Araştırmacılar, Avrupa çapında eş zamanlı yangınların mücadele kaynaklarını zorladığı konusunda uyarıyor.
REKLAM
Yeni bir araştırma, iklim değişikliğinin bu yaz Portekiz ve İspanya'daki ölümcül orman yangınlarını körükleyen hava koşullarını yaklaşık 40 kat daha olası hale getirdiğini ortaya koydu.
İber Yarımadası'ndaki yangınlar Temmuz ayının sonunda patlak verdi. 40°C'nin üzerindeki sıcaklıklar ve güçlü rüzgarların etkisiyle alevler son derece hızlı bir şekilde yayıldı. Bu orman yangınlarının yaktığı alan İspanya ve Portekiz'de rekor kırdı.
World Weather Attribution (WWA) tarafından yapılan yeni bir bilimsel analiz, bu sıcak, kuru ve rüzgârlı koşulların insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle daha olası ve daha yoğun hale geldiğini ortaya koyuyor.
Imperial College London'da Çevre Politikası Merkezi araştırmacısı Dr. Clair Barnes, bu yangınların "şaşırtıcı" boyutunun, iklim değişikliğiyle birlikte daha sıcak, daha kuru ve daha yanıcı koşulların daha şiddetli hale gelmesiyle "olacakların bir işareti" olduğu konusunda uyarıyor.
Bu da "benzeri görülmemiş yoğunlukta" yangınlara yol açıyor.
"Her bir derecelik ısınmayla birlikte, aşırı, uzun süreli sıcak hava dalgaları yoğunlaşmaya devam edecek ve İber Yarımadası'nın geniş alanlarını yakanlara benzer büyük orman yangınları olasılığını artıracaktır," diyor.
İklim değişikliği yangına eğilimli koşulları daha yoğun hale getirdi
Bilim insanları iklim değişikliğinin, İspanya'nın kayıtlara geçen en sıcak 10 günü de dahil olmak üzere, yangınların yayılmasını sağlayan hava koşullarını yoğunlaştırdığını tespit etti.
İspanya ve Portekiz'deki yangınları körükleyen sıcak, kuru ve rüzgârlı koşullar, iklim değişikliğinin olmadığı bir dünyaya kıyasla şu anda yaklaşık 40 kat daha sık ve yaklaşık yüzde 30 daha şiddetli.
İklim değişikliğinden önce, benzer aşırı sıcak, kuru ve rüzgârlı koşullar son derece nadir görülür ve 500 yılda bir beklenirdi. Bugün, 1,3°C'lik ısınma ile birlikte, her 15 yılda bir bekleniyor.
Bilim insanları ayrıca sıcak hava dalgasını da inceleyerek, iklim değişikliğinin olmadığı bir dünyada benzer olayların 2.500 yılda bir beklendiğini tespit etti. Mevcut ısınmayla birlikte bu tür olayların her 13 yılda bir görülmesi bekleniyor.
Analiz sonuçları, kısa bir süre önce WWA tarafından yayınlanan ve iklim değişikliğinin Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs'ta ölümcül orman yangınlarını körükleyen hava koşullarını da yoğunlaştırdığını ortaya koyan benzer bir çalışmayı destekliyor.
Avrupa'da itfaiyeciler baskı altında
Uzmanlar bu çalışmanın aynı zamanda Avrupa'daki itfaiyeciler üzerindeki artan baskıyı da ortaya koyduğunu belirtiyor. Hava koşulları kıtanın güneyinde büyük ve öngörülemeyen orman yangınlarına yol açarak AB'nin kaynaklarını zorluyor.
Centre for Environmental Policy araştırmacısı Theodore Keeping, "İtfaiyeciler giderek daha kaotik ve öngörülemez koşullarda çalışıyor ve daha önce hiç görmedikleri şekilde davranan yangınlarla mücadele ediyor," diyor.
Yangınlar 13 Ağustos'ta şiddetlenirken İspanya, Avrupa Sivil Koruma Mekanizması'na ilk kez uluslararası yangın söndürme takviyesi talebinde bulundu. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, bunun muhtemelen AB tarafından şimdiye kadar kolaylaştırılan en büyük talep olduğunu söyledi.
Keeping, "İklim değişikliği daha aşırı orman yangınlarını körüklüyor, ancak adaptasyon buna ayak uyduramıyor. Düşüncelerde bir değişim görmemiz ve önlemeye daha fazla odaklanmamız gerekiyor," diye ekliyor.
İber Yarımadası'ndaki yangınların büyüklüğü kaynaklar üzerinde inanılmaz bir baskı oluşturdu.
İspanya'da 2025 yılının başından bu yana 380 bin hektardan fazla alan yandı. Bu da, yıllık ortalamanın neredeyse beş katı. Portekiz'de ise 260 bin hektardan fazla alan kaybedildi. Bu, ülkenin yüzölçümünün yüzde 3'üne yakın ve bir yıl içinde orman yangınları tarafından yakılan ortalama alanın üç katı.
Bu yıl şu ana kadar iki ülkede orman yangınları nedeniyle kaybedilen toplam alan Londra'nın yaklaşık dört katı büyüklüğünde. Avrupa Orman Yangınları Bilgi Sistemi'ne göre, İspanya ve Portekiz'deki yangınlar, Avrupa'da 2025 yılında yanan toplam alanın yaklaşık üçte ikisini oluşturuyor ve Ağustos ayında, kayıtların başladığı 2006 yılından bu yana ilk kez bir milyon hektarı geçti.
İspanya iklim değişikliğinden 'çok etkileniyor'
Yangınlar nedeniyle en az sekiz kişi hayatını kaybetti ve on binlerce kişi tahliye edilmek zorunda kaldı. İspanya ve Portekiz'de tehlikeli hava kalitesine yol açan dumanlar Fransa, İngiltere ve İskandinavya'ya kadar ulaştı.
Çevre Politikaları Merkezi'nde iklim bilimi profesörü olan Friederike Otto, İspanya'nın iklim değişikliğinden 'çok etkilendiğini' söylüyor.
"Bu devasa yangınlar, Valensiya'daki yıkıcı sel felaketini ve 40°C'nin üzerinde amansız sıcakların yaşandığı bir başka yazı takip ediyor," diyor.
"Aşırı hava koşulları giderek daha sık görülüyor, ancak ölümler ve hasarlar önlenebilir. Hükümetin her kademesi iklim değişikliğine uyum sağlamak için birlikte çalışmalıdır. Orman yangınları için kırsal alanlardaki, özellikle de çiftçiler ve çobanlar tarafından terk edilmiş arazilerdeki bitki örtüsünün acilen kontrol altına alınması gerekiyor."
İspanya'da kamuoyu, yangınları körükleyen bitki örtüsünün büyümesiyle sonuçlanan kırsal faaliyetlerin azalmasına odaklanıyor. Hem İspanya hem de Portekiz'in bazı bölgelerinde kırsal nüfusun azalması ve nüfusun yaşlanması, orman arazilerini yönetimsiz bırakıyor. Daha az insan ve daha az geleneksel otlatma, doğal bitki örtüsü kontrolünün keskin bir şekilde azaldığını ve yangınlara daha fazla yer açtığını ortaya koyuyor.
Ancak Profesör Otto, nihayetinde dünyanın fosil yakıtları yakmayı bırakması gerektiğini de sözlerine ekliyor.
"Avrupa'daki orman yangınları, bugün 1.3°C'lik ısınmanın zaten son derece tehlikeli olduğunu gösteriyor. Fosil yakıtlardan daha hızlı bir şekilde uzaklaşmazsak, bu yüzyılda 3°C'ye ulaşabiliriz. Bu seviyedeki orman yangınları felakete yol açabilir."