Yeni bir rapora göre, Avrupalı yapay zeka start-up'larına yönelik kamu desteği, Microsoft ve Amazon gibi ABD'li teknoloji devlerinin hakimiyetini güçlendirebilir.
REKLAM
Avrupa hükümetleri yapay zekâya (AI) milyarlarca euro yatırım yaparken, Pazartesi günü yayımlanan yeni bir rapor, bu çabaların büyük teknoloji şirketlerinin (Big Tech) elini daha da güçlendirdiği uyarısında bulundu.
Hollanda merkezli kar amacı gütmeyen araştırma kuruluşu SOMO tarafından yayımlanan rapora göre, OpenAI, Anthropic ve Mistral gibi dünyanın önde gelen yapay zekâ girişimleri, çalışabilmek için hâlâ ABD’li devlerin — başta Nvidia, Amazon, Google ve Microsoft’un — sunduğu donanım, altyapı ve platformlara büyük ölçüde bağımlı.
Raporda araştırmacı Margarida Silva şöyle diyor: “Yüzeyde bu girişimler yeni ve bağımsız rakipler gibi görünüyor. Ama biraz kazıyınca temelinde Nvidia, Amazon, Google ve Microsoft’un olduğunu görüyorsunuz.”
Start-up’lar Big Tech’e bağımlı
Gelişmiş yapay zekâ modellerini eğitmek için devasa işlem gücü gerekiyor ve bu, çoğunlukla Nvidia’nın özel tasarlanmış çipleriyle sağlanıyor. SOMO’nun verilerine göre, incelenen 12 büyük üretici yapay zekâ girişiminin 11’i sistemlerini kurmak ve çalıştırmak için Nvidia’nın donanımına bel bağlıyor.
Nvidia sadece donanımıyla değil, aynı zamanda özel yazılım altyapısıyla da rakiplerinin önüne geçiyor. Bu da pazarda gerçek bir alternatif üretmeyi zorlaştırıyor.
Ama sadece çip değil, girişimlerin devasa bulut altyapılarına da ihtiyacı var. SOMO, incelediği 12 şirketten 10’unun, yapay zekâ modellerini eğitmek ve dağıtmak için Microsoft, Amazon ya da Google’ın sunduğu bulut hizmetlerine bağımlı olduğunu ortaya koydu.
Karşılığında, bu teknoloji devleri, girişimlerle yaptıkları anlaşmalarla bazı yapay zekâ modellerinin özel kullanım haklarını ellerinde tutuyor. Örneğin Microsoft, Fransız start-up Mistral’a önemli bir yatırım yaptı ve bu sayede Mistral’ın modellerine Azure bulut platformu üzerinden ilk erişim hakkını elde etti.
Bu gelişme, Avrupa Parlamentosu’nda tepkiyle karşılandı. Yeni kabul edilen AB Yapay Zekâ Yasası (AI Act), Avrupa’nın Big Tech’e bağımlılığını azaltmayı hedefliyordu.
Pazara giriş kapıları Big Tech’in elinde
SOMO’nun bulgularına göre, yapay zekâ ürünlerini pazarlarken de ipler ABD’li devlerin elinde. İncelenen 12 girişimin 9’u modellerini Amazon, Microsoft veya Google tarafından işletilen platformlarda sunuyor. Bu da yapay zekâyı kullanmak isteyen işletmeler ve kamu kurumları için bu platformları neredeyse tek geçit haline getiriyor.
Bunun çarpıcı bir örneği Avrupa Parlamentosu. Dijital arşiv sistemini yönetmek için, Anthropic’in geliştirdiği Claude modelini tercih etti. Ancak bu tercih, yalnızca Amazon Web Services (AWS) üzerinden sunulan modellerle sınırlıydı; çünkü AB’nin AWS ile mevcut bir bulut hizmeti sözleşmesi bulunuyor.
Avrupa’nın “yapay zekâ egemenliği” sorgulanıyor
Raporda, Avrupa’nın “Yapay Zekâ yarışında” izlediği stratejiye yönelik ciddi sorular gündeme getiriliyor. Avrupa Birliği ve üye devletler, yerel yapay zekâ kapasitesini geliştirmek için milyarlarca euro yatırım yapıyor. Ancak bu yatırımlar, sonunda ABD merkezli şirketlerin küresel hakimiyetini daha da pekiştirebilir.
Rapora göre, Avrupa kendi yapay zekâ kapasitesini inşa etmek istiyor ama temeller hâlâ birkaç Amerikan şirketinin elinde.
SOMO, Avrupa Komisyonu ve ulusal rekabet kurumlarına şu çağrıyı yapıyor:
* Bulut bilişim sözleşmeleri denetlensin
* Pazar yoğunlaşması sınırlandırılsın
* Hizmet sağlayıcısını değiştirmek kolaylaştırılsın
Aksi takdirde, uyarıyor SOMO, yapay zekâ sektörü de önceki teknoloji devrimlerinde olduğu gibi birkaç şirketin kontrol ettiği dar bir pazara dönüşebilir.