Bir haftalık dijital detoks ruh sağlığını iyileştirir mi? Yeni bir çalışmaya göre gençlerin dörtte biri, uygulamalardan uzak durunca daha az depresyon bildirdi.
Sosyal medyaya bir hafta ara vermek, yeni bir araştırmaya göre genç yetişkinlerde depresyonu, anksiyeteyi ve uykusuzluğu azaltabilir.
Jama Network Open dergisinde yayımlanan araştırma, 18 ile 24 yaş arasındaki 373 genci iki hafta boyunca Facebook, Instagram, Snapchat, TikTok ve X'i kullanmaya yönlendirdi; ekip bu süre boyunca kullanım verilerini topladı.
Katılımcıların neredeyse yüzde 80'i testin hemen ardından bir haftalık sosyal medya detoksu yaptı; geri kalanlar ise detoksa katılmadı. Tüm katılımcılardan detokstan önce, sırasında ve sonrasında nasıl hissettiklerini kaydetmeleri istendi.
Katılımcıların dörtte biri detokstan sonra depresyon oranlarında düşüş olduğunu belirtirken, yüzde 16 daha az anksiyete ve yüzde 15 uykusuzluk belirtilerinde iyileşme gördü.
Makale, detoksun çalışma öncesinde yüksek veya orta düzeyde depresyon, anksiyete ya da uykusuzluk sorunu bildiren gençlerde en etkili olduğunu belirtti.
Ancak araştırmacılar, sosyal medyaya ara vermenin yalnızlığa iyi gelmediğini gördü; bunu, katılımcıların topluluklarından bir hafta boyunca düzenli etkileşim, yorum veya beğeni alamamasına bağladılar.
Katalonya Açık Üniversitesi'nden araştırmacı Josep Maria Suelves, sosyal medyanın insan etkileşimine yardımcı olabileceğini, “bu araçların sık ve uzun süreli kullanımının egzersiz ve uyku gibi sağlıklı davranışlara engel olabileceğini” ya da “negatif sosyal etkilere maruziyeti artırarak hareketsiz yaşam, yetersiz dinlenme, sosyal izolasyon ve hatta depresyon veya bağımlılık gibi ruhsal bozukluklardan kaynaklanan sağlık risklerini artırabileceğini” söyledi.
Katılımcılar için ekran süreleri tamamen ortadan kalkmadı. Ortalama olarak, her gün telefonlarında yine 30 dakika geçirdiler; ancak bu, detoks öncesinde telefonlarında geçirdikleri neredeyse iki saate göre daha düşüktü.
Gençler detokslarını özellikle Instagram ve Snapchat için bozdu; Facebook, X ve TikTok'a girme olasılıkları ise daha düşüktü.
Daha fazla araştırmaya ihtiyaç var
Araştırmacılar, genel depresyon ve anksiyete oranlarını düşürmek için sosyal medya detokslarının en uygun süresini belirlemeye yönelik daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu söylüyor.
Katılımcılarının çoğunun kadın, üniversite çağında ve yüksek eğitimli olması nedeniyle, daha çeşitli nüfuslar üzerinde daha fazla test yapılması çağrısında da bulundular.
Suelves, diğer çalışmaların “sedanter davranış” veya “azalan dinlenme süreleri ve kişisel etkileşimler” gibi diğer olumsuz alışkanlıklar üzerindeki etkisini de ölçmesi gerektiğini söyledi. Granada Üniversitesi'nden psikoloji profesörü José Perales, çalışmanın bir diğer sınırlılığının detoks aşamasının gönüllü olması olduğunu belirtti.
Bazı katılımcıların katılıp katılmamayı seçmesine izin verilmesinin genel sonuçları değiştirebileceğini söyledi.
“Kendi kendini seçme” kötü bir uygulama olarak kabul edilir; çünkü yalnızca en motive olanların ya da en yüksek beklentilere sahip olanların katılmasına izin vererek önyargı yaratır,” dedi.
Perales, çalışmanın öneminin “çok mütevazı” olduğunu ve bu alandaki “sonuca varılamayan ve kolayca aşırı yorumlanan çalışmaların uzun listesine” katılabileceğini söyledi.