Hükümet geçtiğimiz haftalarda büyük şehirlerde tanzim satışları başlatarak üreticiden gelen ürünü aracıları ortadan kaldırarak doğrudan halka arz etmeye başladı. Peki bu gerçek manada bir çözüm mü? Sebze-meyve fiyatlarının yükselmesindeki asıl sebepler neler?
REKLAMTürkiye’de sebze ve meyve fiyatlarındaki hızlı artışa karşı, hükümet çok tartışılan bir önlem alma yoluna gitti. Büyük şehirlerde tanzim satışları başlatarak aracıları ortadan kaldırıp bazı tarım ürünlerini doğrudan halka arz etmeye başladı.
Geçtiğimiz ayların enflasyon şampiyonları soğan, patates, patlıcan, biber ve domates gibi sebzelerdeki aşırı fiyatlanmanın önüne geçmek için başvurulan tanzim satışlar gerçek manada bir çözüm mü? Esnaf nasıl etkilendi, vatandaş ne diyor?
Tanzim satış noktalarında uzun kuyruklar
Tanzim noktaları şu anda başta İstanbul ve Ankara olmak üzere Türkiye’nin büyük kentlerindeki farklı yerlerde kuruluyor. Bu noktalar daha çok gelir seviyesi düşük semtlerde bulunuyor. Tüketiciler, marketlerde kilosu 8-9 liraya kadar çıkan patates ve soğanı tanzim satış noktalarında 2 liradan alıyor. Bu noktalarda daha çok patates, soğan, domates gibi en çok tüketilen sebzeler satılıyor. Ürün çeşitliliği de gün geçtikçe artıyor. Kişi başına satın alınabilecek miktara ise belirli sınırlamalar uygulanıyor.
İstanbul ve Ankara’da başlayan tanzim satışı Bursa’da da toplam 10 farklı noktada hizmet veriyor. Bu noktalara özellikle dar gelirlilerin ilgisi yoğun. Bir, bir buçuk saat kadar kuyrukta bekleyenler var.
Ürünler üzerine hiç kar koymadan satıldığından, ulaşım, nakliye, depolama gibi masrafları belediyeler karşılıyor.
Tanzim satış noktasındaki kuyrukta bekleyenler fiyatlardan memnun, fakat farklı şikayetleri var.
"Yardıma muhtaçmışız hissi uyandırıyor"
Geçmişte kendisinin de tarım ile uğraştığını söyleyen Ülker Hanım, tanzim satış noktalarının "onur kırıcı" olduğunu düşünüyor. Bu çadırların insana alışveriş yapıyor olmaktan çok yardıma muhtaç insanlara yardım yapılıyor hissi uyandırdığını, bunun bir çözüm olmadığını ifade ediyor: "Kalıcı çözüm, çiftçiyi destekleyerek, onlara mazot, gübre desteği vererek çiftçimizi kalkındırarak olabilir"
Selin Hanım, bu uygulamanın geçici olarak mantıklı olabileceğini ancak uzun vadede bir çözüm olmayacağını, bunun yerine devletin tarımı tekrar düşünerek projeler üretmesi gerektiğini ve ekonomik olarak böyle bir uygulamayı talep etmek istemediklerini dile getiriyor.
Aşçılık eğitimi aldığını ve bu nedenle sık sık sebze satın alması gerektiğini söyleyen Şevval Hanım ise marketlerdeki fiyatların çok yüksek olmasından dolayı tanzim satışlardan alışveriş yaptığını söylüyor.
İsmini paylaşmak istemeyen bir başka vatandaş ise böyle satış noktaları açmak yerine devletin marketlerdeki fiyatları denetlemesi gerektiğini, bunun sadece insanların "ağzına bir parmak bal çalmaktan ibaret" olacağını savunuyor.
‘Piyasa fiyatları makul seviyelere düşene kadar devam edecek’
Bursa’daki tanzim satış merkezleri Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin iştiraki olan Bursa Tarım A.Ş tarafından organize ediliyor.
Bursa Tarım A.Ş. yetkilileri, bu uygulamanın piyasa fiyatlarının makul seviyelere düşene kadar devam edeceğini halkın talebinin yoğun olduğunu ve tanzim satış yerlerindeki ürünlerin doğrudan tarım kredi kooperatiflerinden alındığını arada herhangi bir aracı olmadığından da ucuza satılabildiğini söylüyor.
Bursa Seyyar Pazarcılar Odası Başkanı Ahmet Refik Aksu ise Bursa’daki tanzim satış noktalarının sürekli olarak devam edeceğini düşünmediğini ve bu çözümün gıda fiyatlarını düşürmekte uzun vadede işe yarayacağına inanmadığını ifade ediyor.
‘Geçerli çözüm, üreticinin desteklenmesi ile mümkün’
Artan maliyetler nedeniyle çiftçinin artık tarım yapmaktan vazgeçtiğini belirten Aksu, geçerli ve sürekli bir çözümün tarımda maliyetlerin düşürülmesiyle mümkün olacağının altını çiziyor.
Aksu ‘Artık gelir gideri karşılamıyor, tarımda kullanılan mazot, gübre ve ilacın maliyeti arttı. Devlet çiftçiye destek verirse, tarım daha planlı ve projeli yapılırsa, üreticiler için kooperatifler olursa, üretilen mal değerini bulur hem çiftçi hem de tüketici sıkıntı yaşamaz. Sürekli bir çözüm ancak böyle mümkün olur’’ diyor.
Aksu ayrıca yüksek KDV oranlarının da pazarcı esnafını zorladığını, pazarcının halden malını çıkarırken giriş çıkış, stopaj, hammaliye gibi yüzde 14’ lere varan vergi ödediğini, yüzde 8 olan çıkış vergisinin yüzde 1’e çekilmesinin esnafı rahatlatacağını hem de faturasız iş yapan ya da düşük fatura kesen çok sayıda kayıtsız esnafı da engelleyeceğini söylüyor.
Ayrıca, yüksek sebze meyve fiyatları ile ilgili olarak önce büyük zincir marketlerin denetlemesi gerektiğini belirterek ‘’büyük marketler ürünlerini doğrudan üreticiden alıyor, pazarcı gibi komisyoncudan alıp para ödemiyor dolayısıyla onların daha ucuza satması gerekirken daha pahalıya satıyor’’ diyor.
‘İşlerimiz zaten durgundu tanzim satışları bizi etkilemedi’
Bursa’daki pazarcı esnafının ise bu konu ile ilgili farklı görüşleri var. Bazıları fiyatlardaki bu yükseliği enflasyona bağlarken bir çoğu da turfanda dönemindeki sebze fiyatlarının zaten her zaman yüksek olduğunu nisan ayından itibaren ise sebze meyve fiyatlarının normale döneceğini söylüyor.
REKLAMOsmangazi ilçesinde Tuzpazarı’ndaki pazarcı esnafı, tanzim satışlarının kendilerini pek etkilemediğini zaten işlerinin uzun zamandır durgun olduğunu da ekliyor.
- Asıl tanzim edilmesi gereken ülkenin tarım politikası -Görüş
- Cumhurbaşkanı Erdoğan: Tanzimde temizlik malzemelerine de gireceğiz
WhatsApp'ta ücretsiz bültenimize abone olun, Türkiye ve dünya gündeminden seçtiğimiz haberler her gün telefonunuza gelsin! Abone olmak için tıklayın