Gümrüklerde işlemleri yavaşlatan Kırmızı Hat uygulaması haftanın ilk günü yoğun tepki alınca geri adım atıldı.
REKLAMYeni tip koronavirüs salgını tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’nin de ihracatını ciddi oranlarda düşürürken, gümrük idarelerindeki ithalat işlemlerinin en az bir hafta içerisinde tamamlandığı “Kırmızı Hat”a yönlendirilmesi, CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel’in açıklamalarıyla birlikte gündeme gelmişti.
Konuya ilişkin euronews Türkçe’ye bilgi veren kaynaklar ise, gelen tepkilerin üzerine geri adım atılmaya başlandığını söylüyorlar.
Tepkiler neticesinde Sarı Hat'a geri dönüş
Kaynaklara göre, pazartesi sabah saatlerinden beri gelen tepkilerin neticesinde bazı beyannameler salı günü itibariyle sarı hatta çıkıp kapanmaya başladı. Bununla birlikte, Pazartesi gününden beri gelen yığılmalardan dolayı kırmızı hattan sarı hatta geçmek de hemen olmuyor; birçok gümrük kapısının olduğu Türkiye’de bir nevi “bir kuyruktan diğer kuyruğa geçilmesi” de belli bir süre istiyor. Bütün gümrüklerde sıradışı bir yoğunluk söz konusu.
Ticaret Bakanlığı konuya ilişkin suskunluğunu korurken, İstanbul Gümrük Müşavirleri Derneği’nin bilgilendirme yazısında ise, herhangi bir sistemsel arıza olmadığı, bu prosedürün Mayıs ayı başına kadar devam edeceği belirtilmişti.
Kırmızı ve sarı hatlar nedir?
Kırmızı hatta belge ve eşya numunesi üzerinden denetim yapılırken, sarı hatta sadece eşyaya ait belgelerin doğruluğu kontrol ediliyor. Kırmızı hatta bekletilen mallarda ise depo kirası, denetim sonlanıncaya kadar alınıyor, dolayısıyla ilave bir yük yaratıyor.
Sektörde yaklaşık kırk yılını doldurmuş ve isminin açıklanmasını istemeyen bir gümrük müşaviri, “Haftanın ilk günü bütün beyannameler tam tespit / kırmızı hat denen geçen fiziki denetime sevkedildi. Fiziki denetimde mali memurlar malı görür, beyanına uygun olup olmadığına bakar, sonra beyannameyi kapatır. Pazartesi günü ilgili memurlara teslim ettiğimiz binlerce dolarlık mal beyanlarına ise, Çarşamba gününe tarih verdiler. Bu benim meslek hayatımda ilk kez gördüğüm bir şey” diyor.
Fabrikaları olumsuz etkilerdi
Uzmanlar bu uygulamanın devam etmesi durumunda mallar gümrükten çekilemeyeceği için hammadde bekleyen fabrikaların zora düşeceği uyarısında da bulunuyorlar. Öte yandan, buna karşılık malların ithal edildiği ülkelerden de karşı hamleler gelebileceği, dile getirilen endişeler arasındaydı.
İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden ekonomist Prof. Cem Başlevent’e göre, “Sadece bu haftaya özgü bir uygulama olarak kalırsa, bunun döviz ihtiyacını ve cari açığı azaltmak için kasıtlı yapıldığı yorumu çok doğru olmaz.”
euronews Türkçe’ye konuşan Başlevent, “Zira söz konusu mallar zaten ithal edilmiş ve gümrüğe kadar gelmiş durumdalar gecikmeli de olsa ülkeye girecekler” diyor ve ekliyor:
“Ancak sistematik bir şekilde önümüzdeki haftalarda da benzer bürokratik engeller gözlemlersek bilinçli bir politika olarak değerlendirilebilir.”
Öte yandan, ithalat sürecini uzatmasının yanı sıra, kırmızı hat uygulamasına, insan ve eşya temasının çok olduğu bir prosedür olduğu için salgın sürecinde temas azaltılmasına yönelik tedbirlerle çeliştiği yönünde eleştiriler getiriliyordu.
Ticaret Bakanlığı, Nisan ayı başında, pandemi ortamında gümrüklerde ticaretin kolaylaştırılması ve ilgili işlemlerin daha hızlı ve elektronik ortamda yürütülebilmesi amacıyla bir takım değişikliklere gitmişti. Resmi Gazete'de yayımlanan "Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik", yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahibi firmalara depolama kolaylığı, bazı gümrük işlemlerinin elektronik ortama alınması gibi salgının etkilerini minimize etmeye yönelik tedbirler olarak destek görmüştü.