Giderek daha fazla insan duygusal, bilişsel ve davranışsal sorunlarla nasıl başa çıkacağını öğrenmek için ChatGPT gibi sohbet robotlarına yöneliyor. Kendi kendine teşhis koyma da özellikle gençler arasında artış gösteriyor.
REKLAM
"Kendimi üzgün ve motivasyonsuz hissediyorum. Yardıma ihtiyacım var."
ChatGPT'ye yazılan bu sözcükler, sohbet robotunun açılış cümlesi olan "Nasıl yardımcı olabilirim?"in hemen ardından geldi.
Sonrasında, terapötik etkisi kanıtlanmış bir sohbet başladı.
Görünüşe göre, ortaya çıkan üzüntü ve motivasyonsuzluğun nedenlerini anlamaya odaklanan ChatGPT, üç temel soru sordu: “Son zamanlarda bu şekilde hissetmenize yol açan belirli bir durum var mı?”, “Kendinizi bunalmış veya amaçsız hissediyor musunuz?” ve “Bu üzüntü ve motivasyonsuzluk zaman zaman mı ortaya çıkıyor, yoksa daha sürekli bir hal mi alıyor?”
Sohbet robotu—ya da birçok kişinin tercih ettiği tabirle “makine”—ayrıca, odaklanma sağlayıcı ve moral yükseltici aktivitelerle dolu günlük bir plan da hazırladı.
Harvard'ın bir raporuna göre, 2025 yılında yapay zeka araçlarına yönelik talep bir paradigma değişikliğine işaret ediyor. Önceleri bu araçlar daha çok teknik amaçlarla kullanılırken, halkın erişimine açıldıkça duygular, üretkenlik ve kişisel gelişim daha fazla ilgi çekmeye başladı.
Bir BT danışmanı olan Rita Marcelino ve iş geliştirme temsilcisi Joao Aranha, "yönetilmesi zor durumlarla" karşılaştıklarında destek için ChatGPT'ye başvuran iki genç. Rita, "Biraz gerginlikle mücadele etmek ya da bir iş görüşmesi, bir sunum gibi önemli anlardan önce güven kazanmama yardımcı olmak veya hatta daha kararsız hissettiğimde düşüncelerimi yapılandırmak için" diyor. Joao ayrıca bu sohbet robotunun "randevu" gerektirmediği için "anında" kullanılabilir olması nedeniyle çekici olduğunu söylüyor. Joao, "Benim kuşağımdaki pek çok insan gibi ben de bir sorunla karşılaştığımda bunu hemen çözmek istiyorum," diye ekliyor.
Yapay zeka araçlarının psikoterapinin yerini alma olasılığı sorulduğunda klinik psikolog Ana Rita Oliveira, sohbet robotlarının belirli bağlamlarda duyguları yönetme konusunda bilgi toplamada bir tür destek sağlayabileceğini kabul ediyor. Bununla birlikte, "terapötik teknik ve stratejilerin herkes için erişilebilir olduğunu, sadece bir tık ötede olduklarını, ancak psikoterapide değişimin hasta ile psikolog arasındaki ilişkiye dayandığını" belirtiyor.
Rita ve Joao bazı zorluklarla başa çıkmak için ChatGPT kullansa da, her ikisi de sertifikalı bir psikologla terapi gördüklerini kabul ediyor ve iki deneyimi "tamamen farklı" olarak tanımlıyor. Joao en büyük farkın kontrolde olduğuna inanıyor ve dinlenmek isteyen kişinin sohbet robotlarıyla yapılan "seansı" daha iyi kontrol edebildiğini iddia ediyor. "ChatGPT ile yapılan konuşmanın sonucu her zaman bizim girdilerimize bağlıdır, yani istediğimizi söyleyen ve yapan biriyle konuşuyoruz. Öte yandan bir psikolog bizi döndürme, düşünce akışımızı kesme ve dikkatimizi istediği yere yönlendirme yeteneğine sahiptir," diyor.
İnsanlar teşhis için ChatGPT'ye başvuruyor
Yapay zeka araçlarının artan kullanımı, kullanıcıları, özellikle de gençleri kendi kendilerine teşhis koymaya yöneltti. Her ne kadar bu eğilim internetin ve arama motorlarının ortaya çıkmasıyla yoğunlaşmış olsa da, sohbet robotları sayesinde insanlar semptomlar, hastalıklar ve tedaviler hakkındaki sorularına saniyeler içinde ve daha kişiselleştirilmiş yanıtlar alabiliyor. Psikolog Ana Rita Oliveira, psikoterapi seanslarına kendi yaptıkları online araştırmanın ardından teşhislerinden emin olarak gelen hastaları olduğunu söylüyor. "Okuduklarımızı nasıl filtreleyeceğimizi bilmek zorundayız. Bir tanıya ulaşmak, semptomları kontrol etme sürecinden çok daha fazlasını içerir. Bireyin çeşitli boyutlarını değerlendirmeyi içerir ve bu da insan teması gerektirebilir."
Her ne kadar sohbet robotları, maliyeti olan psikoterapi randevularının aksine uygun fiyatlı gibi görünse de Ana Rita, "yapay zeka araçlarının sadece hastalar için kullanılmasının terapötik sürece zarar verdiğine" ve "psikologların çalışmalarının itibarsızlaşmasına yol açabileceğine" dikkat çekiyor. "Bu duygusal destek ihtiyacının sadece yapay zeka ile karşılanıp karşılanmayacağını sorguluyorum. Eğer böyle bir ihtiyacımız varsa, bunun nedeni hayatımızda kurduğumuz ilişkilerde bu eksikliği hissetmemizdir. Makine ihtiyacım olan onaylamayı sunabilir mi?"
ChatGPT dil modeli, kullanıcılarının isteklerini anlamak için büyük miktarda veri ile eğitilirken, psikologlar duygusal, bilişsel ve davranışsal sorunlarla başa çıkmak için eğitildi.
"Bu konuşmaya daha sonra devam etmeniz gerekirse, ben buralarda olacağım. Ve eğer yardımcı olabileceğini düşünüyorsanız, gerçekten bir profesyonelle konuşmayı düşünün. Yardım aramak zayıflık değil, cesaret işidir," diyerek ChatGPT konuşmasını sona erdirdi.