Portekiz’in Ria de Aveiro Lagünündeyiz. Avrupalı araştırmacılar sabahın erken saatinde işe koyuluyor. 75 kilometrekarelik doğal alana yayılan bu lagün ekosistemi, zengin fakat kırılgan bir yapıya sahip. Bu sulak, deniz yosunları ile kaplı tuzlu bataklıklar, kuşlar, balıklar ve daha nice küçük mikroskobik canlılar için yaşam alanı oluşturuyor.
Ana Lillebø, Biyolog, Aveiro Üniversitesi/Lagün projesi direktörü:
“Karşılaştığımız problemler arasında en yaygını suda bulunan kimyasal besin oranının yüksek olması. Bu da yeşil alglerin aşırı derecede çoğalmasına yol açıyor. Yeşil algler suda bulunan oksijeni emerler. Bunun bir sonucu olarak ekosistem için gerekli olan temiz havanın kalitesinde bir eksilme oluyor. Son yıllarda rastladığımız bir diğer problem de ilaçlar ve diğer nanoparçacıklardan gelen kimyasal bileşiklerdir. Bunlarda çevre için gerekli olan temiz havanın kalitesini olumsuz etkiliyor.”
İklim değişikliğinin yol açtığı sorunlar ciddi bir tehdit oluşturuyor. Lagünün su seviyesi, ısısı ve asiditesi bu değişimden olumsuz etkileniyor. Bu da kırılgan olan ekosistemi daha da zayıf kılıyor. Araştırmacılar lagünlerde yaşayan canlıların ani değişimlere ne gibi tepkiler verdiğini inceliyor.
Arnaldo Marín Atucha, Murcia Üniversitesi:
“Bilimsel modellemeler yardımıyla gelecekte yaşanacak ani bir iklim değişikliğinin nelere yol açabileceğini öngörebiliyoruz. Eğer bu modelleri kendi bilimsel verilerimiz ile harmanlayabilirsek bu kırılgan ekosistemde yaşayan canlıların nasıl tepki verebileceğini tam olarak kestirebiliriz. Mesela sayıları olası değişiklikten nasıl etkilenecek.”
Avrupa Birliği araştırma projesine bağlı bilim adaları, Avrupa’da yer alan toplam dört lagünü kapsayacak şekilde geniş bir alanda çalışma yapıyor. Her lagünün yer aldığı çevresel faktörler farklı olsa da karşılaştıkları sorunlar paralel. Biyolojik veriler bilgisayar yardımıyla yapılan modellemeye yerleştiriliyor. Araştırmacılar lagünler arası verileri etkileşimli bir yöntemle harita üzerinde inceliyor. İklim değişikliğinin, turizmin ve sanayileşmenin lagünler üzerindeki etkileri araştırılıyor.
Per Stalnacke, Su kalitesi uzmanı, Norveç Çevre Araştırma Enstitüsü:
“Tabii ki tam bir kesinlikten söz edemeyiz. Yine de elde edilebilecek en yakın verileri toplayarak bilgisayar ortamına aktarıyoruz. Yani burada bilim kurgu yapmıyoruz.”
Bilim adamları sorunları yerel halka da aktarıyor ve onları işbirliğine çağırıyor. Organize edilen toplantılar yardımıyla avcılar ve balıkçılarla bilgi alışverişinde bulunuluyor. Lagünün ekosistemini korumak için el ele bir çalışma başlatılmış.
Geoffrey D. Gooch, Profesör, Dundee Üniversitesi:
“Yerel halkla haritalar yardımıyla veri alışverişi yapıyoruz. Renkli etiketler aracılığıyla bize lagünün hangi bölgelerinde zengin bitki örtüsü ya da yoğun hayvan grupları ile karşılaştıklarını belirtiyorlar. Ya da nerede zayıf olduklarını. Coğrafi konumlarını belirledikten sonra bu azalmanın ya da yoğunlaşmanın nedenlerini araştırıyoruz.”
Üç yıllık çalışmanın sonucunda araştırmacılar, avcılar ve balıkçılar bu eşsiz doğa harikasının korunması yönünde aynı dilekte bulunuyor.
Boaventura Bastos Marrafa, Avlanma Derneği Başkanı:
“Burada deniz vardı, sonra bir tarafı kapandı; lagün oldu. Daha sonra otoyol dışında yeni bir şey gelmedi. Doğal yaşam alanı genişlemiyor. Ben ve diğer avcı arkadaşlarım bu lagünün içerisinde avlanırız. Bu lagünün ekosistemin temeli olduğunu biliyoruz. Bu nedenle hep beraber onu korumak için mücadele veriyoruz.”
Arnaldo Marín Atucha:
“Her lagün eşsiz bir yapıya sahiptir. Eğer bu doğa mirasını kaybedersek Avrupa kimliğimizden de bir parça değeri kaybetmiş oluruz.”
https://www. lagoons.web.ua.pt. lagoons.web.ua.pt