Bant daraltma nedir, neden bu yola başvuruluyor?

REKLAM

Küresel internet erişimini takip eden Netblocks, Türkiye'de Twitter sosyal medya uygulamasına erişimin kısıtlandığını bildirdi.

Bant daraltılmasıyla cihazların belirli zaman diliminde aldığı veri miktarı düşürülüyor. Türkiye'de bu uygulamayı yürürlüğe koymak Bilişim Teknolojileri Kurumu'nun (BTK) yetki alanında.

Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) Hukuk Birimi ‘halkın haber alma hakkının engellendiği’ gerekçesiyle daha önce uygulanan bant daralma kararlarına itirazda bulunmuştu.

Derneğin Eş Direktörü Barış Altıntaş, daha önce euronews'e konuyla ilgili yaptığı açıklamada "bant daraltma" uygulamasının ne amaçla yapıldığına dair resmi bir açıklama olmamasına dikkat çekmişti.

İnternetin yavaşlatılmasına ilk kez tanık olmadıklarını belirten Altıntaş, "Örneğin, 2020 İdlib saldırısında mobil operatörler dahil 12 saate kadar yavaşlatma yaşanmıştı. Bu tür olaylarda gelen yayın yasaklarının amacı sağlıklı bir soruşturma sürecini sağlamak değil, tam aksine bilgi akışını keserek hükümetin tercih ettiği bir anlatının ön plana çıkmasını sağlamak." diyor.

Altıntaş: "Hukuki dayanağı yok. Bilgi edinme, haber alma ve ifade özgürlü ihlali"

MLSA Eş Direktörü Barış Altıntaş, yavaşlatma ve yayın yasaklarının "gazetecilere de gözdağı verme amacını taşıdığı" görüşünde.

Altıntaş şu ifadeleri kullanıyor:

"Hatırı sayılır oranda kullanıcı, VPN gibi yöntemlerle erişim engellerini aşmayı öğrendi. Hukuki dayanağı olmadığı gibi bilgi edinme, haber alma ve ifade özgürlüğü ihlalidir. Bilgi akışını kesmeye yönelik bu tür girişimlerin önümüzdeki seçim sürecinde uygulanmayacağını umuyorum ancak bu tür ihlalleri ve kanun dışı uygulamaları engelleyecek bir mekanizmadan yoksun olduğumuz da korkutucu bir gerçek olarak karşımızda duruyor."

Konuyla ilgili daha önce euronews’e değerlendirmelerde bulunan Avukat Akın Atalay ise mahkeme kararı olmaksızın ‘yayın yasağı’ kararlarının verilmesinin hukuka uygun olmadığını ifade ediyor.

Avukat Atalay, bilgi edinme hakkının yok edildiği kanaatinde.

"Bant daraltılması ve yayın yasağının bizim hukukumuzda hiç bir dayanağı yok. Daha önce bir çok yayın yasağı kararına Anayasa Mahkemesi hukuka aykırı dedi. BTK’nın kendiliğinden böyle bir yetkisi yok, fiilen uyguluyorlar. Olması gereken buna dair bir yasal düzenleme yapılması. Hukuk devletlerinden her şeyin hukuki dayanağı olur. Biz de ucu açık şekilde bu kararlar uygulanıyor, hukuki alt yapısı yok. Bunun ölçülerinin olması gerekiyor ama biz de yok."

''İnternet kısıtlaması ve yayın yasaklarıyla halkın haber alma hakkı daraltılamaz''

Avrupa Gazeteciler Federasyonu (EFJ) Başkan Yardımcısı Mustafa Kuleli, daha önce Taksim saldırısı sonrası getirilen yayın yasağı ve bant daraltma kararının halkın haber alma ve medyanın haber verme hakkına bir müdahale olduğunu dile getiriyor.

Kuleli, bu engellemelerle Anayasa’nın düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğünün düzenlendiği 26. ve basın özgürlüğünün düzenlendiği 28. maddelerini ihlal edildiğini vurguluyor:

''Saldırı (Beyoğlu) sonrasında yurttaşlar internet üzerinden olay hakkında bilgi almaya ve yakınlarına ulaşmaya çalıştı ancak bu en temel hakları, yayın yasağı ve hukuksuz bant daraltmasıyla engellendi. Üstelik bu uygulamalar, yayılan yanlış bilgilerin yalanlanmasını da zorlaştırdı. Hiçbir yasal prosedür işletilmeksizin alınan bu keyfi bant daraltma kararı, halkın haber alma ve medyanın haber verme hakkına ağır bir müdahaledir. Geleneksel medyaya, İnternet sitelerine ve sosyal ağlara yönelik bu engellemeler, Anayasa’nın düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğünün düzenlendiği 26. ve basın özgürlüğünün düzenlendiği 28. maddelerinin ihlâl etmiştir. Demokratik düzende toplumu yakından ilgilendiren böyle olaylarda haber alma ve bilgi edinme haklarının askıya alınmasını asla kabul edemeyiz. İnternet kısıtlaması ve yayın yasaklarıyla halkın haber alma hakkı daraltılamaz''

VPN (sanal özel ağ) nasıl çalışır?

VPN'ler temelde IP (İnternet protokolü) adresini gizlemeye izin veren bir yazılım türü. IP adresi kısaca İnternet sitelerine bir kullanıcının bağlantısının nereden geldiğini bildiren kullanıcıya özel bir tür kimlik olarak özetlenebilir.

İnternet'e VPN ile bağlanmak, kullanıcıyla uzaktaki sunucu arasında işlem sırasında IP adresinin yerini alan şifreli bir tünel oluşturur.

Böylelikle eğer belirli bir ülkeden gelen trafiği engelleyen bir İnternet sansürü varsa, VPN kullanıcısı bağlantısını dünyanın başka bir yerinden kuruyormuş gibi göstererek bu kısıtlamayı bertaraf edebilir.