Rusya, İran, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan Hazar Denizi'nin statüsünü belirleyen anlaşmayı imzaladı. Hazar Denizi'ne kıyısı bulunan beş ülke arasında bu konu 20 yılı aşkın süredir tartışmalara sebep oluyordu.
REKLAMPetrol ve doğal gaz bakımından zengin kaynaklara sahip bölge Hazar Denizi'nin yirmi yılı aşkın süredir tartışmalara sebep olan yasal statüsü belirlendi. Hazar'a kıyısı olan beş ülke Rusya, İran, Azerbaycan, Kazakistan ve Türkmenistan'ın liderleri Aktau liman kentindeki zirvede, 1996 yılından beri üzerinde çalışılan anlaşmayı imzalayarak denizin hukuki statüsü konusunda uzlaştı.
Sovyetler Birliği'nin 1991 yılında dağılmasından bu yana Hazar Denizi'nin yasal statüsü tam olarak ortaya konmamıştı. Bu sebeple denize kıyısı olan ülkeler zaman zaman maden kaynaklarının mülkiyeti açısından karşı karşıya geliyordu.
Hazar'da yabancı asker bulunamayacak
Anlaşmaya göre, Hazar Denizi'nin dibi ve toprak altı bölgeleri, deniz sahası, deniz hududu, balıkçılık alanları ve kaynakların kullanımı gibi esaslara göre paylaştırılacak. Müzakereler, Hazar'ın deniz mi yoksa bir göl mü olduğu noktasında kilitleniyordu. Özel statünün verileceği Hazar Denizi'ne Birleşmiş Milletlerin (BM) 1982'deki deniz hukuku anlaşması uygulanamayacak ve suyun derinliği göl prensibine dayanarak belirlenecek.
Anlaşma, ayrıca kıyıdaş beş ülke dışında Hazar Denizi'nde yabancı askeri varlıkların bulunmasının yasaklanmasını öngörüyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, "Anlaşmanın, gerekli paylaşım, denizcilik ve balıkçılık, katılımcı ülkelerin askeri ve siyasi etkileşimi konularını açık bir şekilde düzenlemesi, Hazar'ın sadece barışçıl amaçlarla kullanılması ve bölgesel güçlerin dışındaki askeri kuvvetlerin bulunmamasını garanti altına alması önemlidir." değerlendirmesinde bulundu.
Hazar Denizi'nin hava sahasının kullanımına ilişkin istişarelere devam edilecek.
İran, Rusya, Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan, tam bir enerji denizi olan Hazar'dan daha fazla pay alabilmek için 1996 yılından bu yana müzakereler sürdürüyordu.
Ruhani: Ek anlaşmalar gerekiyor
Özellikle Hazar'ın deniz dibi kullanım hakları da ülkelerin anlaşmakta zorlandığı konulardandı. İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani deniz dibi sınırlandırmalarıyla ilgili Hazar Denizi'nin yasal statüsü belirlenmiş olsa da ülkelerin ek anlaşmalar yapmak durumunda olduğunu belirtti.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ise imzalanan anlaşmayla Rusya'nın karşı çıktığı Türkmenistan-Azerbaycan doğal gaz boru hattı projesinin istenilen çevresel standartlar sağlandığı ölçüde uygulanabileceğini söyledi. Moskova, Türkmenistan doğalgazını Azerbaycan üzerinden Avrupa'ya taşıyarak kendisine alternatif oluşturacak boru hattı ile ilgili çevresel çekinceleri olduğunu belirtiyordu.
Nazarbayev, anlaşmanın beşli iş birliği tarihinde yeni sayfa açacağına işaret ederek, "Bu bağlamda, anlaşmanın imzalanmasını yeni koşullarda ülkelerimiz arasındaki iş birliğinin başlangıcı kabul etmeliyiz." ifadesini kullandı.
İşbirliği protokolleri imzalandı
Kazakistan'da yapılan 5. Hazar Ülkeleri Devlet Başkanları Zirvesi sırasında ekonomi, ulaştırma, çevre, güvenlik ve diğer alanlardaki iş birliği konuları da ele alındı.
Zirvede taraflar, ulaştırma, ticari ve ekonomik iş birliği, Hazar Denizi'nde olayların önlenmesi anlaşmalarının yanı sıra organize suç, terörizmle mücadele ve Hazar ülkeleri sınır güvenlik kurumlarının iş birliğini öngören protokoller de imzalandı.
'Hazar Beşlisi' ayrıca daha önceki toplantılarda alınmış kararların uygulanışını da gözden geçirdi.
1991'den yana 50 görüşme yapıldı
Hazar Denizi'yle ilgili bölge ülkeleri Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana 50'ye yakın görüşme yaptı. Aktau'daki toplantı 2002'den bu yana liderler seviyesindeki beşinci zirve oldu.
Dünyanın en büyük kapalı denizi olan Hazar'da yaklaşık 50 milyar varil petrol ve 300 trilyon metreküp doğal gaz bulunuyor.
Bu haberler de ilginiz çekebilir:
Nobel Ödüllü "yalın ayak sömürgeci" Naipaul yaşamını yitirdi
'Suriye Milli Ordusu': Maaşımız ve gerektiğinde silahımız Türkiye'den
REKLAM"Yahudi ulus devleti" yasası protestosunda Filistin bayrağı tartışması