Hangi Avrupa ülkeleri çocuklara yönelik sosyal medya yasağını değerlendiriyor?

Avustralya’nın bu ay başında yürürlüğe giren 16 yaş altı sosyal medya yasağının ardından, Avrupa ülkeleri benzer sınırlamaları uygulayıp uygulamama konusunda tartışıyor.

10 Aralık itibarıyla, Avustralya’da 16 yaşından küçükler Facebook, X, Threads, Snapchat, Instagram, TikTok, Twitch, Reddit ve Google’a ait YouTube gibi platformlarda artık sosyal medya hesabı açamıyor ve mevcut hesaplarını sürdüremiyor.

Bu platformların yasayı ihlal ettiği tespit edilirse, 50 milyon Avustralya doları (28 milyon euro) tutarında ağır cezalarla karşı karşıya kalabilirler.

Peki Avrupa ülkeleri çocukların çevrimiçi sosyal medya kullanımını kısıtlamak için neler yapıyor? Avrupa genelinde önerilen ya da halihazırda yürürlükte olan ulusal önlemlere göz atıyoruz.

Danimarka

Kasım ayında Danimarka hükümeti, 15 yaş altındakiler için bazı sosyal medya sitelerine erişimin yasaklanmasına yönelik, tüm siyasi partilerle bir anlaşma sağladığını açıkladı.

Kasım tarihli basın açıklamasına göre bu adım, zararlı içeriklere veya özelliklere maruz bırakabilecek platformlara karşı çocukları ve gençleri “dijital dünyada korumak” amacıyla atıldı.

Açıklamada, “Çocukların ve gençlerin uykuları bölünüyor, huzurları ve dikkatleri dağılıyor ve yetişkinlerin her zaman bulunmadığı dijital ilişkilerden giderek artan bir baskı görüyorlar,” denildi.

Önlem, ebeveynlere çocuklarının 13 yaşını doldurduktan sonra sosyal medyaya erişmesine izin verme hakkı tanıyacak.

Associated Press'e (AP) konuşan Danimarka Dijital İşler Bakanı Caroline Stage, yasağın yürürlüğe girmesi için gerekli mevzuatın parlamentodan geçmesinin aylar sürebileceğini belirtti.

Stage’in aktardığına göre, Danimarka’nın ulusal elektronik kimlik sistemi bulunuyor ve yaş doğrulama uygulaması kurmayı planlıyor, ancak olası bir yasağın nasıl uygulanacağına açıklık getirmedi.

Ülke, çocukların çevrimiçi güvenliğine yönelik 14 girişim için ayrıca 160 milyon kron (21,4 milyon euro) ayırdı.

Fransa

Fransa’nın Dijital İşler Bakanı Anne Le Henanff, Fransız gazetesi La Depeche’e, bakanlığının 2026’nın ilk aylarında 15 yaş altı için sosyal medyayı kısıtlayacak bir yasa tasarısı sunmak istediğini söyledi.

Bu adım, bir Fransız parlamento komisyonunun eylül ayında yayımladığı ve 15 yaş altı çocuklar için sosyal medyanın tamamen yasaklanmasını öneren, 18 yaş altı için ise dijital sokağa çıkma yasağı tavsiye eden raporun ardından geldi.

Komisyonun raporu, 2024’te yedi Fransız ailenin TikTok’a dava açmasının ardından bu yılın başlarında başlatıldı. Aileler platformu çocuklarını intiharı teşvik eden içeriklere maruz bırakmakla suçladı.

Olası bir yasak, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un son aylarda söyledikleriyle de örtüşüyor. Avrupa Birliği genelinde bir önlem alınmazsa hükümetinin harekete geçeceğini belirtti.

Haziran ayında X’te, “Platformlar yaş doğrulaması yapabiliyor, yapın” diye yazdı.

Fransa’da 15 yaşın altındaki çocukların sosyal medya hesabı açması için halihazırda ebeveynlerinden açık rıza gerekiyor. Ebeveynler, çocuklarının hesabının kapatılmasını talep edebilir.

İspanya

İspanyol milletvekillerince incelenen bir yasa tasarısı, 16 yaşın altındaki çocukların açık ebeveyn rızası olmadan sosyal ağlara, forumlara, iletişim platformlarına veya “üretken yapay zekâyı (GenAI) içeren herhangi bir sanal alana” erişememesi gerektiğini öngörüyor.

Taslak metne göre “diğer durumlarda” asgari yaş 14 olacak. Amaç, “uygunsuz içeriklere erken maruz kalma, siber zorbalık veya kişisel verilerin dijital sömürüsüyle bağlantılı riskleri önlemek.” Yasa, bu diğer durumların ne olabileceğini belirtmiyor.

16 ile 18 yaş arasındaki çocuklar ise kendi rızalarıyla sosyal medyaya erişebilecek.

Yasa kabul edilirse, uygulama mağazası sağlayıcılarının ebeveynlere çocuklarının hangi uygulamaları indirmek istediğini doğrulama hakkı vermesi de zorunlu olacak.

YouGov’un yaptığı bir son anket, İspanyol ebeveynlerin yüzde 79’unun sosyal medyada Avustralya tarzı yaş sınırlamasını desteklediğini gösterdi.

Ancak katılımcıların üçte biri, böyle bir yaş kısıtlamasının İspanya’da uygulanmasının zor olacağını söyledi.

İtalya

Geçen mayısta İtalyan parlamentosu, 15 yaşından küçük çocuklara sosyal medya kısıtlamaları getirebilecek bir yasa tasarısı sundu.

İtalyan Senatosu’nun incelediği tasarı, sosyal medya platformlarındaki 15 yaş altı “kidfluencer”ların (çocuk influencer’ların) faaliyetlerini sınırlayan hükümler de içeriyor.

Taslak ayrıca, yaklaşmakta olan AB yaş doğrulama sistemine bağlı “mini portafoglio nazionale” olarak adlandırılan (dijital kimlik cüzdanı) bir araçla kullanıcı yaşının doğrulanmasını zorunlu kılıyor.

İtalya Eğitim Bakanı Giuseppe Valditara, İtalyan gazetesi Il Foglio’ya ülkenin Avustralya modelini izlemesi gerektiğini söyledi.​

Kasım ayından bu yana İtalya’da yetişkin siteleri için yaş doğrulama düzenlemesi de yürürlükte.

İtalya’daki kısıtlamalar, Fransa’dakine benzer, bekleyen bir toplu dava davadan da doğabilir. Bir grup İtalyan aile TikTok’a ve Meta’nın Facebook ile Instagram platformlarına dava açtı.

Dava, yedi ile 14 yaş arasındaki 3,5 milyondan fazla çocuğun, yaşları yetersiz olmasına rağmen sosyal medya platformlarını kullandığını iddia ediyor. Dosyanın şubat ayında görülmesi bekleniyor.

Ambrosio e Commodo hukuk bürosunun açıklamasına göre davanın amaçlarından biri, teknoloji şirketlerini daha sıkı yaş doğrulama uygulamalarını hayata geçirmeye zorlayarak 14 yaş altındaki daha az çocuğun bu platformlara girebilmesini sağlamak.

Yunanistan

Eylül ayında Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, BM Genel Kurulu’na ülkenin Avustralya modeline benzer bir sosyal medya yasağı değerlendirdiğini söyledi.

Miçotakis, Çocuklarımızın zihinleri üzerinde şimdiye kadarki en büyük, kontrolsüz deneyi yürütüyoruz. Sonuçların ne olacağını bilmiyoruz ama olumlu olmayacaklarından neredeyse eminiz," dedi.

Yunanistan, akıllı telefonları sınıfta çoktan yasakladı. Miçotakis bunun çocuklar üzerinde dönüştürücü bir etkisi olduğunu söyledi.

Hükümet geçen yıl ayrıca, ebeveynlere iOS ve Android telefonlarda ebeveyn kontrollerini nasıl etkinleştireceklerine dair talimatlar sunan bir internet sitesi de hayata geçirdi.

Yunanistan’ın Kids Wallet, uygulamalara ve çevrimiçi hizmetlere erişimi kısıtlayıp engelleyebilen bir ebeveyn kontrol aracı, gençler için yaş doğrulayıcı olarak kullanılacak. Uygulama, ebeveynlere uygulama ve çevrimiçi hizmetlere erişimi kısıtlama veya engelleme imkânı veriyor.​

Cüzdanı kullanan cihaz, reşit olmayanın kimliğini cihazda saklayabilir ve bunu yetkili doğrulama makamına sunabilir.

Almanya

​Almanya’da 16 yaş altına yönelik sosyal medyada kısıtlamalar şu an için bulunmuyor.

Hükümet, kasım ayında bir komiteden, Almanya’da bir yasağın uygulanıp uygulanamayacağını ve sosyal medyanın ülkenin gençleri üzerindeki daha geniş etkilerini incelemesini istediğini açıkladı. Nihai raporun 2026 sonbaharında sunulacağı belirtildi.

Almanya, her bir reşit olmayan çocuğa uygulanacak ve ebeveyn izni alan bazı çocukların muaf tutulmasına izin vermeyecek bir yasağı değerlendiriyor.

Alman parlamentosu bir yasağa giderse, Avustralya’daki gibi çocukların sosyal medya hesabı sahibi olmasını engelleyeceğini, dolayısıyla çocukların oturum açmadan sitelere erişebileceğini söylüyor.

Bir dilekçe sosyal medya siteleri için yasal asgari yaşın 16 olmasını talep ederek 34 binin üzerinde imza topladı ve hükümet tarafından inceleniyor.