Kapsamlı bir inceleme, gebelikte parasetamol kullanımının çocuklarda otizm veya DEHB tanısıyla ilişkilendirildiğine dair güvenilir kanıt bulmadı.
Eylül ayında ABD Başkanı Donald Trump, parasetamolü çocuklarda otizmle ilişkilendirip hamile kadınlara yaygın ağrı kesiciyi almaktan kaçınmak için “var gücünüzle mücadele edin” demesinden bu yana, küresel bilim camiası iddianın geçerliliğini hararetle tartışıyor.
The BMJ'de pazartesi günü yayımlanan mevcut kanıtların kapsamlı bir incelemesi, hamilelikte parasetamol kullanımının, çocuklarda otizm veya dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanılarıyla açık bir bağlantısı olmadığını ortaya koydu.
Birleşik Krallık, Avustralya ve İspanya’daki önde gelen üniversite ve kurumlardan araştırmacılar, hamilelikte parasetamolün güvenliğine ilişkin son tartışmaya doğrudan yanıt olarak bu incelemeyi yaptı. Bu çalışma, ilacın güvenli olduğunu doğrulayan bilim insanları ve küresel düzenleyici kurumlardan gelen peş peşe gelen raporlara ekleniyor.
“Şimdiye dek eldeki kanıtların ne anlattığını netleştirmek için bu alandaki tüm incelemelerin bir değerlendirmesini yapmak istedik” dedi, çalışmanın yazarlarından ve Liverpool Üniversitesi’nde kadın sağlığı profesörü olan Shakila Thangaratinam.
“Bu kanıtların niteliği nedir? Sağlık profesyonelleri bu bilgiyi annelere ve ailelerine aktarabilsin diye kanıtların bütününü gerçekte nasıl yorumlamalıyız?” diye Euronews Health’e konuştu.
The BMJ’deki incelemede araştırmacılar, konuyla ilgili mevcut dokuz sistematik derlemeyi analiz ederek iddiaların genel kalitesini ve bilimsel geçerliliğini değerlendirdi.
Dokuz derlemenin tamamı, hamilelikte parasetamol kullanımı ile çocuklarda otizm veya DEHB arasında bir bağlantı bildirdi. Ancak The BMJ araştırmacıları, bu çalışmaların çoğunun önemli sağlık ve yaşam tarzı faktörlerine göre düzeltme yapmadığını ve çoklu çalışmaları bir araya getiren derlemelerin çoğunun düşük kalitede olduğunu tespit etti.
Ayrıca dokuz derlemeden yedisi, sonuçları etkileyebilecek önyargı riski ve karıştırıcı faktörlerin etkisi nedeniyle bulguların yorumlanmasında temkinli olunmasını tavsiye etti.
Araştırmacıların vardığı sonuç ne? Konuya ilişkin bulgulara duyulan güven “düşükten kritik derecede düşüğe” seviyesinde; yani mevcut kanıtlar, parasetamolün bu durumlara yol açtığını kanıtlamak için bilimsel açıdan yeterince sağlam değil.
Nöroçeşitlilikle ilişkili genetik ve çevresel etkenler
The BMJ incelemesi, olası bir ilişkinin genetik ve çevresel etkenler ya da ebeveynlerin ruh sağlığı, geçmişi ve yaşam tarzı gibi diğer değişkenler tarafından kısmen yönlendiriliyor olabileceğini öne sürüyor.
Bu faktörlerin hesaba katıldığı az sayıdaki çalışmada, araştırmacılara göre parasetamol ile çocuklukta otizm ve DEHB riski arasındaki ilişki ya ortadan kalktı ya da belirgin biçimde azaldı.
Parasetamol, asetaminofen olarak da bilinir ve ABD’de Tylenol marka adıyla satılan yaygın bir ağrı kesicidir. Ağrı ve ateşi gidermek için hamile kadınlara önerilen reçetesiz ilaçların sayılı olanlarından biridir.
Trump’ın Eylül ayındaki basın toplantısıyla aynı dönemde, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), parasetamol ambalajlarının üzerindeki etiketlerin değiştirilerek hamile kadınların asetaminofen kullanımının çocuklarda otizm ve DEHB gibi nörolojik durumların artmış riskiyle ilişkili olabileceğini öne süren “kanıtlara” yer verilmesini tavsiye etti.
The BMJ incelemesi, sonuçları saptırabilecek diğer faktörleri hesaba katan, konuya ilişkin daha yüksek kaliteli çalışmalar yapılmasını teşvik ediyor. Araştırmacılar, bunun parasetamol maruziyetinin zamanlaması ve süresinin fetal gelişimi nasıl etkileyebileceğine dair kanıtların kalitesini artırmaya yardımcı olacağını söyledi.
Öte yandan Thangaratinam, kesin olmayan kanıtlara dayanarak sağlık politikası kararları almanın ciddi sonuçlar doğurabileceğini ve kadın sağlığını özellikle önceleyen daha fazla araştırma yapılması gerektiğini söyledi.
“Bilimde cinsiyet ve toplumsal cinsiyet açısından bir uçurum var ve bu tür çalışmalar, nüfusun yüzde 51’ine, özellikle gebelik döneminde, öncelik verilmesi ve yatırım yapılması gereğini ortaya koyuyor” dedi.