Omicron'un dünya çapında dolaşımda olan çeşitli alt varyantları bulunuyor. Peki bunlar neler ve biz neden bu konuda DSÖ yetkilileri kadar endişeli değiliz?
REKLAMCOVID-19 pandemisi geride kalmış da olsa virüs her ülkede dolaşan birden fazla varyantla mutasyona uğramaya devam ediyor.
Test ve gözetimin azalmış olduğu konusunda uyaran uzmanlar, hastalığın ciddiye alınması gerektiğini belirtiyor.
Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) COVID-19 teknik sorumlusu Maria Van Kerkhove Euronews Next'e verdiği röportajda "Dünya COVID'i geride bıraktı ve birçok açıdan bu iyi bir şey çünkü insanlar korunabiliyor ve kendilerini güvende tutabiliyor, ancak bu virüs hiçbir yere gitmedi. Dolaşmaya devam ediyor. Mutasyona uğruyor, öldürüyor ve bizim de buna ayak uydurmamız gerekiyor." ifadelerini kullandı.
Günümüzde en yaygın COVID varyantları hangileri?
Bugün dolaşımda olan tüm varyantlar, ilk olarak iki yıl önce ortaya çıkan COVID-19'un yüksek oranda bulaşıcı bir çeşidi olan Omicron'un alt varyasyonları.
Eris olarak da adlandırılan EG.5 adlı alt soy, şu anda küresel olarak dolaşımda olan COVID-19 varyantlarının yarısından fazlasını temsil ediyor.
Ağustos ayında EG. 5'i DSÖ "izlenmesi gereken varyant" olarak ilan etti.
EG.5 vakaları yaz boyunca artış gösterdi, ancak yakın zamanda Amerika Birleşik Devletleri'nde HV.1 varyantı yayılmaya başladı.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinden (CDC) alınan son rakamlara göre, bu alt değişken şu anda ABD'deki COVID-19 vakalarının yüzde 29'unu oluşturuyor.
Johns Hopkins Üniversitesi'nde moleküler mikrobiyoloji ve immünoloji profesörü olan Andrew Pekosz, Euronews Next'e yaptığı açıklamada, "HV.1 esasen EG.5.1'den türetilen ve birkaç mutasyon biriktiren bir varyant" dedi.
Solunum yoluyla bulaşan virüslerinin replikasyonu üzerinde çalışan Pekosz, bu varyantların muhtemelen virüslerin doğal evriminin bir parçası olarak rastgele mutasyonlar şeklinde ortaya çıktığını söyledi.
Avrupa Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (ECDC) göre, Eris gibi XBB 1.5 benzeri varyantlar şu anda baskın ve Avrupa Birliği ülkelerindeki vakaların yaklaşık yüzde 67'sini oluşturuyor.
DSÖ'nün kısa süre önce "izlenmesi gereken varyant" olarak sınıflandırdığı BA.2.86 adlı başka bir Omicron alt soyunun yaygınlığının "küresel olarak arttığı" duyuruldu. Varyant ilk olarak temmuz ve ağustos aylarında İsrail ve Danimarka'da rapor edilmişti.
Pekosz, "BA.2.86, ortaya çıktığında bilim insanları için gerçekten endişe verici bir şeydi çünkü özellikle aşıların ve enfeksiyonların size sağladığı koruyucu bağışıklığın hedefi olan spike proteininde çok sayıda mutasyona sahip bir varyanttı" dedi.
Bilim insanları bu varyantın büyük olasılıkla bağışıklık sistemi zayıf olan bir kişiden kaynaklandığını ve virüsün daha hızlı çoğalmasına ve mutasyon biriktirmesine olanak sağladığını, ancak henüz baskın hale gelmediğini düşünüyor.
Ancak Fransız yetkililer kısa bir süre önce ülkedeki BA.2.86 vakalarının çoğunun "diğer ülkelerde tespit edilen ancak esas olarak Avrupa'da ve özellikle Fransa'da dolaşımda olan" yeni bir JN.1 alt soyu olduğunu söyledi.
Pekosz, bu alt soyun daha bulaşıcı olmasını sağlayan daha fazla mutasyona sahip olduğunu ifade etti.
COVID'in yeni varyantları konusunda endişelenmeli miyiz?
Pekosz'a göre, COVID-19'a neden olan SARS-CoV-2 gibi RNA virüslerinin mutasyonları diğer virüslerden daha hızlı yakaladığı biliniyor, çünkü "daha fazla hata yapıyorlar ve bu hataları düzeltme kabiliyetleri yok".
SARS-CoV-2 ve spike proteini de, bilim insanlarının influenzada gördüklerine benzer şekilde, çok sayıda mutasyonu 'tolere' ediyor gibi görünüyor.
REKLAMAncak şu ana kadar bilim insanları bu mutasyonlara dikkat etseler de hastalık şiddetinde bir değişiklik görmüyor ve kullandığımız testler virüsü hala tespit ediyor.
Oxford Üniversitesi'nde enfeksiyon ve bağışıklık profesörü olan Andrew Pollard, bu yeni varyantların ortaya çıkmaya devam edeceğini ve "toplumdaki en zayıf kişiler için, özellikle de altta yatan bazı sağlık sorunları olanlar için, hastaneye yatışlara ve hatta ölümlere katkıda bulunmaya devam edeceklerini" söyledi.
Ancak Pollard, küresel olarak aşılama ve önceki enfeksiyondan kaynaklanan güçlü bir nüfus bağışıklığı olduğu için bunların "bir pandemiyi yeniden başlatmasını" beklemiyor.
Pollard, "En azından şimdilik yeni COVID-19 aileleri muhtemelen mutasyon yoluyla üretiliyor olsa da, baskın olan Omicron varyantları kadar başarılı değil." yorumunda bulunuyor.
En kötü senaryo, daha hızlı yayılan ve aşıların işe yaramadığı daha ciddi hastalıklara neden olan yeni bir varyant olması.
REKLAMDSÖ'nün salgın ve pandemi hazırlığı ve önlenmesinden sorumlu geçici direktörü Maria van Kerkhove, "Varyantlar ve bunların tespiti açısından planladığımız farklı senaryolarımız var" diyerek bu en kötü senaryoya hazırlık olunduğunu belirtiyor.
Test ve gözetimde düşüşler yaşanıyor
Şu anda bu varyantlar vakalarda veya hastaneye yatışlarda yeni bir büyük artışa neden olmuş değil.
Fakat uzmanlar, ortaya çıkan varyantları tespit etme konusunda yapılan dizileme çalışmalarının azaldığı konusunda uyarıyor.
Pekosz, "Son zamanlarda kaybettiğimiz şey, bu virüs popülasyonlarında mevcut olan tüm çeşitlilik hakkında gerçekten bir fikir edinme yeteneği" diyor.
COVID-19 olduğunu düşünen insanları test yaptırmaya devam etmeye teşvik eden Pekobz, bu şekilde bilim insanlarının virüsü izleyebildiğini ve daha sonra için olası mutasyonları dizileme fırsatı yakaladıklarını belirtti.
REKLAM