Boeing'in Starliner mekiğinin ilk mürettebatı olan Barry Wilmore ve Sunita Williams'ın Dünya'ya dönüşleri birkaç kez ertelendi. Peki, deneyimli NASA astronotları için sırada ne var?
REKLAMEmekli Fransız astronot Jean-Francois Clervoy'a göre, Dünya'ya dönüş tarihi hala belirsizliğini koruyan iki astronotun muhtemelen "yüzlerinde kocaman bir gülümseme olduğunu" ve "orada olmaktan mutlu olduklarını" söyledi.
Deneyimli Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) astronotları Barry "Butch" Wilmore ve Sunita "Suni" Williams, Boeing Starliner test görevi için 5 Haziran'da Dünya'dan ayrıldı. Wilmore ve Williams'ın sekiz gün sonra geri dönmeleri gerekiyordu ancak Starliner mekiğindeki çeşitli sorunlar nedeniyle dönüşleri üç kez ertelendi.
Reuters'a göre, 6 Temmuz'a kadar yörüngeden dönmeyebilirler.
Euronews Next'e konuşan Clervoy bunun endişe verici bir senaryo olmadığını, astronotların konsantre olup işlerini yaptıklarını söyledi.
Aksine, Dünya'ya dönüşün ertelenmesi onlara Uluslararası Uzay İstasyonu'nda (UUİ) daha fazla zaman geçirme imkanı tanıdığını belirten Clervoy, astronotların bundan "keyif alacaklarını" vurguladı.
Astronotlar yerdeki ekiple yakın iletişim halinde ve ailelerini her gün arayabiliyorlar.
Geçmişte hem Wilmore hem de Williams'la çalışmış olan ve Wilmore'la yakın bir dostluğu bulunan emekli Fransız astronot, ikilinin güvenilirliğinin de altını çizdi.
"(Wilmore) olağanüstü biri. Ona yüzde 100 güvenebilirsiniz ve o da size yardım etmek ve sizi kurtarmak için her şeyi yapacaktır," diye ekledi.
"Tanıştığınızda, birlikte uçmak isteyeceğinizi düşündüğünüz türden bir astronottur. Sunita da öyle, profesyonel ilişkimiz kapsamında tanıdığım kadarıyla çok iyi bir kız, çok yetkin."
Astronotlar gerçekten mahsur durumda mı?
Uluslararası medyaya yansıyan haberlerde astronotların uzayda "mahsur kaldıkları" ifadesi kullanılıyor.
Öte yandan, Clervoy bu ifadeye şiddetle karşı çıkıyor.
UUİ'nin tahliye edilmesi gerekirse Starliner'ın cankurtaran botu olarak kullanılabileceğini belirten Clervoy, "sorunlara rağmen Starliner'ın bu işlevi yerine getirebileceğini, yedeklerinin biraz azalmış olduğunu ancak Butch ve Sunita'yı güvenli bir şekilde Dünya'ya döndürmek için yeterli olduğunu" sözlerine ekledi.
Hafta içinde Boeing'den yapılan açıklamada da Starliner kapsülünün sorunlarının dönüş yolculuğu için endişe verici olmadığı belirtilmiş, "astronotların mahsur kalmadığı" ifade edilmişti.
Boeing'in Starliner'ı, sınırlı yakıt nedeniyle ISS'de toplam 45 gün kalabiliyor. Süre aşıldığı taktirde NASA'nın ne planladığı henüz bilinmiyor.
Euronews Next'e konuşan uzay danışmanlık firması Astralytical'ın sahibi Laura Forczyk de astronotların uzay istasyonunda mahsur kalmadığını belirtiyor.
"Orada sıkışıp kalmış değiller, Boeing'i bekliyorlar," diyen Forczyk, "Starliner'ı UUİ'ye bağlıyken nasıl değerlendirebileceklerini görmek istiyorlar çünkü yerde değerlendiremeyecekleri bazı şeyler var," diye ekledi.
Forczyk ayrıca, testlerin aynı zamanda gelecekte Starliner'ın insan taşımak için güvenli olup olmayacağını görmek amacıyla yapıldığını belirterek, kalkıştan önce bu tür durumlara karşı önlemler alındığı için astronotların belirli bir süre kendilerine yetecek kadar malzemeye sahip olduklarını söyledi.
Starliner mekiği astronotları geri getiremese de SpaceX'in Crew Dragon veya Rusya'nın Soyuz uzay aracı ile Dünya'ya dönmeleri mümkün. Ancak Forczyk ve Clervoy bunun pek olası olmadığını söyledi.
REKLAMStarliner'da ne yanlış gitti?
Boeing'in Starliner'ı ilk kez insanlı bir görev gerçekleştiriyor.
Mekik kalkıştan önce dahi çeşitli sorunlar yaşamış, helyum sızıntısı ve güç kaynağı sorunları nedeniyle fırlatılma bir ay ertelenmişti.
Fırlatma sırasında da sızıntı vardı ancak o kadar küçüktü ki mühendisler kalkışın güvenli olduğuna kanaat getirdi.
Helyum, uzayda hareket etmek ve Dünya atmosferine yolculuğu yavaşlatmak için itici sistemlere güç sağlıyor.
Starliner havalandıktan sonra beş helyum sızıntısı yaşadı, 28 manevra iticisinden beşi arızalandı ve bir itici valf tamamen kapanmadı.
REKLAM"Anladığım kadarıyla helyum sızıntıları endişe verici değil ama normal de değil yani beklenen bir şey değil," diyen Clervoy, "Hizmetlerin alıcısı olan ve uçanlar kendi astronotları olduğu için endişe duyan Boeing ve NASA, nasıl geliştiklerini, akışın nedenini ve bu sızıntının nereden geldiğini anlamak, görmek istiyorlar," diye ekledi.
NASA ve Boeing şu anda bir düzeltme üzerinde çalışıyor ve NASA yetkilileri ekibe geri dönüş için onay verdiğinde, Starliner'ın iticileri mekiği uzay istasyonundan ayırmak için kullanılacak ve astronotların Dünya'ya altı saatlik yolculuğu başlayacak.
'Boeing için utanç verici'
NASA, Starliner'ın SpaceX'in Crew Dragon'u ile birlikte uzay istasyonuna astronot götürecek ikinci Amerikan uzay aracı olmasını planlıyor.
Bu olay, ürettiği uçaklara ilişkin eleştirilerle mücadele eden Boeing için utanç verici olsa da, Clervoy NASA'nın havacılık deviyle ortaklığını sürdüreceğine kesin gözüyle bakıyor.
"Boeing sorunları çözene kadar Starliner'ın kullanımında muhtemelen bir gecikme olacak. Ancak Starliner neredeyse hazır ve çözülmesi gereken sadece birkaç sorun var," diyen Clervoy, Starliner mekiğinin yakında rutin uzay istasyonu yolculuklarında kullanılabileceğini de sözlerine ekledi.
REKLAMClervoy bunun özellikle doğru olduğunu çünkü Rusya'nın ABD ile uzay aracı anlaşmasını 2030'dan önce sona erdirmesi halinde NASA'nın SpaceX'in tek gemisine güvenmek istemeyeceğini söyledi.
Ancak Forczyk, Dünya'ya gecikmenin teknik nedenleri olduğu gerçeğinin "Boeing'in endişelenmesi gereken bir şey" olduğunu belirtiyor.
"NASA, Boeing'in UUİ ticari mürettebat programı için iyi bir ortak olup olmadığını değerlendiriyor," diyen Forczyk, sözlerine şöyle devam etti: "Gelecekte Boeing'in altı Starliner görevine kadar uçması gerekiyor ancak bu görev, NASA'nın belirlediği kriterlere göre başarılı olmazsa, NASA başka bir demo görevi yapılması gerektiğini söyleyebilir ki bu da Boeing için başka bir maliyet demek."
Forczyk başlangıçta herkesin Boeing'in uzay istasyonuna mürettebat taşıyan ilk şirket olmasını beklediğini ancak NASA'nın kargo, faydalı yükler ve mürettebatlı görevler için "SpaceX'e gerçekten güvenmeye başladığını" da sözlerine ekledi.
Bu durum, NASA'nın SpaceX'e uzay istasyonunu Dünya yörüngesinden çıkaracak aracı inşa etme ihalesini vermesinden de anlaşılıyor.
REKLAMSpaceX'in fırlatma da dahil her açıdan önde gittiğini belirten Forczyk, "Boeing ise buna kıyasla utanç verici bir duruma düştü," diye ekledi.