Komisyon'un planına göre, hukukun üstünlüğünde bir gerileme görülmesi halinde yeni bütçe kapsamındaki tüm ödemeler askıya alınabilecek. Ancak planın hayata geçirilmesi için Macaristan'ın da onayı gerekecek.
REKLAM
Avrupa Komisyonu, bu hafta açıkladığı yedi yıllık bütçe önerisi Çok Yıllı Mali Çerçeve (MFF) kapsamında, gelecekteki AB fonlarını demokratik değerlere uyum şartına bağlayarak Macaristan ile hukukun üstünlüğü konusundaki gerilimi tırmandırdı.
Yeni çerçeve kapsamında, üye ülkelerin fonlara erişebilmesi ve projelerinin onay alabilmesi için AB’nin temel değerlerine—Temel Haklar Şartı’nda ve AB Antlaşması’nın 2. maddesinde yer alan ilkelere—uyması gerekecek. Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, çarşamba günü yaptığı açıklamada bu düzenlemenin bir tür “akıllı koşulluluk” getirdiğini duyurdu.
Von der Leyen, “Ulusal Bölgesel Ortaklık Planlarında hukuk devleti ve temel hakları, yatırımların ön koşulu ve reformların odağı hâline getiriyoruz. AB parası, güçlü güvencelerle, açık koşulluluklarla ve uygun teşviklerle sorumlu bir şekilde harcanacak; çünkü bu, vatandaşlarımızın çıkarına,” dedi.
Yeni bütçedeki en büyük fon kalemi olan Bölgesel Ortaklık Planları (NRP) tarım ve uyum politikalarına ayrılan ödenekleri de kapsıyor. Bu fonlardan yararlanma uygunluğu ise kısmen Avrupa Komisyonu’nun yıllık hukuk devleti raporlarıyla belirlenecek.
Bu tedbirin kabul edilmesi halinde, Macaristan'a yönelik AB fonlarının tamamen askıya alınması söz konusu olabilir.
Ülke, zaten sistematik yolsuzluk ve demokratik gerileme endişeleri nedeniyle 18 milyar euro (yaklaşık 840,6 milyar TL) tutarındaki AB fonunun dondurulmasıyla karşı karşıya bulunuyor.
Mevcut bütçe çerçevesinde Macaristan, bu fonların yalnızca 10 milyar eurosuna (yaklaşık 467 milyar TL) erişebiliyor.
Alman Yeşiller milletvekili ve Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın açık sözlü eleştirmenlerinden biri olan Daniel Freund, öneriyi temkinli bir şekilde memnuniyetle karşıladı.
Freund, “Bu doğru yönde atılmış küçük bir adım. Eğer bu plan hayata geçerse işler iyileşebilir ama unutmayalım ki bunun hem Avrupa Parlamentosu hem de Macaristan dahil tüm üye ülkeler tarafından oy birliğiyle onaylanması gerekiyor. Önümüzde hâlâ uzun bir mücadele var,” dedi.
Freund ayrıca önerinin bazı kısımlarına dair kaygılarını dile getirdi. Özellikle de COVID-19 Kurtarma Fonu’nda kullanılan performans odaklı finansman modeline benzer bir sisteme geçişi eleştirerek, “O modelde denetim ve hesap verebilirlik çok daha zayıftı,” uyarısında bulundu.
Macaristan, şu anda Hukukun Üstünlüğü Koşulluluk Mekanizması kapsamında bulunan tek AB ülkesi olmayı sürdürüyor.
Bu mekanizma, AB değerlerinin sistematik şekilde ihlal edilmesi hâlinde fonların askıya alınmasına imkân tanıyor. Budapeşte yönetimi, bu mekanizmanın 2020’de kabul edilmesine şiddetle karşı çıkmıştı.
Hükümet yanlısı Macar Parlamenter Csaba Dömötör Komisyon'un yaklaşımını eleştirerek bunu siyasi amaçlı olarak nitelendirdi.
Dömötör, Euronews’e yaptığı açıklamada, “Paranın kesilmesi sadece solcu ve liberal hükümetlere yarar. Eğer ekonomik zarar verebilirlerse bu, seçimlerde sol güçlerin işine gelir. Bu tamamen siyasi şantajdır,” dedi.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban da önerilen bütçeyi hedef aldı.
Bütçeyi “Ukrayna yanlısı bir bütçe” olarak niteleyen Orban, Komisyon’u Avrupa vatandaşları yerine Ukrayna’ya öncelik vermekle suçladı.
Ayrıca planın ciddi bir şekilde müzakere edilemeyecek kadar zayıf olduğunu savunarak Komisyon’a tasarıyı geri çekme çağrısı yaptı.