Bu ayın başlarında en az 19 insansız hava aracı Polonya hava sahasına girdi. NATO bu saldırının kasıtlı olup olmadığını henüz tespit edememiş olsa da, o zamandan beri internette bir dizi dezenformasyon ortaya çıktı.
REKLAM
NATO savaş uçakları 9 Eylül Salı gününü 10 Eylül Çarşamba gününe bağlayan gece Polonya hava sahasına giren en az 19 Rus insansız hava aracını düşürdü.
Bu durum, internette Rusya yanlısı bilginin yayılmasına ve olaylara şüpheyle yaklaşılmasına yol açan bir dezenformasyon kampanyasının ortaya çıkmasına neden oldu.
Polonya Devlet Koruma Servisi'nin 15 Eylül Pazartesi günü başkent Varşova'daki hükümet binaları üzerinde faaliyet gösteren bir insansız hava aracını etkisiz hale getirdiğini açıklamasının ardından bu söylemler savaşı daha da yoğunlaştı.
Sosyal medya platformlarında Rusya yanlısı hesaplar, Polonya'nın doğusunda yer alan Wyryki-Wola köyünde bir eve çarpan drone'un neden olduğu hasarın aslında daha önce meydana gelen bir fırtınadan kaynaklandığını iddia etti.
X'te, adresinde Telegram kanalı da bulunan Rusya yanlısı bir hesap, evin "iki ay önce bir fırtına sırasında ağır hasar gördüğünü ve o zamandan beri durumunun değişmediğini" iddia etti.
Toplam 140 binden fazla kez görüntülenen paylaşımda "From Russia with Love" (Rusya'dan Sevgilerle) anlamına gelen bir kısaltma olan "- FRWL" kullanılıyor.
Aralarında aşırı sağcı bir TikTok aktivistinin de bulunduğu diğer çevrimiçi kullanıcılar, yıkılan evin hikayesini "sahte haber" olarak nitelendirdi.
Yerel yetkililere göre ev aslında bir fırtınadan değil, bir drone ya da drone enkazından zarar gördü. Bu arada, yerel halkın havada Polonya savaş uçakları gördüğü bildirildi.
Wyryki-Wola sakinleri Alicja ve Tomasz Wesolowski Reuters'e yaptıkları açıklamada, evleri vurulduğunda oturma odalarında televizyon izlediklerini, çatılarının yıkıldığını ve yatak odalarından birinin hasar gördüğünü söyledi.
Polonyalı yetkililer hava sahalarına yapılan insansız hava aracı saldırısını NATO'nun hava yeteneklerini test etmeyi amaçlayan "kasıtlı bir Rus provokasyonu" olarak nitelendirdi.
NATO, saldırının kasıtlı olup olmadığı konusunda bir açıklama yapmadı ve "Rusya'nın eylemleri kasıtlı olsun ya da olmasın, Rusya NATO hava sahasını ihlal etmiştir," şeklinde bir uyarıda bulundu.
Polonya, ABD Başkanı Donald Trump'ın insansız hava aracı saldırısının "bir hata olabileceği" yönündeki iddiasını reddetti.
Kremlin buna karşılık Varşova'yı, "Ukrayna krizini" tırmandırmak için insansız hava aracı saldırısı hakkında "efsaneler" yaymakla suçladı.
Gerbera İHA'larının gücüne ilişkin sorular
Polonya ordusundan bir yetkiliye göre, İHA saldırısı kısmen Rus çok amaçlı Gerbera İHA'ları ile gerçekleştirilmiştir. Bu durum internet kullanıcılarının saldırıyı itibarsızlaştırmak amacıyla dronların yıkıcı gücü hakkında dezenformasyon yaymalarına yol açtı.
X'te düzenli olarak Rusya yanlısı propaganda yapan bir hesap, Gerbera drone'ları hakkında "neredeyse hiç ağırlıkları yok, strafordan yapılmışlar ve büyük bir drone'u taklit etmek için üretilmişler. Kendileri çok fazla zarar vermiyor, sadece düştüklerinde biraz zarar veriyorlar," dedi.
Euronews'in doğrulama ekibine konuşan Oxford Üniversitesi'nden aerodinamik alanında kıdemli bir araştırmacı olan David Bacci, "Rusya'nın Gerbera drone'larını kullandığını çünkü üretimlerinin ucuz ve masrafsız olduğunu" açıkladı.
"Bu dronlara 10 kilogram kadar patlayıcı yükleyebilirsiniz. Taktik ve askeri varlıklara büyük hasar vermiyorlar ama sivil bir evi yok edebilirler."
Bacci, "Bir kamyona monte edebileceğiniz bir tür cihaz olan elastik veya pnömatik bir mancınıkla herhangi bir yerden fırlatılabilirler," dedi.
Gerbera gibi dronlar sadece hava radarlarını doyurmakla kalmıyor, aynı zamanda başa çıkması da çok pahalı.
Bacci, "Bir drone'u düşürmek için bir savaş uçağı kullanabilirsiniz. Ancak tipik bir havadan havaya füzenin maliyeti 300 bin dolar ile 1 milyon dolar arasındadır. Yani yapımı 10 bin dolara mal olan bir şeyi çekmek için bu kadar para harcıyorsunuz," diye ekledi.
Ukrayna ve Polonya'nın İHA saldırısını düzenlediğine dair sahte iddialar
İnternette dolaşan bir başka iddia da Ukrayna'nın 10 Eylül'deki insansız hava aracı saldırısını Polonya ile koordine ettiğini iddia ediyor ve internet kullanıcıları insansız hava araçlarını "sahte bayrak" cihazları olarak nitelendiriyor.
Polonyalı aşırı sağcı eski milletvekili Janusz Korwin-Mikke X'te Rusya yanlısı bir başka anlatıya katıldı ve Gerbera İHA'larının "büyük olasılıkla" "Ukrayna topraklarından" fırlatıldığını savunarak saldırının arkasında Ukrayna'nın olduğunu ima etmeye çalıştı.
Korwin-Mikke iddiasını desteklemek için Gerbera İHA'larının "azami menzilinin" 600 kilometre olduğunu ileri sürerek, bu İHA'ların neden Rusya kaynaklı olamayacağını gerekçelendirmeye çalıştı.
David Bacci EuroVerify'a yaptığı açıklamada, "Gerbera İHA'larının maksimum operasyonel menzili kabaca 600 kilometredir ve nasıl yüklediğinize bağlı olarak 300 kilometreye kadar inebilir. Bu insansız hava araçlarını ne kadar çok yüklerseniz dayanıklılıkları da o kadar azalacaktır," diyor.
"Birçok kişi operasyonel menzil ile dayanıklılığı birbirine karıştırıyor. Çalışma menzili dönüş mesafesine dayanır. Yani size bir drone'un operasyonel menzilinin 600 kilometre olduğunu söylersem, bu 600 kilometre dışarı ve 600 kilometre geri anlamına gelir. Ancak, bu insansız hava araçlarını fırlatırsanız ve geri dönmelerini istemezseniz, gidebilecekleri toplam menzil iki katına çıkarak bin 200 kilometreye ulaşır."
Polonya Başbakanı Donald Tusk, İHA saldırısının arkasında Ukrayna'nın olduğu iddialarını dezenformasyon olarak niteleyerek reddetti ve "Polonya tarafından toplanan bilgiler, Polonya hava sahasının ihlalinin tüm sorumluluğunun Rusya Federasyonu'na ait olduğunu açıkça göstermektedir," dedi.
Bu dezenformasyon, insansız hava aracı saldırısının Polonya'nın Ukrayna'ya asker göndermeyi meşrulaştırma arzusunun bir parçası olarak sahnelendiğini iddia eden daha geniş bir anlatıya uymaktadır.
Eski Polonya milletvekili Korwin-Mikke de Tusk ve Başbakan Yardımcısı Radoslaw Sikorski'nin "ne pahasına olursa olsun bir savaş için çabaladıklarını" iddia etti.
Bu yanlış iddiaları yayan hesaplar, Polonya ve Ukrayna'nın askeri iş birliğine ilişkin bir dizi çelişkili medya haberinden de yararlandı.
11 Eylül'de Polonya medyası, Polonya'nın insansız hava araçlarıyla mücadele eğitimi için Ukrayna'ya askeri temsilciler göndereceğini bildirdi. Bu iddialar kamuoyunda kısa süreli bir tepkiye yol açtı zira Tusk sadece bir hafta önce Polonya askerlerinin Ukrayna'ya gönderilmeyeceğini söylemişti.
Ancak ertesi gün Polonya Savunma Bakanlığı, Ukraynalı ve Polonyalı uzmanların Polonya topraklarında drone ve anti-drone sistemlerinin kullanımı konusunda pratik yapacaklarını açıkladı.
"Şu anda Rus ve Belarus servisleri tarafından yürütülen dezenformasyon faaliyetleri artmış durumda. Bunun temel amacı Polonya hava sahasının ihlalinin sorumluluğunu Ukrayna'ya yıkmak ve Polonya ordusu ve güvenlik servisleri tarafından alınan önlemleri itibarsızlaştırmaktır," dedi.