Bu çip, klasik dijital işlemcilerden farklı olarak hesaplamaları fiziksel devreleri üzerinde gerçekleştiriyor. Yani verileri 1 ve 0’lar yerine elektrik akımıyla işliyor.
Çinli araştırmacılar, yapay zeka (AI) ve 6G iletişimi gibi yüksek işlem gücü gerektiren alanlarda devrim yaratabilecek yeni bir analog çip geliştirdiklerini açıkladı.
Bu çip, klasik dijital işlemcilerden farklı olarak hesaplamaları fiziksel devreleri üzerinde gerçekleştiriyor. Yani verileri 1 ve 0’lar yerine elektrik akımıyla işliyor.
Pekin Üniversitesi’nden araştırma ekibinin gerçekleştirdiği ve 13 Ekim’de Nature Electronics dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, yeni çip Nvidia ve AMD’nin en güçlü GPU’larından bin kata kadar daha yüksek performans ve 100 kata kadar daha fazla enerji verimliliği sağlayabiliyor.
'Dijital işlemcilerin iki büyük engelini aşıyor'
Bilim insanları, dijital çiplerin yapay zeka ve yeni nesil kablosuz ağlarda (6G gibi) karşılaştığı iki temel sorun olan enerji tüketimi ve veri aktarım kısıtlamalarını hedef aldıklarını söylüyor.
Yeni analog çip, resistif rastgele erişimli bellek (RRAM) hücrelerinden oluşuyor. Bu hücreler, elektrik akımının geçiş direncini değiştirerek hem veriyi saklıyor hem de işliyor.
Livescience'a göre bu çip, bu sayede, dijital işlemcilerde olduğu gibi veriyi sürekli olarak harici belleğe taşıyıp geri getirmek zorunda kalmıyor, bu da ciddi enerji tasarrufu sağlıyor.
Bin kata kadar üstün performans
Çip, özellikle MIMO sistemleri (verici ve alıcı tarafında birden fazla anten kullanılarak bağlantının performansını artırmaya yarayan sistem) gibi karmaşık iletişim problemlerinde test edildi. Araştırmacılar, cihazın dijital işlemcilerle aynı doğrulukta sonuçlar ürettiğini, ancak 100 kat daha az enerji tükettiğini açıkladı.
Ayrıca yapılan ayarlamalar sonucunda çipin, Nvidia H100 ve AMD Vega 20 gibi yapay zeka eğitiminde kullanılan üst seviye GPU’ları hız açısından bin kata kadar geride bıraktığı ifade edildi.
Araştırma ekibine göre, bu analog mimari, aynı doğruluk düzeyinde “bin kat daha yüksek işlem hacmi ve 100 kat daha iyi enerji verimliliği” sunabiliyor.
Eski teknolojiye yeni bir soluk
Modern dönemde analog teknolojiler, düşük hassasiyet ve karmaşık kontrol gereksinimleri nedeniyle dijital sistemlerin gerisinde kalmıştı.
Yeni nesil bellek teknolojileri sayesinde bu durum değişebilir. Araştırma ekibi, çipin RRAM hücrelerini iki katmanlı bir devre halinde yapılandırdı: İlk katman hızlı ama yaklaşık bir hesaplama yapıyor; ikinci katman ise sonucu yinelemelerle rafine edip dijital işlemciler düzeyinde doğruluğa ulaştırıyor.
Bu hibrit yapı sayesinde hem analog hızından hem de dijital hassasiyetinden ödün verilmemiş oluyor.
Çin-NVIDIA gerilimi
Çin'in son dönemde çipler konusunda ABD'ye bağımlılığını sona erdirmek için yatırımlar yaptığı biliniyor. Bu kapsamda ülke ünlü çip üreticisi NVIDIA ile de gerilim yaşamıştı.
ABD de gelişmiş yapay zeka çiplerinin Çin’e ihracatını sıkılaştırmıştı. Örneğin NVIDIA’nın H20 model çipi için ihracat lisansı sürecinde ciddi siyasal ve teknik engeller ortaya çıkmıştı.
Çin’in düzenleyici kurumu olan Cyberspace Administration of China (CAC), ise H20 çiplerinde “arka kapı (back-door)” riskleri bulunduğu iddiasıyla NVIDIA’yı çağırmış ve güvenlik gerekçesiyle ithalatları denetim altına almıştı.
Çin ayrıca, limanlar ve gümrüklerde NVIDIA çiplerine yönelik denetimleri artırmıştı, H20 ve RTX 6000D gibi modeller özel olarak hedefleniyor.
Öte yandan, Çin hâlâ NVIDIA için önemli bir pazar. Geçmiş yıllarda firma gelirlerinin yüzde 10-15 civarında bir kısmını Çin pazarından elde ediyordu. NVIDIA, Çin dışındaki pazarlara ağırlık vermek üzere stratejik adımlar attı; örneğin Intel ile ortaklık ve yatırımlar bu bağlamda değerlendiriliyor.
Şirketin CEO’su Jensen Huang, Huawei gibi Çinli rakiplerin teknolojik kapasitesine dikkat çekmiş ve “Çin’in Amerikan çiplerine ihtiyaç duymadığı” yönünde yorumlar yapmıştı.
Blackwell çipleri tartışması
NVIDIA’nın 2024'te geliştirilen en yeni nesil yapay zeka mimarisi Blackwell de iki ülke arasındaki önemli bir tartışma başlığıydı.
Şirketin önceki mimarisi “Hopper”, H100 ve H200 gibi çiplerde kullanılıyordu. Blackwell mimarisi, yeni GPU’lar olan B100, B200 ve GB200 gibi çiplerde kullanılıyor. Bu mimari, performans açısından Hopper’ın 2 ila 4 katı hızda ve çok daha enerji verimli.
ABD, ileri seviye yapay zeka çiplerinin Çin’e satışını güvenlik gerekçeleriyle kısıtladığı için Blackwell mimarili çiplerin Çin’e doğrudan satışı da şu anda belirsiz. Bazı “düşürülmüş performanslı” versiyonların Çin’e satılıp satılmaması konusunda tartışmalar devam ediyor.
Eğer Blackwell mimarisi Çin’e aktarılırsa, ABD‐Çin arasındaki yapay zeka üstünlüğü dengesi değişebilir. Reuters'a göre, ABD'li bazı temsilciler bunu “İran’a silah vermek gibi” görüyor.
Çin tarafında ise NVIDIA’ya olan ilgiyi düşürme, yerli üretimi teşvik etme yönünde adımlar var; yani sadece ABD kısıtlamaları değil, Çin’in stratejisi de bu çiplerin pazarı açısından önemli.
ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Xi Jinping arasındaki son görüşmede de Blackwell çiplerinin müzakere edilmesi bekleniyordu. Ancak konuya dair herhangi bir açıklama yapılmadı.