Ekonomistlere göre, ABD'de şirketlerin otomasyona yaptıkları yatırımlar, verimlilik patlaması yarattı.
REKLAMYaklaşık bir yıl önce neredeyse tüm ekonomistler Amerika Birleşik Devletleri'nde ekonomik durgunluğun kaçınılmaz olduğu uyarısında bulunuyordu.
Enflasyonu yenmeye odaklanan Amerikan Merkez Bankası (Fed) Başkanı Jerome Powell, 2022 yılındaki uyarılarında yüksek faiz politikasının yaygın işten çıkarmalar ve daha yüksek işsizlik şeklinde acı bir reçete sunacağını belirtiyordu.
Ancak Powell, geçen ay gazetecilere farklı ifadelerle seslendi ve "Çok güçlü bir işgücü piyasamız var ve enflasyon düşüyor." dedi.
Enflasyonu dizginlemeyi amaçlayan ancak tipik olarak durgunluğa neden olan yüksek faiz oranlarına rağmen dünyanın en büyük ekonomisine sahip ABD nasıl oldu da canlı büyüme ve düşük işsizlikle bu kadar sağlıklı kalmayı başardı?
Uzmanlar bunu beklenmedik bir üretkenlik patlamasıyla açıklıyor. Bunun altında küçük ve orta ölçekli şirketlerin son bir yıl içinde elde etmeyi başardığı yüksek verimlilik yatıyor.
Robot ve makinelere yatırım
Hassas metal damgalama bileşenleri ve montajlarının küresel tedarikçilerinden Batesville Tool & Die, Indiana eyaletine yakın yaklaşık yedi bin nüfuslu kasabada faaliyet gösteriyor.
Geçen yıl artan talebi karşılamak için 70 kişiyi istihdam etmek üzere ilan veren şirket, Honda ve Cummings Motor gibi büyük firmalarla rekabet edemedi ve işsizliğin çok düşük olduğu bir ortamda çalışan açığını kapatmayı başaramadı.
Bunun üzerine robot teknolojisine yönelen şirket, işçileri taklit edebilen makinelere ve robotların etkinliğini arttıran sistemlere yatırım yaptı.
Kronik işçi kıtlığı, tıpkı Batesville Tool & Die gibi, artan talebi karşılamak için işçi arayan şirketlerin mevcut piyasa koşullarında işgücü açığını kapatamadıkları alanlarda makinelere yatırım yapmasına yol açtı. Ayrıca, mevcut işçileri de ileri teknoloji kullanmaları için eğitti ve böylece daha az işçiyle daha çok üretim yapabilir hale geldi.
"Sihirli iksir"
Ekonomistlere göre, güçlü verimlilik, ekonomi için bir çeşit "sihirli iksir" etkisi yaratıyor. Chicago Merkez Bankası Başkanı Austan Goolsbee, artan verimliliği ekonomi için "sihirli fasulye sırığına" benzeterek "Enflasyon yaratmadan daha hızlı gelir artışı, daha hızlı ücret artışı, daha hızlı gayrisafi milli hasıla elde edebilirsiniz." diyor.
Şirketler daha verimli makineler ya da teknolojiler kullandıklarında, çalışanları da daha üretken hale gelebiliyor ve saat başına üretimleri artıyor. Sonuç olarak şirketler genel anlamda karlarını arttırabiliyor.
Artan kar payı, enflasyonu tetiklemeden çalışanların ücretlerine zam yapılmasının da önünü açıyor. Şirketlerin maaş zammı için fiyat zammına ihtiyaç duymaması sayesinde enflasyon da kontrol altında kalabiliyor.
Sonuç: Verimlilik patlaması
Ekonominin 2020 yılındaki pandemi durgunluğundan beklenmedik bir güçle çıkması ve işletmelerin işten çıkardıkları çok sayıda işçiyi yeniden işe almak için mücadele etmesiyle çok şey değişti.
Ortaya çıkan işçi açığı ücretlerin yükselmesine neden oldu. Fabrikalar ve limanlar artan tüketici siparişlerinin baskısı altında ezildikçe enflasyon sıçradı ve parça sıkıntısı baş göstermeye başladı.
Bu zorluklar karşısında şirketler önce otomasyona, ardından ekipman, araştırma-geliştirme ve diğer fikri mülkiyet biçimlerine yaptıkları yatırımları hızlandırdı. Bu yatırımların etkisi son bir yıl önce meyvelerini vermeye başladı.
Pandemi öncesi yıllarda ortalama yüzde 1,5 civarında olan verimlilik artışı keskin bir değişime girdi.
İşgücü verimliliği geçtiğimiz nisandan hazirana kadar yıllık yüzde 3,6, temmuzdan eylüle kadar yüzde 4,9 ve ekimden aralığa kadar yüzde 3,2 oranında arttı.
Yapay zekanın etkisi
Birçok ekonomist ve iş insanı, yapay zekanın fabrika, depo, mağaza ve ofislere daha yeni girmeye başladığını belirterek, verimlilik patlamasının devam edebileceğinden umutlu olduklarını söylüyor.
REKLAMİlk kanıtlar, yapay zekanın verimlilik artışlarını sürdürebileceğini gösteriyor. Stanford Üniversitesi'nden Erik Brynjolfsson ve Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nden Danielle Li ve Lindsey Raymond tarafından geçen yıl yapılan bir çalışmada, 2020 ve 2021 yıllarında üretken yapay zeka tabanlı asistan kullanan Fortune 500 şirketindeki 5 bin 200 müşteri destek temsilcisi izlendi. Yapay zekanın çalışanlara müşterilerle ilgilenmek için öneriler ve yararlı belgelere ulaşımı kolaylaştırdığı görüldü.
Araştırmaya göre sohbet robotunu kullananların, kullanmayan meslektaşlarına göre yüzde 14 daha üretken olduğu da anlaşıldı.
Verimlilikteki en büyük artış yüzde 34'le en az deneyimli ve en az vasıflı çalışanlardan geldi.
Bu arada otomasyonun, makinelerin insanların yerini alacağı ve iş sahasını öldüreceği korkusu yaygın. Zira robotların yerini aldığı bazı işçiler, yeni bir iş bulmakta zorlanıyor ve genellikle daha düşük ücrete razı oluyor.
Ancak tarih, uzun vadede teknolojik gelişmelerin aslında yok ettiklerinden daha fazla istihdam yarattığını gösteriyor.
REKLAMÖte yandan bugün yaşanan verimlilik patlamasının yalnızca ileri teknolojiye değil, çalışan memnuniyetiyle de bağlantılı olduğu sanılıyor.
Niteliksiz işlerden daha fazla ücret karşılığı daha üretken işlere geçme imkanı belki de korkutan senaryoların ötesinde insanlara daha verimli ve ilginç bir hayat sunmak için fırsatlar sunabilir.