Türk asıllı bir Makedonya göçmeninin geliştirdiği girişimcilik ve paylaşım ağı, göçmenlerin Türkiye'de sosyal ve ekonomik hayata katılımına yardım ediyor.
REKLAMBerat Kjamili, sekiz yıl önce Makedonya’dan Türkiye’ye küçük bir bavul ve büyük hayallerle gelen Türk asıllı genç bir göçmen. Kendisi gibi Makedonya’daki iç çatışmalardan kaçarak başka ülkelere sığınan göçmenlerin hayatlarına dokunması ise ikametgah belgesi almak üzere Ankara Emniyet Genel Müdürlüğü’ne yaptığı başvuruyla birlikte başladı.
“Bu kuruma günde 1000 kişi geliyordu ve ikametgah alabilen kişi sayısı ancak 100 oluyordu. Sabaha dek uzun kuyruklarda bekliyorduk. Çevre ülkelerden Türkiye’ye göç dalgası yeni yeni başlamıştı,” diye anımsıyor Berat o günleri, şimdi yüzünde toplum faydasına bir proje ortaya koymuş olmanın verdiği gururlu tebessümle.
Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün de 2013 yılı Nisan ayında kurulduğu düşünüldüğünde, o yıllarda göçmenlerin durumunun yönetilmesi konusunda ciddi bir kapasite boşluğu söz konusuydu.
Berat bunun üzerine Emniyet Genel Müdürlüğü ile “online kayıtlandırma ve randevu sistemi” önerisini görüştü ve kabul edilen projesinin 2012 yılında başlamasına ön ayak oldu.
Sistemi bu zamana değin Türkiye’de 8,5 milyon kişi kullandı ve bürokratik engellerden dolayı kayıt-dışı kalma eğilimi büyük oranda caydırılmış oldu.
Migport projesi
Berat’ın daha önce yurtdışında edindiği sosyal girişimcilik ve liderlik eğitimlerini sahaya uygulamak ve kendisi gibi göç sorunlarıyla uğraşan göçmenlere yönelik ikinci adımı ise “Migport” projesi oldu.
Projenin mottosu ilham verici: "Kırlangıçlar güneşi takip eder, mülteciler de öyle, umutlarını takip ediyorlar".
Mülteci Gönüllü Bilgi Paylaşım Ağı Migport, göçmenlerin sorunlarını dinleyip onlara çözüm üretmeye yönelik bir proje. Göçmenler sorunlarını anonim bir şekilde sisteme giriyorlar; çözüm de bu ağ üzerinde gönüllü çalışan baka bir göçmen veya bir Türk aracılığıyla kamu kurumları tarafından geliştiriliyor.
“Göçmenlere çok büyük fonlar harcanıyor, ancak yine de çok kötü durumdalar. Bunu fark ettikten sonra projelerin ne kadar veri yönelimli olduğunu, göçmenlerin sosyal ve ekonomik entegrasyonla ilgili sorunlarına ne kadar çözüm üretebildiğini inceleyerek kanıta dayalı projeler geliştirdik,” diye açıklıyor Berat.
Bu uygulama sayesinde çocuğunu iki yıldır okula gönderemeyen Suriyeli bir anneye de çözüm üretilebiliyor, iş arayan bir mülteci bu uygulamaya girerek başlıca vasıflarını ve yeteneklerini yazıyor. Gönüllüler de işçi arayan firmalarla bu verileri eşleştirerek istihdam yaratılmasında aracı oluyor.
Uygulamanın halk sağlığı açısından bir faydası ise, kayıt altına alınmak konusunda çekinceleri ve bilgi eksiklikleri olan Afgan mültecilerin tespit edilerek kamu kurumlarına bildirilmesi oldu; keza bu mültecilerin arasında hasta olup tedavi olması gerekenler vardı.
Üç dilde çalışıyor
Uygulama, Arapça, İngilizce ve Türkçe hizmet veriyor.
ABD Dışişleri Bakanlığı ve Alman Marshall Fonu tarafından Türkiye'deki en inovatif proje seçilen bu uygulama, Kanada’dan da Türkiye'yi temsilen sosyal girişim ödülüne layık görüldü.
Berat’ın bir diğer girişimcilik projesi olan “Migrapreneurs” de oldukça ses getirdi. Projenin ismi mülteciler ile girişimcilerin İngilizce karşılıklarının bileşkesinden üretilmiş yepyeni bir kelime.
Proje sonunda Türkiye’nin istihdam ve girişimcilik alanında Ulusal İhtiyaç Analizi Raporu yayımlandı.
Bu çerçevede, üç yıl boyunca sahada toplam 200 kadar göçmene girişimcilik dersi verildi ve girişimcilik önerileri AB desteğiyle projelendirildi. Girişimcilik dersi verilen ve ilave 800 kişiye daha ulaşılan kurumlar arasında Boston Üniversitesi, ODTÜ ve Bilkent Üniversitesi de bulunuyor.
Projeler arasında uzay girişimciliğinden, Batılı standartlarda su sebili üretimine dek çok çeşitli fikirler uygulamaya geçirildi. Uygulama ve websitesi 100 ülkeden, 10.000 kişiye erişti ve yüzde 40 kadar katılım Türkiye’den sağlandı. Girişimcilik dersleri YouTube kanalı üzerinden de verilerek, 10.000’den fazla kişi tarafından izlendi.
Savaştan kaçıp sığındığı Türkiye'de girişimci oldu
22 yaşındaki Hasan Kenan, üç yıl önce Suriye’deki iç savaştan kaçarak Türkiye’ye sığınmıştı ve başkent Ankara’da fotoğrafçılık kurslarına katılmaya başlamıştı. Şimdi de grafik tasarım dersleri alıyor.
REKLAMEuronews Türkçe’ye konuşan Hasan, “Girişimcilik eğitimlerine başladığım andan itibaren hayata daha aktif katılır oldum, kendime güvenim arttı ve bir kısa film çektim,” diyor.
Hasan girişimcilik eğitimleriyle tanıştıktan sonra Migport uygulamasını kullanmaya başladı, yaşadığı sorunları online olarak sistemde anlattı ve iş aradığını yazdı. Ardından, Migport uygulamasında gönüllü Arapça tercümanlık yapmaya başladı.
Kendisi daha sonra Suriye’de iç savaş sırasında bir ailenin yaşadığı olaylar hakkında bir kısa film de çekti, bir çocukluk hayalini gerçekleştirdi.
TÜBİTAK’ın da desteklediği ve ODTÜ Teknokent’i merkez üssü olarak kullanan Migport uygulaması Google’dan indiriliyor, websitesinden ulaşılabiliyor ve Android telefonlar üzerinden kullanılabiliyor.