Çevrimiçi yapay zeka heyecanı azalırken, analistlere teknolojinin kullanıcı deneyimini değiştirdiğini ve neden "sıkıcı" yapay zekanın gösterişlilere göre daha kalıcı olacağını sorduk.
Agresif yapay zekâ sohbet botlarından anlamsız e-ticaret ürün özetlerine kadar, “AI slop” 2025’te iyice ivme kazandı; arama motorlarını, alışveriş platformlarını, hatta Beyaz Saray’ın resmi iletişim kanalları bile.
Genel olarak istenmeyen ve düşük kaliteli yapay zekâ üretimi içeriği tanımlayan bu terim 2020’lerin başından beri çevrimiçinde dolaşıyor, ancak veriler bunun bu yıl yeni bir zirveye ulaştığını gösteriyor.
Çevrimiçi medya, sosyal ve tüketici içgörüsü şirketi Meltwater’ın bulgularına göre 2025’te internet genelinde “AI slop”a yapılan atıflar 2024’e kıyasla dokuz kat arttı; olumsuz duyarlılık ise Ekim ayında yüzde 54 ile en yüksek seviyesine çıktı.
Slop (ve etrafındaki söylem) duracak gibi değil; arama motoru optimizasyonu (SEO) şirketi Graphite’a göre, yapay zekâ tarafından üretilen makaleler artık webdeki İngilizce içeriğin yarısından fazlasını oluşturuyor.
AI slop, Merriam-Webster ve Avustralya’nın ulusal sözlüğü tarafından 2025’in “Yılın Sözcüğü” unvanını kazandı.
2025 sona yaklaşırken, yapay zekâ özelliklerinin internetin en çok kullanılan bazı sitelerini nasıl değiştirdiğine bakıyor ve Dünya Çapında Ağ’da 2026’nın nasıl görünebileceğine dair öngörüler paylaşıyoruz.
‘Sorun arayan çözümler’
AI slop’un yükselişi, finans piyasalarını besleyen yapay zekâ çılgınlığı ve bu teknolojiler etrafında şekillenen yeni ekonomide öne geçme yarışı sürerken, ürün tasarımcıları bazı kullanıcı deneyimi (UX) analistlerine göre arada kalmış durumda.
“Tasarım alanında, hissedarlara ‘Bakın, ürünümüze yapay zekâ koyduk’ demek için büyük baskı var,” dedi, küresel araştırmacılara ve kullanıcı deneyimi (UX) tasarımcılarına danışmanlık veren araştırma ve tasarım şirketi Nielsen Norman Group’ta araştırma ve içerikten sorumlu başkan yardımcısı Kate Moran.
“Bu teknoloji güdümlü bir tasarım; araçla başlıyor ve sonra o aracın potansiyel olarak çözebileceği bir sorun aranmaya çalışılıyor. Çözümden başlayıp geriye giderek sorunu bulma baskısı var; bu da tasarımın nasıl yapılması gerektiğine aykırı,” diye konuştu Euronews Next’e.
Moran’a göre son yıllarda ürün tasarımcılarından, mantıklı olmasa bile yapay zekâyı her yere entegre etmeleri istendi.
Meta örneğini verdi; şirket geçen yıl Instagram’da geleneksel arama çubuğunun yerine bir yapay zekâ arama işlevi getirdi.
“Çok hızlı geri adım attılar; eminim insanlar öfkelenmiştir,” dedi. “Bir arama çubuğunun belli bir amaç için olduğunu düşünürsünüz ve bir anda oraya yazmaya başlayınca kendinizi bir yapay zekâ sohbet botuyla konuşurken bulursunuz; bunu istemezsiniz. Bu kötü bir deneyim.”
Bu yıl AI slop fiziksel dünyaya da taştı; yapay zekâ odaklı tüketici donanımından Humane AI Pin gibi ürünler, kullanıcılar ve yöneticilerden, Logitech’in CEO’su Hanneke Faber’in de aralarında olduğu, sert eleştiriler aldı.
“Ortadaki ürünler, aslında var olmayan bir soruna çözüm arayan çözümler,” dedi Faber, Bloomberg’e verdiği bir röportajda.
Aktif tepkiden pasif ilgisizliğe
Meta, yapay zekâ araçlarını ve yapay zekâ üretimi içerikleri benimseme konusunda özellikle aktif; şirket bu yıl tamamen “AI slop”a adanmış yeni bir uygulama da çıkardı.
OpenAI’nin Sora uygulamasına yanıt olarak Meta, Kasım ayında “Vibes”i Avrupa’ya sundu. Şirket platformu “kısa, yapay zekâ üretimi videolar oluşturup paylaşabileceğiniz, başkalarının içeriklerini remiksleyebileceğiniz ve hayal gücünün olanaklarını keşfedebileceğiniz, tamamen yeni bir akış” olarak tanımlıyor.
Ancak Business Insider’ın gördüğü dahili verilere göre Vibes, Avrupa’da pek ses getirmedi; lansmandan sonraki ilk haftalarda günde sadece 23.000 aktif kullanıcıya ulaştı. En büyük kitleler Fransa, İtalya ve İspanya’da görüldü; her ülkede günlük 4.000 ila 5.000 aktif kullanıcı vardı.
Şirket kullanıcı sayılarını kamuya açık paylaşmıyor ve Euronews Next’in yorum talebine yanıt vermedi.
Meta’nın yapay zekâ üretimi içeriğe yönelmesi, şirketin yılın başında “özgün olmayan içerikle” mücadele ettiğini söylemesi ve içerik üreticilerine kısa, düşük değerli videolar yerine “otantik hikâye anlatımını” tercih etmelerini önermesi dikkate alındığında özellikle şaşırtıcı.
Daha fazla yapay zekâ neden her zaman çözüm değil?
Moran’a göre gösterişli yapay zekâ araçları, dijital bir ürün veya hizmette kullanıcıların aradığı şeyler değil. Bu araçlar, kullanıcıların bu hizmetlerin en başta nasıl çalışması gerektiğine dair temel anlayışlarını, onun “zihinsel modeli”ni zorlayarak kafa karışıklığına yol açabiliyor.
Avrupa’da yapay zekâ yönetişimini RegulAite projesi, aracılığıyla inceleyen Amsterdam Üniversitesi’nden araştırmacı Daniel Mügge’ye göre bu, teknoloji şirketlerinin öncelikleriyle ilgili daha büyük bir sorunu yansıtıyor.
“Bence açık olan ve gerçekten endişe verici olması gereken, bu şirketlerin kendi aralarında bir tür yarışa girmiş olmaları,” dedi Euronews Next’e.
“(Sanki) diğer büyük teknoloji şirketleri için ya hep ya hiç türü umutsuz bir kumar var; temelde evlerini OpenAI’yi kendi oyununda yenmenin bir yolunu bulup bulamayacaklarına yatırıyorlar,” diye ekledi.
Mügge’ye göre, ekonomi genelindeki etkisi nispeten sınırlı olmasına karşın üretken yapay zekâya orantısız bir ilgi gösteriliyor. Avrupa Birliği’nin, robotik veya imalat gibi belirli toplumsal sorunlara çözüm getiren yapay zekâya yatırım yapması daha yerinde olur, diyor.
“Oldukça fazla yapay zekâ yatırımının aslında toplumu daha iyi değil daha kötü hale getiren uygulamalara gittiğini görüyoruz,” diyen Mügge, örnek olarak reklamcılıktaki yapay zekâ araçlarını, aktif olarak zararlı gördüğü bir kullanım alanı olarak gösteriyor.
“Bence bu, aslında ihtiyacımız olmayan bir tür yatırım ve örneğin Avrupa’da böyle yatırımların olmaması kötü değil iyi bir şey.”
Uzun vadede ‘sıkıcı’ yapay zekâ daha iyi olabilir mi?
İnterneti ele geçiren AI slop’a yönelik tepki, Pinterest ve YouTube gibi bazı sitelerin, kullanıcıların gördükleri yapay zekâ üretimi içerik miktarını sınırlamalarına imkân tanıyan özellikler getirmesine yol açtı.
Moran’a göre bu tür özellikler ve daha az kullanıcı etkileşimi gerektiren, daha pratik yapay zekâ araçları, çevrimiçi kullanıcı deneyiminde olumlu örnekler.
“Bu teknolojinin gerçekten işe yarar yaptığı şeyler ve bence tasarladığımız ürünleri ve çalışma biçimimizi gerçekten değiştiren şeyler, göz alıcı olanlar değil,” dedi.
Amazon’un ürün yorumları için yapay zekâ üretimi özetini, kullanıcıların hizmetle etkileşimini temelden değiştirmeden deneyimi iyileştiren, işe yarar ama sıkıcı bir özellik olarak örnek gösterdi.
“Bir ürün hakkında insanların nasıl hissettiğine dair hızlı bir niteliksel özet sunabilmek gerçekten değerli ve sıfır etkileşim gerektiriyor. İnsanların tek yapması gereken onu okumak,” dedi.
Daha az dikkat çeken ama işe yarar ürünler üreten küçük şirketlere alan açmak, Avrupa’daki teknoloji ekosistemlerinin ayrı bir yol çizmesi için iyi bir yöntem olabilir, diye ekledi Mügge.
“Bence nispeten daha küçük, çok daha uzmanlaşmış şirketlerin bunda anlamlı bir rol oynaması için geniş bir alan var; ve o zaman OpenAI’ye Avrupa’dan bir rakip olmaması konusunda o kadar endişelenmeye gerek kalmaz,” dedi Mügge.
Mügge ve Moran, yapay zekâ hype’ının yerini etki odaklı, daha bilinçli ürün tasarımı ve stratejiye bırakmasıyla, rüzgârın yönünün değişiyor gibi göründüğü konusunda hemfikir.
“Kimse bundan sonra ne olacağını veya teknolojinin buradan nereye evrileceğini bilmiyor,” dedi Moran.
“Şu anda bu daha küçük, daha dar kapsamlı özellikler insanların kullanması için çok daha kolay ve gösterişli olmasalar bile, insanların hayatında gerçekten büyük bir fark yaratabiliyorlar,” diye ekledi.