Son yüzyılda dev yosun öbeklerinden istilacı türlere kadar birçok sorunla karşı karşıya kalan göller şimdi de asitleşme tehlikesiyle karşı karşıya.
REKLAMSon yüzyılda dev yosun öbeklerinden istilacı türlere kadar birçok sorunla karşı karşıya kalan göller şimdilerde asitleşme tehlikesiyle karşı karşıya.
Okyanuslar insan faaliyetleri sonucu atmosfere salınan karbondioksit nedeniyle daha asitli hale geldi.
İklim değişikliğinin sebeplerinden biri olan bu durum mercan kayalıklarını ve diğer deniz hayatını tehdit ediyor.
Bilgisayar modelleri tatlı sularda da benzer bir değişimin oluştuğuna işaret ediyor.
Ancak durumu uzun vadede izlemek ve ekolojik açıdan etkilerini araştırmak için henüz çok az sayıda çalışma yürütülüyor.
İnsanların henüz hissetmediği uzun vadede yaşanan çevresel değişimleri anlamak amacıyla Amerika Birleşik Devletleri'nde bilim insanları harekete geçti.
Birçok balık ve bitki türü için gölleri yaşanmaz hale getirebilecek asitleşme sorununun boyutunu tespit edebilmek için ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi Büyük Göller'de bir proje başlattı.
Proje kapsamında beş göldeki karbondioksit ve suyun asit ve baz derecesini ölçen pH değerlerini takip etmek için bir alıcı ağı kuruldu.
Göllerdeki asitleşmenin sonuçları neler olabilir?
İdareye bağlı Büyük Göller Çevre Araştırma Laboravutarı'nda araştırmacı olarak görev yapan Reagan Errera projenin eş başkanlarından biri.
Kimyasal değişimlerin etkiler yaratığına dikkat çeken Errera, bu değişimin göller için henüz yüzülemez hale geleceği ya da balıkların öleceği anlamına gelip gelmediğini bilmediklerini dile getirdi:
"Sevdiğiniz balıkların artık bulunmayacağı anlamına mı geliyor? Bunu bilmiyoruz ama bir şeylerin değişeceğini biliyoruz. Belki nerede, ne zaman yumurtladıkları, ya da yaşadıkları yerler ve yedikleri besinler değişecek."
Michigan merkezli Thunder Bay Ulusal Deniz Koruma Alanı kaynaklar koordinatörü Stephanie Gandulla ise asitleşmenin sudaki canlı hayat üzerinde yaratabileceği etkilerden birinin batık teknelerle ilgili olduğunu söyledi.
Göllerin dibindeki batıklar su canlıları için bir yaşam ortamı sağlıyor, ancak asitleşme sonucu tahtaların daha hızlı çürümesi bu ortamları da hızla değiştirebilir.
2018'de Almanya'daki baraj göllerinde yapılan bir araştırma pH değerlerinin düştüğünü, yani asitleştiğini tespit etti. Aynı araştırma kapsamında yapılan testlerde asitleşmenin küçük kabuklular amfibiler ve balıklar için önemli bir besin olan bir tür su piresinin tehlikeye girebileceği anlaşıldı.
Tayvan'da yapılan bir başka araştırma ise asitleşme sonucu bir yengeç türünün ölüm oranlarında artış gözlemledi.
Diğer bazı çalışmalarda da, tatlı su asitleşmesinin Alaska ve Kuzeybatı Pasifik'te kambur somonların gelişimine ve büyümesine zarar verdiğini ortaya koydu.
Karbondioksitin yol açtığı asitleşme farklı
Columbia Üniversitesi çevre bilimleri profesörü Galen McKinley ise atmosferde biriken karbondioksitin yol açtığı asitleşme ile sülfür dioksit ve nitrojen oksitten oluşan asit yağmurunun yol açtığı asitleşmenin birbirinden farklı olduğunun altını çizdi.
Daha etkili olmasına rağmen asit yağmuru nispeten küçük bir alanı kapsıyor ve bu etkiyi temiz hava yönetmelikleri sayesinde azaltmak mümkün.
REKLAMKarbondioksite bağlı asitleşme ise dünya genelini etkiliyor ve çabuk çözümü bulunmadığından zararlı etkisi potansiyel olarak daha büyük olabilir.
McKinley'e göre bu soruna ancak küresel çözüm getirilebilir: O da herkesin karbondioksit emisyonunu azaltması. Ancak bu azaltmaya rağmen atmosferdeki karbondioksiti emmekte olan göllerde asitleşme büyük ihtimalle devam edecek.
2018'de Almanya'daki baraj göllerinde yapılan araştırma asitleşme hızının son 35 yılda Sanayi Devrimi'nden bu yana okyanuslarda yaşanan asitleşmeden üç kat hızlı olduğunu ortaya koydu.
Araştırmacılar Büyük Göller'de de asitleşme oranının okyanuslarda 2100 yılında varılacak orana yaklaşabileceğini öngörüyor.