Geçici NASA Yöneticisi Duffy’nin, Ay’a iniş aracı sözleşmesini yeniden açtığını duyurması Musk’ı öfkelendirdi.
SpaceX CEO’su Elon Musk ve NASA arasında büyük bir sarsıntı yaşanıyor.
Geçici NASA Yöneticisi Sean Duffy, salı günü yaptığı açıklamada ajansın Ay’a iniş aracı (HLS) sözleşmesini yeniden açtığını duyurdu. Bu karar, NASA’nın 2029’a kadar Ay’a insan indirme hedefini tehlikeye atan ciddi gecikmelerin ardından geldi.
Duffy, gerekçesini şu sözlerle açıkladı: “SpaceX’in Starship programı takvimin çok gerisinde kaldı. Bu gecikmeler, Çin’in ABD ve Artemis ortaklarını geçerek Ay’a bizden önce inme riskini artırıyor.”
Starship gecikmeleri ve uyarı sinyalleri.
NASA’nın bu adımı, uzun süredir ajans içinde ve dışında konuşulan bir gerçeği resmîleştirdi: SpaceX’in Starship aracı, Artemis III görevi kapsamında 2027’de Ay’a iniş yapamayacak.
2023’ten bu yana hem NASA yetkilileri hem de bağımsız uzmanlar Starship’in programın çok gerisinde olduğunu defalarca belirtmişti.
Haziran 2023’te NASA, Starship’in teknik sorunlarının Artemis III’ü geciktirebileceğini açıklamıştı. Mart 2024’te CBS’in 60 Minutes programında, NASA yöneticisi Jim Free, SpaceX’in hâlâ gerekli teknik kilometre taşlarına ulaşamadığını söylemişti. Şubat 2025’te Temsilciler Meclisi’de uzmanlar, “2030’dan önce Ay’a iniş mümkün değil” demişti.
‘Ay’a iniş sistemimiz yok’
Eski NASA yöneticisi Jim Bridenstine, eylül ayında Senato’daki “Ay’da Çin Tehdidi” başlıklı oturumda daha da sert konuşmuştu:
“SLS roketimiz ve Orion kapsülümüz iyi durumda. Ama bugün elimizde Ay’a iniş sistemi yok. NASA yönetimi, Ay iniş aracını değil, bir roket satın almaya karar verdi.”
Bridenstine, Starship’in tasarımını “aşırı karmaşık ve riskli” olarak nitelendirmişti:
“Yörüngede yakıt ikmali hiç test edilmedi. Yüzlerce ton kriyojenik metan ve oksijenin uzayda aktarılması gerekiyor. Bu daha önce hiç yapılmadı. Ayrıca Ay yörüngesinde yakıtın kaynaması, zaman penceresini daraltıyor. Her şey milimetrik olarak denk gelmeli.”
Çin’e karşı ikinci uzay yarışı
Sean Duffy ise SpaceX’in yetersiz kaldığını açıkça belirterek NASA’nın HLS sözleşmesini yeniden açma kararı aldı.
Bu karar, Jeff Bezos’un Blue Origin’i dâhil olmak üzere SpaceX’in rakibi olan diğer firmaların yeniden teklif verebilmesinin önünü açıyor.
Duffy, CNBC’ye yaptığı açıklamada, “Tek bir şirketi beklemeyeceğiz. Bu yarışı kazanmak zorundayız. Çin’den önce Ay’a döneceğiz,” dedi.
‘NASA’yı öldürmeye çalışıyor’
Beklendiği üzere bu karar Musk’ı öfkelendirdi. SpaceX ve Tesla CEO’su, kendi sosyal medya platformu X’te Duffy’ye ağır sözlerle yüklendi:
“NASA’dan sorumlu kişi iki haneli bir IQ’ya sahip olamaz.”
Musk, Duffy’yi “Sean Dummy” (Aptal Sean) diye niteleyerek ve “NASA’yı öldürmeye çalışıyor” ifadelerini kullandı. Ayrıca Duffy’nin NASA’yı Ulaştırma Bakanlığı’na bağlamayı planladığı iddiasını “Amerikan uzay hakimiyetinin sonu” olarak nitelendirdi.
Duffy ise Musk’ın çıkışlarına şu sözlerle karşılık verdi: “Tutkusunu seviyorum. Ay yarışındayız! Büyük şirketler rekabetten korkmamalı. Yenilikçiler yarıştığında, Amerika kazanır.”
Musk ile Trump’ın arasını bozan konu: NASA yöneticiliği
Sean Duffy, Trump yönetimi tarafından atanmış bir isim. Eski bir Fox Business sunucusu olan Duffy, halihazırda ABD Ulaştırma Bakanı olarak görev yaparken, aynı zamanda Geçici NASA Yöneticisi sıfatını taşıyor.
The Independent’a göre kulislerde, Duffy’nin bu görevi kalıcı hale getirmek istediği konuşuluyor.
Trump’ın yeniden seçildiği dönemde NASA’nın başına özel astronot ve Musk’ın yakın müttefiki Jared Isaacman’in geçeceği konuşuluyordu. Trump yönetimi Musk ile ABD Başkanı’nın arasının açılmaya başladığı dönemde Isaacman fikrinden vazgeçerek kurumun başına Duffy’yi atamıştı.
Daha sonra Wall Street Journal gazetesi, Duffy’nin uzay ajansını Ulaştırma Bakanlığı’na bağlamayı düşündüğünü yazmıştı.
Artemis hedefi tehlikede mi?
NASA, 2026’da Artemis II misyonuyla astronotları Ay yörüngesine göndermeyi planlıyor. Ancak Artemis III -Ay’a iniş- için tarih artık belirsiz. Duffy, hedefin “muhtemelen 2028” olacağını söylemişti.
NASA Sözcüsü Bethany Stevens, “Başkan’ın talimatıyla Duffy, ajansın odak noktasını Çin’den önce Ay’a geri dönmek üzerine kurdu,” dedi.
Çin’in, 2030’a kadar Ay’a insanlı iniş hedefinde olduğu biliniyor ve şu ana kadar program takvimi planlandığı gibi ilerliyor.
Musk’tan meydan okuma
Musk ise tüm eleştirilere rağmen kararlı.
“SpaceX, uzay endüstrisinin geri kalanına kıyasla şimşek hızında ilerliyor. Starship tüm Ay görevini tek başına yapacak, not edin bunu,” ifadesini kullandı.
Ancak NASA içinden ve dışındaki çoğu uzman, Starship’in karmaşık yapısı, yörüngede çoklu yakıt ikmali gereksinimi ve teknik riskler nedeniyle 2029 öncesi Ay’a iniş olasılığını düşük görüyor.