Dondurulmuş Rus varlıklarının depolandığı kuruluşlara ev sahipliği yapan Belçika, finansmanın kredi olarak Ukrayna'ya verilmesi fikrine olan desteğin arttığı bir dönemde geri adım atmıyor.
Teklife göre, 140 milyar euroluk bir kredi çıkarılacak ve bu meblağ, Ukrayna'nın önümüzdeki iki yıl boyunca askeri ve genel bütçe harcamalarını karşılamak için kullanılacak.
Plan "çığır açıcı" olmakla birlikte Avrupa Birliği ülkelerinin maliye bakanlarının tekliften "en iyi seçenek" diye bahsetmeleri, "blok genelindeki desteğin artmasının bir işareti" olarak görülüyor.
Son toplantıya başkanlık yapan Danimarka Maliye Bakanı Stephanie Lose, "Benim çıkarımım, Komisyon'un teklifinin en iyi ve en gerçekçi seçenek olduğu ve en yüksek öncelikli bir konu olarak ele alınması gerektiği yönündedir. En iyi yolu bulmak için tüm üye devletlerle yakından çalışmaya devam edeceğiz," dedi.
Avrupa Komisyonu Ekonomi Komiseri Valdis Dombrovskis de bu planın, “sınırlı mali kapasiteye sahip üye ülkelere ek yük oluşturmadan Ukrayna’nın finansmanını güvence altına alacağını” söyledi.
Dombrovskis, savaşın yıprattığı Ukrayna’nın borç yükünün artmaması için yardımların büyük ölçüde hibe şeklinde yapılması gerektiğini vurguladı. Bu da dondurulmuş Rus varlıklarının kullanılmadığı bir senaryoda, AB’nin ya ortak şekilde ya da üye ülkelerin kendi başlarına borçlanacağı anlamına geliyor.
“Elbette başka seçenekler de var ama bunlar üye ülkeler için daha yüksek maliyet anlamına geliyor,” dedi. “Bu bir gerçek ve bu konuda açık olmalıyız.”
Ukrayna’nın 2026 yılının ikinci çeyreğinde yeni bir dış yardım paketine ihtiyacı olacak. İlk çeyrek ise G7 ülkeleri tarafından sağlanan mevcut kredilerle karşılanacak.
Dombrovskis, "Zaman baskısı altındayız. Yapıcı, pragmatik ve işbirlikçi bir şekilde ilerlemeliyiz," dedi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen daha önce yaptığı bir açıklamada bu krediden, "Ukrayna’nın özgürlük mücadelesine destek olmanın ve Moskova’ya ekonomik baskı uygulamanın en etkili yolu” diye bahsetmişti.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy ise kredinin Rusya için “büyük bir kayıp” olacağını söyledi:
"Paranın dondurulmuş olması da bir şeydir. Ama Ukrayna'ya vermek bambaşka."
Ancak Moskova, Kiev'e savaş tazminatı ödemeyi kabul ederse, Ukrayna bu meblağı Rusya'ya geri ödemek zorunda.
Buna karşın Belçika, Avrupa'da geniş destek bulan teklife henüz onay vermedi.
Dondurulmuş Rus varlıklarının tutulduğu finans kuruluşu Euroclear'e ev sahipliği yapan Belçika, Kremlin’in hedefi olmaktan endişe duyuyor.
Ayrıca, her iki ülke aralarındaki anlaşmazlıkların mahkeme yerine tahkim yoluyla çözülmesini şart koşan, Sovyetler Birliği döneminden kalma eski bir yatırım anlaşmasına bağlı.
Belçika açısından temel sorun, risk yönetimi: Olası bir aksilik, temerrüt veya dava durumunda, bunun AB olarak nasıl yönetileceği ve Euroclear’ın ev sahibi olarak Belçika’nın bu yükü tek başına üstlenip üstlenmeyeceği.
Belçika Başbakanı Bart de Wever "maksimum düzeyde yasal güvence" talep ederken, "sorumluluğun eşit düzeyde paylaşılmasını" istiyor.
Avrupa Komisyonu ile Belçika arasındaki son teknik görüşmelerde bu konuların ele alındığı, ancak "henüz bir ilerleme kaydedilmediği" bildirildi.
Belçika'dan bir yetkili, Avrupa Komisyonu'nun diğer çözümleri araştırmak yerine dondurulmuş Rus varlıklarına odaklanmasını eleştirip, "Risk çok yüksek. Bunun Euro Bölgesi'ne nasıl yansıyacağı da belli değil. Riskin tamamen paylaşılacağı yasal bir metin istiyoruz," dedi.
Bu bilinmezlik, liderlerin aralık ayında gerçekleştireceği zirvede planı onaylayıp onaylanmayacakları konusunda şüphe yaratıyor.
Ekonomi Komiseri Valdis Dombrovskis, Belçika'nın endişelerinin giderilmesi için Avrupa Komisyonu'nun "ciddi şekilde çalıştığını" söyledi.
"Elbette bu risk dayanışma içerisinde paylaşılmalı. İşgalciyi durdurmada harekete geçmenin her zaman riskleri vardır ama hiçbir şey yapmamanın riski çok daha fazla."
İrlanda Maliye Bakanı ve Eurogroup Başkanı Paschal Donohoe ise, “Belçika hükümetinin makul talepleri dikkate alındıktan ve tüm alternatifler değerlendirildikten sonra” finansman üzerindeki çalışmaların ilerlemesi gerektiğini belirtti.
“Tazminat kredisi güçlü yönlere sahip olsa da bazı zorlukları da beraberinde getiriyor,” dedi Donohoe. "Öncelikli olarak, Avrupa Komisyonu’nun resmi ve yazılı teklifini bekliyoruz. Bu teklif geldikten sonra ise, süreçte nasıl bir yol izleyeceğimize dair tartışmalarımız hızlanacak ve daha da ciddileşecektir."