Rio de Janeiro'da bir evlilik, Portekiz konsolosluğuna birkaç ziyaret, Lizbon'a seyahatler ve Brezilya'da yaşayan bir vatandaşın babalık belgesi. Casusluk hikayesinin ardındaki yıllarca devam eden süreç.
REKLAM
Yeni bir kimlik yaratmak, Rusya'nın yeraltında çalışan istihbarat görevlilerinin belki de en önemli kaygısı. Şüphe uyandırmadan ve her ayrıntıya dikkat ederek adım adım inşa edilen bu görevler, Rus çevrelerinde 'efsane' olarak anılıyor. Bu kimlikler casusların ne olursa olsun bir görevi yerine getirmek için yerleştirildikleri sosyal çevreye uyum sağlamalarına ve fark edilmemelerine olanak tanıyor.
Manuel Francisco Steinbruck Pereira ve Adriana Carolina Costa Silva Pereira isimleriyle Portekiz'e gelen ve kimlikleri geçen hafta The New York Times tarafından ortaya çıkarılan Rus casus çift Vladimir Aleksandrovich Danilov ve Yekaterina Leonidovna Danilova'nın yıllarca yaptığı şey buydu.
Önce Brezilyalı, sonra da Portekizli bir kimlik inşa ettiler. Rusya'nın Ukrayna'yı işgali Batılı istihbarat servislerinin Rus casus hücrelerini dağıtmasına yol açmasaydı başarılı da olacaklardı.
Yeni kimlikleriyle Brezilya'daki varlıklarına dair bulunan ilk kayıt Şubat 2016'ya ait. O ay, Vladimir Danilov'un takma adı olan Manuel Pereira, Rio de Janeiro, Barra da Tijuca'daki bir binada antika ve ikinci el eşya alım satımı üzerine MP Collection şirketini kurdu. Aynı adreste daha sonra Adriana Pereira'nın adına bir sanat eserleri ticaret şirketi kaydedildi.
Euronews ve Nascer do SOL'un başvurduğu belgelere göre, bu yeni hayatın inşası 14 Nisan 2016'da başladı. O günün sabahı, saat 10:00'dan kısa bir süre sonra, ikili Rio de Janeiro'daki 12'nci Nüfus Dairesi'ne girdi. Sıralarını beklediler, kimlik belgelerini teslim ettiler ve Yargıç Salete dos Santos Norte'nin oturduğu bir odaya alındılar.
Yargıcın önünde, evliliklerini kutlamak için kendi özgür iradeleriyle orada bulunduklarını beyan ettiler. Belgeler imzalandığında Adriana kocasının soyadını aldı. Artık adı Adriana Carolina Costa Silva Pereira'ydı. Çift daha sonra Barra da Tijuca'daki o binada yaşayacaktı.
Portekiz yolu
Çiftin kimliklerini oluşturma yolunda bir adım daha atması için bir yıldan fazla zaman geçmesi gerekecekti. Manuel Pereira 23 Mayıs 2017' de Rio de Janeiro'daki Portekiz konsolosluğuna giderek Portekiz vatandaşlığına geçmek için başvuruda bulundu.
Euronews ve Nascer do SOL tarafından Lizbon'daki Nüfus Dairesi'nden alınan doğum belgesine göre, vatandaşlık kazanmak için zorunlu olan bir belgeyi de sundu: Manuel Pereira'nın babası olduğu iddia edilen Camilo Pereira tarafından imzalanmış gibi görünen bir belge.
Uzun yıllar önce Portekiz'den Brezilya'ya göç eden ve burada üç çocuk dünyaya getiren eski bir mahkeme katibi olan Camilo Pereira şu anda emekli ve Rio de Janeiro'da yaşıyor. Euronews bu kişinin son günlerde iki Rus casusla temas kurup kurmadığını öğrenmek için çeşitli yollarla kendisine ulaşmaya çalıştı. Lizbon'daki adresinde yaşayan ailesi ise konu hakkında konuşmak istemedi. Euronews ve Nascer do SOL tarafından kendisine ulaşılmasının ardından sosyal medya hesapları silindi.
Manuel Pereira'nın doğum belgesi 23 Ocak 2018'de Lizbon'daki Merkezi Kayıt Bürosu'na teslim edilecekti. Rus casus ancak o zaman planın bir sonraki aşamasına geçecekti: Karısı için Portekiz vatandaşlığı almak. Euronews ve Nascer do SOL tarafından derlenen bilgilere göre, çift ilk kez o zaman Portekiz'e gitti. Şubat ortasında Portekiz'e vardılar ve Brezilya'ya döndükleri mart ayına kadar burada kaldılar. O yılın 26 Nisan'ında, düğünlerinden iki yıldan biraz fazla bir süre sonra, çift bir kez daha Rio de Janeiro'daki Portekiz konsolosluğuna giderek bu kez evliliklerini resmen tescil ettirdi.
Çift 2019 yılında tekrar Portekiz'e döndüğünde Adriana Pereira, bir Portekiz vatandaşıyla üç yıldan uzun süredir evli olan yabancıların Portekiz vatandaşlığını kazanmasına olanak tanıyan 37/81 sayılı Kanunun 3(1) maddesi uyarınca zaten Portekiz vatandaşı olmuştu.
Haftalık Expresso gazetesine göre, ikili Porto'nun Bonfim bölgesinde bir daire kiraladı. Sahte kimlikleri ortaya çıkana kadar Portekiz'e birkaç kez girip çıktılar.
Brezilya'daki Rus casuslardan oluşan hücrenin çökertilmesi, bunlardan birinin Lahey'deki Uluslararası Ceza Mahkemesi'nde stajyer olarak çalışmaya hazırlanırken Amerikalı yetkililer tarafından ifşa edilmesiyle başladı. Amerikalı meslektaşları tarafından uyarılan Hollanda istihbarat servisleri bu kişinin ülkeye girişini engelleyerek Brezilya'ya geri gönderdi. Söz konusu kişi burada evrakta sahtecilikten tutuklandı. Bu kişi Viktor Muller Ferreira adıyla seyahat eden ve Manuel Pereira gibi kimlik belgelerinde Portekizli bir babaya sahip olan Rus istihbarat subayı Sergey Cherkasov'du. Brezilya'ya döndüğünde 15 yıl hapse mahkum edildi.
Onun tutuklanması Federal Polisi Brezilya'da daha fazla kaçak olabileceği hususunda uyandırdı. The New York Times'a göre şebekenin geri kalan sekiz üyesi de bu şekilde ortaya çıkarıldı. Ancak Euronews'in edindiği bilgilere göre 2022 yazında Rus çiftin Portekiz'deki varlığından Güvenlik İstihbarat Servisi'ni haberdar eden Brezilyalı yetkililer değildi.
O dönemde Portekiz İstihbarat Servisi çiftin kimliğini tespit ettikten sonra iki adım atmıştı. İlk olarak Rus mevkidaşlarını iki casusun ortaya çıkarıldığı konusunda bilgilendirmişti. Ardından, Euronews'in daha önce ortaya çıkardığı üzere, Kayıtlar ve Noterler Enstitüsü'nü bilgilendirerek kimlik belgelerini iptal etmiş ve vatandaşlığın nasıl elde edildiğine dair bir soruşturma başlatmıştı.
Ancak süreç henüz sonuçlanmadı.
Rus istihbarat servisleri başka ülkelerin vatandaşlarının kimlik bilgilerini ilk kez kullanmıyor. Dünyanın dört bir yanındaki Rus büyükelçiliklerine gizlice yerleştirilen casusların işlevlerinden biri de farklı ülkelerin kişisel verileri nasıl kaydettikleri ve sakladıklarına dair bilgi toplamak. Ayrıca, belgeleri yasadışı yollardan elde etmeye ya da taklit etmeye çalışabiliyorlar.