Alzheimer tedavisi, nükleer füzyon keşfi... 2022'nin öne çıkan 10 iyi haberi

Dünya, 2022 yılını Ukrayna savaşı, enflasyon, enerji ve gıda krizi haberleriyle geçirdi. Geride bıraktığımız yılda savaşlar ve artan yaşam maliyeti nedeniyle endişeli günler yaşanırken umut veren bazı gelişmeler de oldu. 

İşte 2022'nin öne çıkan "iyi haberleri":

Alzheimer tedavisinde çığır açan ilaç

Biyoteknoloji şirketleri Eisai ve Biogen, ürettikleri yeni Alzheimer ilacının hastalığın ilk evrelerinde başarılı sonuçlar ortaya koyduğunu bildirdi. İki şirket tarafından yapılan açıklamada, "lecanemab" adlı ilacın beyindeki gerilemeyi yavaşlattığı ifade edildi. 

Bulgulara göre, lecanemab tedavisi uygulanan hastalarda, plasebo verilen hastalara göre Alzheimer'ın ilerleyişi yüzde 27 azaldı.

İlacı "çığır açan" bir gelişme olarak niteleyen İngiltere Alzheimer Araştırma Derneği bir nesildir yapılan araştırmalar içinde idrak bozukluğunu yavaşlatmada başarılı olan bu ilk büyük çaplı çalışmanın "tarihi" olduğu değerlendirmesinde bulundu.

Nesli tükenmekte olan türler hayata tutunuyor

Bilim insanları, nesli tükenmekte olan bazı canlı türlerine ilişkin olumlu gelişmelere tanık oldu. 

Araştırmacıların yaklaşık 50 yıldır izini kaybettiği Anadolu Leoparı, mayıs ayında Türkiye'de tespit edildi. 

Uluslararası Doğa Koruma Birliği temmuz ayında yaptığı açıklamada, vahşi kaplan sayısının dünya genelinde daha önce tahmin edilenden yüzde 40 daha fazla olduğunu ve nüfuslarının artmakta olduğunu duyurdu.

Fransa Biyoçeşitlilik Ajansı'na göre, Fransa'da koruma altındaki türler listesinde yer alan gri kurtların sayıları 783'ten 921'e yükseldi.

Amazon ormanlarındaki kıyımı durdurma sözü

Yeniden devlet başkanı seçilen Brezilya'nın solcu lideri Luiz Inacio Lula da Silva, Amazon ormanlarındaki ağaçsızlaştırmayı durdurma sözü verdi.

Kasım ayında COP27 iklim konferansında konuşan Lula, "Amazonlar korunmadan dünya için iklim güvenliği sağlanamaz. Ormansızlaşmayı ve biyomlarımızın bozulmasını sıfıra indirmek için ne gerekiyorsa yapacağız." dedi. 

Avrupa Birliği ise 6 Aralık'ta "ormansızlaşmanın ana etmenleri" olarak görülen bazı ürünlerin bloğa ithalatının yasaklanması için tarihi bir anlaşmaya vardı. Bu ürünler arasında 31 Aralık 2020 tarihinden sonra ormansızlaştırılan arazilerde üretilen palmiye yağı, sığır eti, soya, kahve ve kakao yer alıyor.

Üç ülke daha idam cezasını kaldırdı

2022'de Papua Yeni Gine, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Ekvator Ginesi tüm suçlar için idam cezasını kaldıran yasal düzenlemeleri kabul etti. 

İdam Cezasına Karşı Dünya Koalisyonu'na göre, 200 ülkeden 111'i şu anda idam cezasını tamamen terk etmiş durumda.

LGBTQ hakları için kazanılan zaferler

Kübalılar ezici bir çoğunlukla eşcinsel çiftlerin evlenmesine ve evlat edinmesine izin veren yasa lehinde oy kullandı. Küba, eylül ayında eşcinsel evlilikleri ve eşcinsel çiftlerin evlat edinmesini yasal hale getiren ilk komünist ülke oldu. 

Japonya'nın başkenti Tokyo'da, eşcinsel çiftlerin konut, ilaç ve sosyal yardım konularında evli çiftlerle aynı haklardan yararlanmasını sağlayan ortaklık sertifikası programı uygulanmaya başlandı. Bu sertifikalar Japonya'nın diğer eyaletlerinde hâlihazırda mevcuttu ancak 1 Kasım'da Tokyo'da da verilmeye başlanmasıyla Japon nüfusunun yüzde 60'ından fazlasına hitap etmeye başladı. 

Singapur parlamentosu İngiliz sömürge döneminden kalma ve erkekler arasında cinsel ilişkiyi suç sayan bir yasayı yürürlükten kaldırdı. Her ne kadar aktif olarak uygulanmasa da yasa eşcinsel ilişkiyi iki yıla kadar hapisle cezalandırıyordu. 

İskoçya, regl dönemi ürünlerini ücretsiz sunan ilk ülke oldu

İskoçya, regl dönemi için hijyen ürünlerini yasal bir hak olarak ücretsiz sunmaya başlayan ilk ülke oldu.

Yürürlüğe giren 2021 Regl Ürünleri Yasası gereğince yerel makamlar ve eğitim kurumları ihtiyacı olan herkese ped ve tampon gibi ürünleri ücretsiz sunmak zorunda.

İskoç hükümetinden yapılan açıklamada, regl ürünlerine erişimi finanse etmek için 32 milyon euroluk yatırım yapıldığı ve yeni yasanın bu süreci güçlendireceği ifade edildi. 

ABD'de erkek ve kadın futbol takımlarına eşit ücret garantisi

ABD Futbol Federasyonu, mayıs ayında erkek ve kadın milli takımları için eşit ücret ödenmesini garanti eden bir anlaşmaya varıldığını duyurdu. Profesyonel futbol dünyasında bir ilk olan bu anlaşma, yıldız futbolcular Megan Rapinoe ve Alex Morgan öncülüğünde ABD'li kadın futbolcular için verilen uzun bir hukuk mücadelesinin ardından geldi.

Buna göre, ABD'de erkek ve kadın futbol takımları artık "dostluk" maçları ya da rekabetçi maçlar için aynı ücret ve primleri alacak. Anlaşma ayrıca her iki takımın oyuncularının, kendi Dünya Kupalarına katılımları için FIFA tarafından ödenen ve eşit olmayan para ödüllerini "bir havuzda toplamalarını ve paylaşmalarını" öngörüyor. Yayın ve ortaklıklar da dahil olmak üzere "ticari gelirler" ise artık iki takım arasında eşit olarak paylaşılacak.

James Webb teleskobu ilk renkli görüntüsünü gönderdi

James Webb Uzay Teleskobu yörüngeye fırlatılmasından altı ay sonra, 11 Temmuz'da ilk renkli görüntüsünü gönderdi.

Amerikan Havacılık ve Uzay İdaresi (NASA) yeni nesil James Webb Uzay Teleskobu'nun gönderdiği ilk tam renkli fotoğrafı kamuoyuyla paylaştı.

İlk kez paylaşılan fotoğraf Hubble uzay teleskobunun yerini alarak evrenin sırlarını açığa çıkarmaya yardımcı olacak James Webb teleskobunun altı ay boyunca uzayın derinliklerinde yaptığı gözlemlerden oluşuyor.

İlk kozmik görüntüler şimdiye dek görülmemiş uzak galaksileri, parlak bulutsu yıldız kümeleri yani nebulaları ve uzak dev gaz gezegenleri içeriyor.

'Tarihi nükleer füzyon' keşfi

ABD'li bilim insanları, ilk kez bir nükleer füzyonda reaksiyonu ateşlemek için kullanılan enerjiden daha fazla enerji ürettiklerini açıkladı.

'Net enerji kazancı' olarak nitelenen gelişmenin son yılların en büyük bir bilimsel atılımlarından' biri olduğu belirtildi.

Nükleer füzyon, diğer mevcut nükleer kaynaklara göre çok daha yüksek enerji açığa çıkardığı ve radyasyon üretmediği için sonsuz temiz enerji kaynağı olarak görülüyor. Fosil yakıtlara olan ihtiyacın sonlanması anlamına gelen buluşla, çevre sorunlarının da azalması bekleniyor.

Almanya'nın toplu taşıma vaadi

Almanya, enflasyonu dengelemeye yardımcı olmak amacıyla yazın üç ay boyunca yerel ve bölgesel trenlerde, otobüslerde ve tramvaylarda sınırsız seyahat imkanı veren 9 euroluk bir geçiş kartı uygulaması başlattı. 

Toplamda 52 milyondan fazla bireysel bilet satılırken mevcut 10 milyon abone de indirimden yararlandı. Alman Taşımacılık Şirketleri Birliği'ne göre, bu uygulama sonucunda yaklaşık 1.8 milyon ton karbondioksit tasarrufu sağlandı. Bu denemenin ardından, 16 Alman bölgesinin ulaştırma bakanları ekim ayı ortasında, 1 Ocak 2023'ten itibaren ülke çapında aylık 49 euro tutarında bir ulaşım biletinin uygulamaya konulacağını duyurdu.