Sömürge döneminde Nijerya'dan kaçırılan Benin Bronzları'nı iade eden Almanya, 'kararın doğruluğunu' tartışıyor
REKLAMSömürge döneminde Nijerya'dan kaçırılan Benin Bronzları'nı ana topraklarına iade eden Almanya'da, paha biçilmez hazineleri geri vermenin 'akıllıca' olup olmadığı tartışılmaya başlandı.
Almanya geçtiğimiz Aralık ayında, sömürge döneminde yağmalanan 22 eseri Nijerya'ya iade etti.
Ancak Nijerya'nın görevden ayrılan Devlet Başkanı Muhammadu Buhari'nin mart ayında, eserlerin Almanya'nın beklediği gibi Nijerya devletine değil, bir yerel lidere iade edileceğini açıklamasının ardından tartışmalar patlak verdi.
Tarihi eserler devletin denetiminde kalmayabilir
Buhari tarafından belirlenen alıcı, bronzlar 19. yüzyılın sonunda İngilizler tarafından yağmalandığında Benin Krallığı'nda hüküm süren hükümdarın soyundan gelen biri olarak biliniyor.
Buhari'nin açıklamasına göre, ülkesine geri gönderilen bronzların muhafazası "Oba'ya (Krala) teslim edilmeliydi". Ancak bu açıklama sonrası birçok uzman, Nijerya ile yapılan anlaşmanın ihlal edildiğini söyledi.
Temmuz 2022'de imzalanan anlaşma uyarınca Almanya, 20 müzesinde bulunan yaklaşık 1100 bronz eseri iade etme sözü vermiş ve her iki taraf da eserlerin halkın erişimine açılmasının önemi konusunda mutabık kalmıştı.
Almanya daha fazla eseri iade etme konusunda temkinli
Almanya, Oba'nın mülkiyetinin, bronzların halka açık sergilenmesini etkileyip etkilemeyeceği konusunun açıklığa kavuşturulmasını beklerken, daha fazla iade konusunda frene bastı.
'Koşul' yok
Öte yandan Buhari'nin açıklaması sorulan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Christopher Burger, bronzların iadesinin "koşullara bağlı olmadığını" söyledi.
"Nijerya egemen devletinin istediğini yapma kararıdır" diyen Burger, "halkın Benin bronzlarına erişiminin devam etmesinin önemli olduğunu" da sözlerine ekledi.
Berlin'deki Etnoloji Müzesini işleten Prusya Kültürel Miras Vakfı (SPK) Başkanı Hermann Parzinger de Buhari'nin açıklamasının gelecekteki iadeleri şüpheye düşürdüğüne inanmadığını söyledi.
Etnoloji Müzesi, Londra'daki British Museum dışındaki en önemli koleksiyon olarak kabul edilen 400'den fazla bronz da dahil olmak üzere antik Benin krallığından yaklaşık 530 tarihi objeye sahip.
'Nijerya'da Nijerya'ya ait eski eserlerin satılması yasak'
Bu arada Nijerya, Avrupa ve Amerika müzelerinde sergilenen Benin Krallığı'ndan kalma tarihi eserlerin ana topraklarında sergilenmesi amacıyla bir müze inşa etmeye hali hazırda başladı.
Nijerya hükümetinin yağmalanan eserleri geri almakla görevli kurumunun başında bulunan Abba Isa Tijani, Benin City'de planlanan müze projesinin söz konusu açıklamalardan etkilenmediğini söyledi; "Müze inşaatı hala devam ediyor" dedi.
"Ortaklarımıza, Avrupa'daki müzelere, objelerin "araştırmacıların, halkın ve turistlerin görmesi için hazır hale getirileceği" konusunda güvence vermek istiyoruz" diyen Tijani, ayrıca "Eserler elbette satılamaz, çünkü Nijerya'da Nijerya'ya ait eski eserlerin satılması yasaktır" ifadelerini kullandı.
REKLAMNijerya'da bronzların iadesi için verilen mücadelede yoğun olarak yer alan sanat tarihçisi ve sanatçı Peju Layiwola ise batılı müzelerin verdiği tepkinin abartılı olduğunu belirterek, "Bu bir bahane... bu eserleri geri vermemek için, çünkü geri vermek istemediler" dedi.