İddiaların aksine aşının insan üzerindeki etkileri henüz bilinmiyor. Dolayısıyla kullanıma başlama ihtimali hala çok uzak.
REKLAM
Rusya'nın geliştirmekte olduğu EnteroMix kanser aşısının erken deneylerde başarı gösterdiği ve insanlı deneylere geçmek için hak kazandığı haberi büyük bir umutla karşılanmıştı.
Öte yandan, bu hafta sonu basında ve sosyal medyada yayılan bazı gönderilerde, EnteroMix'in klinik denemelerde yüzde 100 etki göstererek kullanıma hazır olduğu iddia edildi.
Ancak bu iddia gerçeklerle örtüşmüyor. Haziran ayında aşının klinik öncesi denemelerde (insanlı deneylerden önce yapılan testler) başarı gösterdiği açıklanmıştı. İşte bu sonuçlar, medyaya yeni bir gelişmeymiş gibi yansıdı. Aslında aşının insan üzerindeki etkileri henüz bilinmiyor. Dolayısıyla kullanımdan çok uzakta.
İşte EnteroMix'e dair bilinmesi gerekenler:
EnteroMix nedir?
Rusya Ulusal Tıbbi Araştırma Radyoloji Merkezi'nde geliştirilmekte olan EnteroMix, "onkolitik aşı" diye geçiyor. Ancak buradaki "aşı" kelimesi kafa karışıklığı yaratabiliyor.
EnteroMix hem “aşı” hem de “tedavi” olarak tanımlanıyor ama klasik anlamda bir aşı değil. Yani halihazırda kansere yakalanmış kişilerde kullanılan bir tedavi yöntemi yaratmayı hedefleyen bir mekanizması var.
EnteroMix, dört adet non-patojenik (zararsız, hastalık yapmayan) virüsü içeriyor. Bu virüsler, doğrudan tümör hücrelerini tahrip ederken, aynı zamanda hastanın bağışıklık sisteminin tümöre karşı savaşmasını da tetikliyor.
Klinik öncesi araştırmalarda başarı gösterdi
Bilimsel çalışmalarda "preklinik dönem" (klinik öncesi), laboratuvarda hücre düzeyinde yapılan testleri ve hayvanlar üzerinde yapılan deneyleri ifade eder. Burada amaç, güvenliği ve etkinliği ilk olarak laboratuvar ve hayvan modellerinde değerlendirmektir.
Örneğin bu aşamada, eldeki tedavinin kanser hücrelerine veya bağışıklık hücrelerine etkisi gözlemlenir. Daha sonra küçük (fare, sıçan vb.) ve büyük hayvan modellerinde testler uygulanır. Bu deneylerde tümörün küçülüp küçülmediğine, hastalığın ilerlemesinin yavaşlayıp yavaşlamadığına ve organ hasarı gibi ölümcül yan etkiler olup olmadığına bakılır. Bu aşamada başarı gösteren formüller, insanlar üzerinde denenmek üzere onay alır.
Resmi kaynaklara göre, EnteroMix’in geliştiricileri son birkaç yıldır preklinik çalışmalar yürütüyor. Federal Tıbbi Biyolojik Ajans (FMBA) yetkilisi Veronika Skvortsova, çalışmaların son 3 yılının zorunlu preklinik testlere ayrıldığını ve sürecin titizlikle yürütüldüğünü söylüyor.
Preklinik aşamalarda, EnteroMix dört virüsün kombinasyonunu kullanarak kanser hücrelerini doğrudan yok etmeyi ve bağışıklık sistemini aktive etmeyi hedefleyen yenilikçi bir yaklaşımı test etti.
Denemeler, tümör büyümesini yavaşlatmaktan tümörleri tamamıyla yok etmeye kadar geniş bir etki yelpazesi gösterdi.
Farklı kaynaklarda, tümör boyutunda yüzde 60 ila 80 civarında bir azalma, bazı modellere göre de yüzde 100 başarı derecesi gibi etkileyici sonuçlar bildirildi.
Ayrıca, hayvanlar üzerinde yapılan deneylerde toksisite ve ciddi yan etki düzeyinin “çok düşük” olduğu vurgulandı.
Faz I: İnsanlar üzerindeki ilk denemeler
Bir tedavi geliştirmek için laboratuvarda hücreler veya hayvanlar üzerinde yapılan testlerden sonra gelen süreç, "klinik denemeler" olarak adlandırılır. Klinik denemeler genellikle Faz I, II ve III olmak üzere üç aşamada yapılır.
Faz I aşamada genellikle sağlıklı gönüllüler veya ciddi hastalığı olan küçük bir hasta grubu (20–100 kişi) yer alır. Bu aşamada amaç tedavinin güvenliğini test etmek olur.
Faz II'de 100 ila 300 kişilik bir insan grubu yer alır. Tedavinin belirli bir hastalıkta etkinliğini test etmek ve yan etkilerin daha geniş kapsamlı değerlendirilmesi amaçlanır.
Faz III'de yeni tedaviyi standart tedavilerle karşılaştırmak ve uzun vadeli güvenlik ve etkinlik verilerini toplamak hedeflenir.
Bu üç aşamayı da başarıyla geçen tedaviler, devletlerin sağlık otoritelerinin onayına sunulur ve ticarileştirilir.
EnteroMix neyi başardı?
Rusya Ulusal Tıbbi Araştırma Radyoloji Merkezi, bundan yaklaşık üç ay önce EnteroMix için 48 gönüllünün katıldığı Faz I klinik denemelerini başlatmıştı.
Yani EnteroMix klinik öncesi laboratuvar denemelerinde başarılı olmuş ve insanlar üzerinde denenmeye hak kazanmıştı.
18-21 Haziran 2025 tarihlerinde Rusya'nın St. Petersburg kentinde düzenlenen 28. St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumu sırasında EnteroMix'ten de bahsedilmiş ve aşının klinik öncesi denemelerde yüzde 100 etkiye ulaştığı söylenmişti.
Ancak haziran ayında yapılan bu duyuru medyada yeniymiş gibi bu haftasonu yayınlandı. Aslında duyuru hem yeni değil hem de insanlı denemelere dair bilgi içermiyor. Yani medyada bahsi geçen duyuru, aslında bu haftasonu yapılmadı. Haziran ayında aşının klinik öncesi denemelerdeki başarısı konusunda yapıldı.
Yani EnteroMix'in insanlar üzerinde yapılan denemelerde nasıl bir sonuç verdiği henüz bilinmiyor. Dolayısıyla "kullanıma hazır" olmaktan çok çok uzakta.
mRNA aşısı mı?
Basında ve sosyal medyada EnteroMix'in mRNA teknolojisi olduğu yazıldı. Ancak bu doğru değil. mRNA (mesajcı RNA), hücreye hangi proteini yapması gerektiğini söyleyen geçici bir talimat görevi gören bir molekül. mRNA teknolojisinde işte bu işleyiş kullanılıyor.
EnteroMix ise kanser tedavisinde bir başka yenilikçi yaklaşımı temsil ediyor. Tedavi temelini dört zararsız virüsün birleşiminden alıyor. Bu virüsler, ikili bir işlev görmek üzere tasarlandı: doğrudan kötü huylu hücreleri yok etmek ve aynı anda hastanın anti-tümör bağışıklık yanıtını aktive etmek.
Dolayısıyla EnteroMix kanser tedavisi için potansiyel olarak yeni bir terapötik paradigma sunuyor.
Rusya Ulusal Tıbbi Araştırma Radyoloji Merkezi, bu aşıyı "mRNA" olarak değil, "onkolitik aşı" olarak sınıflandırıyor.