Avrupa Birliği’nin kendi karşılıklı savunma maddesi olsa da NATO’nun 5. Maddesi kadar güçlü görülmüyor. ABD ordusunun Avrupa’daki varlığını yeniden değerlendirdiği bir dönemde, AB Savunma Komiseri bunu değiştirmek istiyor gibi görünüyor.
Andrius Kubilius pazartesi günü, Avrupa Birliği ülkelerinin NATO'nun 5. Maddesi'ne ek olarak, kendi karşılıklı savunma maddelerinin uygulama mekanizmasını netleştirerek "birden fazla güvenlik garantisine" sahip olması gerektiğini savundu.
Vilnius’ta “Baltıkları Savunmak 2025: Ukrayna’dan Savaş Dersleri” başlıklı bir konferansta konuşan Savunma Komiseri, “Biz Litvanyalılar tarihimizden öğrendik ki güvenliğimiz için birden fazla garantiye sahip olmak daha iyidir,” dedi.
Kubilius, "NATO'nun 5. Maddesi'nin sağladığı güvencelerin yanı sıra, AB'nin 42. Madde 7. fıkrası güvenceleri için de bunların nasıl uygulanacağına dair net bir mekanizma oluşturulması iyi olacaktır. Ayrıca, tüm Doğu Kanadı ülkelerinin, kendi savunmaları için hazırlandıkları şekilde, birbirlerini savunacaklarına dair güvenceler almaları da önemlidir," diye ekledi.
AB’nin Karşılıklı Savunma Maddesi — Lizbon Antlaşması’nın 42.7 Maddesi — 2007’de kabul edildi ve 2009’dan beri yürürlükte. NATO’daki muadili gibi, öncelikle siyasi bir araç olarak görülüyor fakat geleneksel olarak 5. Madde’ye kıyasla daha zayıf kabul ediliyor.
Bunun nedenlerinden bazıları, AB üye devletlerinin çoğunun aynı zamanda askeri ittifakın (NATO) içinde yer alması ve düzenli olarak doğrudan NATO komutası altında birlikte tatbikatlara katılması.
Ayrıca ABD’nin NATO’daki varlığı, özellikle Rusya sınırındaki daha küçük Avrupa ülkeleri için belirleyici görülmeye devam ediyor. Bu ülkelerin bazılarında binlerce Amerikan askerinin bulunduğu biliniyor.
Litvanya'nın eski Başbakanı Kubilius açılış konuşmasına, Rusya'nın on yıl dolmadan NATO'nun 5. Maddesi'ni test edebileceği yönündeki Avrupa istihbarat görüşlerini yineleyerek başladı.
Bu tehditle karşı karşıya kalan Avrupalılar, yeniden silahlanmak için hızla harekete geçti. Komisyon bu yılın başlarında 2030’a kadar savunmaya 800 milyar euroya kadar yatırım öngören bir paket sundu.
Strateji, mühimmat ve drone'ları içeren dokuz öncelikli alanı belirledi ve acilen finanse edilmesi gereken dört “bayrak gemisi” projeyi öne çıkardı.
Sınır ülkeleri, Rusya'nın hibrit saldırılarına karşı "savunmasız" kabul ediliyor. Nitekim hava sahası ihlalleri gibi olaylar giderek daha sık yaşanıyor.
Paketin uygulanması büyük ölçüde NATO'ya bağımlı çünkü AB'de savunma yetkisi hala sıkı bir biçimde üye devletlerin kontrolünde.
ABD Başkanı Donald Trump, ittifakın savunma harcamalarını büyük ölçüde artırma konusunda anlaşmasının ardından temmuz ayında Washington'ın ittifaka bağlı kaldığını söylemişti; ancak bu, kendisinin aylarca düşük harcama yapanları eleştirmesinden ve ABD'nin devam eden desteği hakkında şüphe uyandırmasından sonra geldi.
Kubilius’un pazartesi günü yaptığı çağrı, Avrupa Birliği Askeri Komitesi Başkanı görevinden ayrılmadan önce, Komite’nin 42.7 Maddesi’nin uygulanması için önerilerde bulunduğunu ve mevcut hâlin “geleceğe uygun olmadığını” belirten General Robert Brieger’in görüşlerini yansıtıyor.
Konuşmasında Komiser, Ukrayna’nın “tecrübeli ordusunun” başka Avrupa ülkelerine konuşlandırılmasının da ek bir güvenlik garantisi olacağını savundu.
Kubilius, çarşamba günü iki yeni savunma paketini açıklayacak: Birincisi, sektörde yapay zeka ve kuantum teknolojileri gibi yeni teknolojilerin kullanımını artırmayı hedefliyor; ikincisi ise kıta Avrupa’sında askeri hareketliliği geliştirmeyi ve hızlandırmayı amaçlıyor.