Ukrayna'nın üyeliği konusundaki çıkmaz o kadar kökleşmiş durumda ki Brüksel'deki diplomatlar bu konuyu Moldova'nın sürecinden ayırmayı düşünüyor.
REKLAM
Avrupa Komisyonu, Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın geçen haftaki Avrupa Birliği (AB) zirvesinde yeniden teyit ettiği vetosuna cevaben, Ukrayna'nın katılım sürecinin ilk aşamasını başlatmasını engelleyecek "hiçbir nesnel neden" olmadığını belirtti.
Avrupa Komisyonu sözcüsü salı günü yaptığı açıklamada, "Bir aday ülke kriterleri karşılamasına rağmen objektif bir neden olmaksızın geri çekildiğinde, tüm genişleme süreci güvenilirliğini kaybeder," dedi.
Orban'a göre, yakın zamanda yapılan bir ulusal istişareye katılan yaklaşık 2,3 milyon katılımcının yüzde 95'i Ukrayna'nın AB'ye üyeliğine karşı çıktı. Katılım oranı 2022'deki ulusal seçimlerde kaydedilen 5,5 milyon oyun yaklaşık yarısı kadardı.
Orban zirve sırasında vetosunu yinelerken bu sonuçlara atıfta bulundu: "Buraya güçlü bir yetkiyle geldim."
"Eğer Avrupa Birliği'nin bir üyesi savaştaysa, bu AB'nin de savaşta olduğu anlamına gelir ve biz bundan hoşlanmıyoruz."
Salı günü Komisyon, Ukrayna'nın demokrasi, insan hakları, güvenlik, yargı sistemi ve kamu ihaleleri gibi kilit konuları kapsayan ilk müzakere kümesini açmaya hazır olduğunun altını çizerek cevap verdi.
"Temeller" olarak bilinen küme, çok yönlü genişleme sürecinde açılacak ilk ve kapanacak son küme olma özelliğini taşıyor.
Her adım 27 üye devletin tamamının oybirliğini gerektiriyor.
Sözcü, "Bizim açımızdan durum gayet açık: biz konuşurken Ukrayna hayal edilebilecek en zor koşullarda reformlarını gerçekleştiriyor," dedi.
"Katılım söz konusu olduğunda her zaman liyakate dayalı bir yaklaşımı savunduk ve bu durumda birinci kümenin açılmasına itiraz etmek için hiçbir nesnel neden yok."
"Birinci kümeyi çok yakında açabileceğimizi umuyoruz," diye ekledi.
Komisyon ayrıca Ukrayna'nın etnik temellere dayalı ayrımcılık ve nefret suçlarıyla mücadele etmek, kamu hizmetlerine eşit erişim sağlamak ve kültürel çeşitliliği teşvik etmek için iç hukuku Avrupa standartlarıyla uyumlu hale getirmeyi amaçlayan ülke içindeki azınlıkların korunmasını güçlendirmeye yönelik eylem planını da olumlu değerlendirdi.
Eylem planı, Macaristan'ın endişelerini gidermek üzere tasarlandı: Orban hükümeti sık sık Ukrayna'yı çoğunlukla Transcarpathia bölgesinde yaşayan yaklaşık 150 bin etnik Macarın dil haklarını ihlal etmekle suçluyordu. İki ülke konuyu görüşmek üzere ikili temaslarda bulunmuştu ancak görüşmeler mayıs ayında Kiev'in Ukrayna çıkarlarına karşı çalışan şüpheli bir Macar casus ağını ifşa etmesiyle aniden çöktü.
Bilinçsiz ayrışma mı?
Orban'ın Ukrayna'nın üyeliğini veto etmesi, Macaristan'ın AB Konseyi'nin 6 aylık dönem başkanlığını devraldığı ve Kiev'in dönem başkanlığı süresince tek bir küme bile açmayacağını açıkça belirttiği Temmuz 2024'e kadar uzanıyor.
Brüksel'deki yetkililer ve diplomatlar bu tutumla alay etti ve Polonya'nın ocak ayında dönem başkanlığını üstlenmesinin ardından ilerleme kaydedileceğini ummuştu. Ancak Polonya'nın dönem başkanlığı gelip geçti ve bu konuda hiçbir adım atılmadı. Yeni dönem başkanı Danimarka ise genişlemeyi "jeopolitik bir gereklilik" olarak tanımladı ve bu çıkmazı kırmak istediğinin sinyalini verdi.
Ancak ulusal istişare, destana yeni bir unsur ekledi ve Orban'a giderek daha tartışmalı hale gelen ablukayı sürdürmesi için kendi deyimiyle bir "yetki" verdi.
Bu arada Kiev'de de sabır tükenmeye başladı. Geçen haftaki zirve sırasında hayal kırıklığına uğrayan Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy sanal konuşmasını çözüm çağrısı yapmak için kullandı.
Zelenskiy konuşmasında, "Şu anda ihtiyaç duyulan şey net bir siyasi mesajdır - Ukrayna'nın Avrupa yolunda kararlılıkla ilerlediği ve Avrupa'nın verdiği sözlerin arkasında durduğu. Avrupa'nın bu noktada herhangi bir gecikme yaşaması küresel bir emsal oluşturabilir - Avrupa'nın sözlerinden ve taahhütlerinden şüphe duymak için bir neden," dedi.
"Biz üzerimize düşeni yapıyoruz. Olumlu bir yanıt beklemek adil olur. Dolayısıyla müzakere sürecinde Birinci Küme 'Temeller'in açılması teknik bir adımdan daha fazlası olabilir. Bu, Ukrayna'nın Avrupa ile gelecekteki entegrasyonunu tanımlayan siyasi bir karar olacaktır."
Zirvenin sonunda Ursula von der Leyen desteğini dile getirdi ancak aylardır süren anlaşmazlığın nasıl çözüleceğine dair herhangi bir ipucu vermedi.
Komisyon Başkanı, "Ukrayna amansız bir ateş altında reform üstüne reform yapıyor. Bu çok etkileyici," dedi. "Ukrayna teslim oldu - şimdi biz de teslim olmalıyız. Çünkü katılım süreci liyakat esasına dayanır. Ve Ukrayna ilerlemeyi hak ediyor."
Çıkmaz o kadar kökleşmiş durumda ki diplomatlar Ukrayna ve Moldova'nın tekliflerini birbirinden ayırma fikrini düşünmeye başladılar. İki Doğu ülkesi, Rusya'nın geniş çaplı işgali başlatmasından kısa bir süre sonra neredeyse aynı anda üyelik başvurusunda bulunmuş ve Haziran 2022'de aynı gün aday ilan edilmişlerdi. O zamandan beri bu süreçte birlikte hareket ediyorlar.
Komisyon her iki ülkeyi de ilk kümenin açılması için eşit derecede hazır görüyor ve üye devletlerin oybirliğiyle onay vermesini bekliyor.
Orban, Moldova'ya yönelik herhangi bir çekince dile getirmedi, bu da teknik açıdan bakıldığında Ukrayna vetonun kaldırılmasını beklerken Moldova'nın müzakerelerde ilerleyebileceği anlamına geliyor. Ancak ayrışma, Kiev'i kalıcı olarak geride bırakma ve Ukrayna halkına verilen sözlerin tutulmadığı izlenimini sürekli kılma riskini taşıdığı için yüksek riskli bir kumar.
Komisyon sözcüsü, "Moldova'nın ayrılmasını talep etmiyoruz. Bunu yapmak isteyip istemediklerine üye devletler karar verir," dedi. "Yapmak istediğimiz şey, Ukrayna ve Moldovalıları katılıma hazırlanma sürecinde desteklemektir."