İngiltere Parlamentosu'nun 11 Aralık'ta Brexit için 'May Anlaşması'nı oylaması planlandı ancak işler Başbakan Therressa May'İn istediği gibi gitmiyor. Anlaşmaya ilişkin hükümetin aldığı yasal görüşleri kamuoyu ile paylaşmaya zorlanan May, anlaşmanın ülkeyi zor bir duruma sokacağını ortaya koydu.
REKLAMİngiltere Parlamentosu'nda beş gün sürecek olan Brexit tartışmaları çarşamba günü hararetle başladı ve aynı şekilde devam ediyor. Başbakan Therressa May'in Avrupa Birliği ile üzerinde mutabık kaldığı ayrılığın şartları ve gelecek ilişkilerini kapsayan anlaşma metni, tabir edilen kısa adıyla 'May Anlaşması' pek çok cepheden yoğun eleştiri altında.
Parlamento'da beklediği desteği göremeyen May'in anlaşmanın oylama tarihini erteleyebileceği konuşuluyor. Anlaşmayı savunmaya devam eden May "Ya benim yaptığım anlaşma, ya anlaşmasız ayrılık ya da Brexit'in tamamen iptali' diyerek kendisini ve anlaşmasını eleştirenlere restini yineledi ve "Açık şekilde Parlamento içinde bazıları ülkeyi Brexit kararından yıldırmaya uğraşıyor" dedi.
BBC Radyo'ya konuşan May'in oylamayı erteleyip ertelemeyeceğine ilişkin sorulara net yanıtlar vermemesi bu olasılığın yükseldiğini düşündürtüyor zira son gelişmeler anlaşmanın bu haliyle parlamentodan geçmeyeceğine işaret ediyor.
Başbakan May yine perşembe günü yaptığı konuşmada ikinci bir referandum olmaması gerektiğini vurguladı ancak parlamento anlaşmanın reddedilmesi halinde işleyecek süreçte son sözü yine parlamentonun söyleyeceği kararını aldı. Dolayısı ile ikinci bir referandum veya Brexit'ten geri dönüş kararları da seçenekler arasına girmiş oldu.
ABAD kritik kararı acilen verecek
Tüm bunlar olurken Avrupa Adalet Divanı (ABAD) İngiltere'nin Brexit kararından tek taraflı olarak geri dönüp dönemeyeceğine ilişkin yasal kararı 10 Aralık Sabah saat 08:00'de açıklayacağını duyurdu. Bu oylama yapılması beklenen 11 Aralık'tan bir gün önceye denk geliyor. Çarşamba günü bir ABAD üyesi hali hazırda bu dönüşün tek taraflı olarak mümkün olduğuna ilişkin görüşünü açıklamış ve divanın da bu yönde karar alacağının sinyalleri verilmişti.
May Anlaşması'nın onaylanmasını en çok zora sokan mesele anlaşmaya ilişkin hükümetin aldığı yasal tavsiye ve görüşleri kamuoyuna açıklamak zorunda kalması oldu. Buna göre İrlanda ve Kuzey İrlanda arasında fiziki sınır oluşmaması için ortaya konan 'tedbir maddesi' ile Birleşik Krallık'ın ekonomik ve siyasi olarak kapana kısılabileceği ve AB'nin bir uydusu haline gelebileceği anlaşıldı.
İrlanda ile sağlanan anlaşmaların bozulmaması için Brexit sonrası yeni bir çözüm bulunana kadar karar mekanizmalarında yer almadan Gümrük Birliği'nde kalınması gibi bir formülü içeren bu tedbir maddesi May Anlaşması'nın en zayıf noktası olarak kabul ediliyor.
May Anlaşmasını dinamitleyen yasal görüş ne?
Yasal görüş olarak tedbir maddesine ilişkin şu ifade geçiyor:
“Protokolde tedbir halinin kalıcı olmadığı ifadesi yer alsa da ve tarafların alternatif olacak kalıcı düzenlemeler ile bunu değiştireceği açık bir şekilde niyet edilse de, uluslararası hukukta bu protokol, yerini alacak bir anlaşma gerçekleşene kadar süresiz olarak devam eder. Protokolü sona erdirme hakkı var olmadığı için Birleşik Krallık süresi ve sayısı belirsiz müzakereler ile uzun yıllar bu statüde bırakılabilir.”
May'in anlaşmasını destekleyen Kuzey İrlanda partisi (DUP) dahi anlaşma için verilen yasal görüşlerin 'yıkıcı' olduğunu belirtti. DUP Başkan Yardımcısı Nİgel Dodds partisinin hükümeti desteklemeye devam edeceğini ancak oylamada anlaşmayı reddedeceğini açıklaması May'in tüm planlarını alt üst etmiş durumda.
Oylama hükümeti de beraberinde götürebilir
Bu son gelişmelerin ardından ABD'li yatırım bankası JP Morgan da İngiltere'nin Brexit kararından dönme olasılığının oldukça yükseldiğini duyurdu. The Times gazetesine göre bakanları May'e 11 Aralık'taki oylamayı erteleme tavsiyesinde bulunuyor. Gazetenin aktardığına göre bakanlar oylamanın ezici şekilde kaybedilmesi halinde hükümetin de sonunun geleceğini düşünüyor.
Parlamento'nun ikilemi
Oylamada anlaşma ezici değil de 30 veya 40 oy gibi bir farkla reddedilirse "Bu anlaşma olabilecek tek anlaşma" diyerek yeniden müzakere kapılarını kapatan Brüksel'in anlaşma üzerinde bir iki ufak değişiklik jesti yaparak May'e yeniden deneme fırsat tanıyabileceği Eurokratlar tarafından bir süredir dillendirilen bir senaryo.
İngiltere lehine hangi konuda nasıl jestler sunulacağı bilinmese de May'in ikinci bir müzakere için Brüksel'e geri gidebilmesi yine anlaşmanın belli bir desteği alması ile mümkün. Kısaca bir Brexit'in olmasını isteyen ama biraz daha farklı bir anlaşma ile olmasını isteyenlerin sayısı önümüzdeki günlerde artabilir ve bu konuda May'in desteklenmesi gerektiği düşüncesi baskın gelebilir.
Ne var ki, bu düşünce ile hareket edenlerin sayısında beklenenden fazla artış olursa bu kez de May Anlaşması'nın olduğu haliyle kabul edilme riski doğuyor. Dolayısı ile İngiltere'nin geleceği ve siyaseti bıçak sırtında ilerliyor.