AİHM vicdani retçi Kıbrıslı Murat Kanatlı'yı Türkiye'ye karşı açtığı davada haklı buldu

REKLAM

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Türkiye'nin vicdani retçi Murat Kanatlı'nın Avrupa İnsan hakları Sözleşmesi'nin 9'uncu maddesinde belirtilen düşünce, vicdan ve din özgürlüğünü ihlal ettiğine hükmetti.

Oy birliğiyle alınan karar sonucunda AİHM, Türkiye'nin Kanatlı'ya karşı 9 bin euro manevi tazminat ve mahkeme masrafları ile diğer harcamalar için 2 bin 363 euro ödemesine karar verdi.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti uluslararası alanda ve AİHM nezdinde tanınırlığı olmadığı için mahkeme bu bölgedeki hak ihlallerinden 'de facto' olarak Türkiye'yi sorumlu tutuyor.

Murat Kanatlı, 2009 yılında Askerlik Kanunu uyarınca bir günlük 'seferberlik çağrısına' uymayarak askerlik hizmetini vicdani ret gerekçesiyle yerine getirmediği için mahkum edilmiş, ardından şikayetçi olarak AIHM'de dava açmıştı.

'Vicdani retçiler için alternatif yok'

Vicdan özgürlüğünün de kişinin kendi seçtiği bir dine veya inanca sahip olma veya benimseme özgürlüğü gibi, kayıtsız şartsız korunduğunu ve Sözleşme'nin 9. maddesi tarafından güvence altına alınan temel haklardan biri olduğunu vurgulayan mahkeme, Kanatlı'nın davası için "Başvuran yalnızca devletin belirli eylemlerinden değil, aynı zamanda ve her şeyden önce vicdani ret hakkını güvence altına almamasından şikayetçi olmuştur," dedi.

Mahkeme kararında, seferberlik de dahil olmak üzere silahlı kuvvetlerde zorunlu askerlik hizmetini öngören ilgili ulusal mevzuatın, vicdani retçilerin alternatif bir hizmet biçimini yerine getirmeleri için herhangi bir hüküm içermediğine dikkat çekti.

Öte yandan mahkeme, kararın zorunlu askerlik hizmetiyle değil, yılda 30 güne kadar çıkabilen ancak sadece bir gün süren seferberlik hizmetiyle ilgili olduğunun altını çizdi.

Ne olmuştu?

KKTC'deki Askerlik Yasası uyarınca  askerlik hizmeti üç aşamadan (askere alma aşaması, aktif hizmet aşaması ve yedek aşaması) oluşuyor ve askere alınma yaşı olarak belirlenen 19 yaşından itibaren en fazla 30 yıl sürmesi öngörülüyor.

Mahkeme kararında ifade edilen bilgilere göre Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yaşayan 1973 doğumlu Murat Kanatlı, 2005 yılında Kıbrıs Türk Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı'nda bir yıllık aktif askerlik hizmeti yaptı ve takip eden üç sene boyunca her yıl, emre uyarak kışlada bir günlük seferberlik hizmetini yerine getirdi.

2008 yılında, 1979 yılında kurulan ulusal vicdani retçi derneklerinin federasyonu olan Avrupa Vicdani Ret Bürosu'nun Kıbrıs temsilcisi olan ve 15 Mayıs 2008 tarihi itibarıyla vicdani retçi olduğunu açıklayan Kanatlı, 2009 yılındaki seferberlik çağrısına uymadı.

Bunun üzerine Kanatlı, 2011 yılında askeri savcılık tarafından Güvenlik Kuvvetleri Mahkemesi'nde açılan ve 2014'te sonuçlanan ceza davasında ödenmemesi halinde 10 gün hapis cezasına çevrilmek üzere 167 euro para cezasına çarptırıldı.

Mahkeme kararında, yasada vicdani retçilerin kamu hizmeti yapmasına ilişkin bir hüküm bulunmadığına dikkat çekildi ve davalının vicdani retçi olarak nitelendirilemeyeceği belirtildi.

Temyiz Mahkemesi, aynı yıl Kanatlı'nın mahkumiyetini onadı, para cezasını ödemeyi reddeden Kanatlı, 10 gün hapis yattı. 20010 ve 2011 yıllarında da seferberlik çağrısını aynı gerekçeye dayanarak reddeden Kanatlı hakkında açılan yeni davalara ilişkin KKTC savcılığı davanın düşmesini talep etti.

AİHM'de dava açılabilmesi için iç hukuk yollarının tüketilmesi gerekiyor.