Sudan'da savaşın 1. yılında milyonlarca insan yerinden edilmiş durumda. Yüzbinlerce çocuk ise ölümle burun buruna. Uzmanlar, 'dünyanın en büyük insani krizi görmezden geliniyor' diyor.
REKLAMSudan'da birinci yılını dolduran savaş nedeniyle yerlerinden edilen milyonlarca kişi, ağır bir insani krize karşı yaşam mücadelesi veriyor.
Onlardan biri de, iç savaştan komşu ülke Mısır'a kaçan Muhamet İsmail.
Muhammet, başkent Kahire yakınlarındaki Giza'da bir kağıt fabrikasında çalışıyor ve kazandığı 100 dolar aylıkla beş çocuğunun karnını doyurmaya gayret ediyor.
Yedi yaşındaki oğlu, ocak ayında Sudan'ın başkenti Hartum'dan kaçmadan önce duyduğu patlamaların yarattığı travma nedeniyle kucağında uyuyor.
Sudan ordusu ile paramiliter Hızlı Destek Güçleri (HDG) arasında bir yıldır süren iç savaş 8,5 milyondan fazla insanı yerinden etti.
Dünyanın en büyük yerinden edilme krizine maruz kalan insanların çoğu yine ekonomik ve güvenlik sorunları ile boğuşan komşu ülkelere kaçtı.
Mali zorluklar ise bazılarının savaştan etkilenen başkente geri dönmesine neden oldu.
"Eğitimi düşünmüyoruz bile çünkü ekonomik durum buna izin vermiyor"
"Bir yerde güvende olmak en önemli şey." diyor ve ekliyor 42 yaşındaki Muhammet İsmail:
"Eğitimi düşünmüyoruz bile çünkü ekonomik durum buna izin vermiyor. Bir ebeveyn olarak bu bizi gerçekten etkiliyor ama çaresiziz."
Sudan'daki savaş 15 Nisan 2023'te, Abdülfettah el Burhan liderliğindeki ordu ile Hemedti olarak bilinen Muhammed Hamdan Dagalo liderliğindeki HDG'nin kendi çıkarlarını korumak için yarıştığı planlı bir siyasi geçiş nedeniyle patlak verdi.
Çatışmalar başkenti kasıp kavurdu ve Darfur'un batı bölgesinde etnik temelli şiddet dalgalarına yol açtı.
Şiddet, birçok kişinin sığındığı tarım bölgesi olan Gezira eyaleti de dahil tüm ülkeye yayıldı.
HDG, aralık ayında eyaletin en büyük şehri Vad Medeni'ye girip başkentte olduğu gibi tüm mahalleleri yağmaladığında, birçok kişi ikinci kez yerlerinden edilmiş oldu.
Savaş başladığında eşi ve dört çocuğuyla birlikte başkentten kaçan 50 yaşındaki Ahmed, bu sefer de Vad Medeni'den kaçmaya çalışırken HDG savaşçılarının araca el koymak için kendilerini arabadan indirdiğini söyledi.
'Hayatlarımız paramparça oldu. Sahip olduğumuz her şeyi kaybettik'
Üç günlük zorlu bir yolculuktan sonra doğudaki el Gedaref'e ulaşmışlar. Yolculuk sırasında 75 yaşındaki kayınvalidesi hayatını kaybetmiş.
Sonrasında kaçakçılara para ödeyerek, geçen yıl Mısır'a gelmişler.
REKLAMKahire yönetimi, yoğun göç nedeniyle daha önce yürürlükte olan 50 yaş üstü Sudanlıların ülkeye vizesiz girişi uygulamasını askıya aldı.
"Burhan ve Hemedti yüzünden hayatlarımız tamamen paramparça oldu. Sahip olduğumuz her şeyi kaybettik." diyor Ahmed.
Yüzölçümü bakımından Afrika'nın üçüncü en büyük ülkesi olan Sudan'ın bazı bölgeleri iç savaştan zarar görmemiş olsa da, koşullar kötüleştikçe yerinden edilenlerin çoğu yardıma muhtaç duruma düşüyor.
Verilere göre dış yardımların ulaştırılamadığı Sudan'da 25 milyondan fazla kişi insani yardıma muhtaç bir vaziyette.
730 bin çocuk akut gıdasızlık çekiyor
REKLAMİç savaş, Sudan'ın hali hazırda yetersiz olan sağlık sistemini de çökertti. Kızamık ve kolera gibi hastalıklar kol geziyor.
Yaklaşık 730 bin çocuk akut gıdasızlık çekiyor. 200 bine yakını ise her an ölümle burun buruna.
'Olağanüstü acılar ama en çok göz ardı edilen krizlerden biri'
Kuzey Darfur'un başkenti el Faşir yakınlarında yerinden edilmiş insanların kaldığı bir kampta barınan 37 yaşındaki çiftçi İsmail Harif, buradaki insanların çatışmalar nedeniyle risk altında olduğunu ve hareket etmeye çalıştıklarında her iki tarafın da saldırılarına maruz kaldığını dile getiriyor.
Port Sudan bölgesinde on binlerce kişi ordunun kontrolü altına sığınmış durumda ancak kendilerini neyin beklediğini henüz bilmiyorlar.
REKLAMBaşkent Hartum'dan gelen ve Kızıldeniz kıyısındaki kentte bir kampta yaşam mücadelesi veren 45 yaşındaki üç çocuk annesi Maşir Ali, "Bir gün böyle yaşayacağınızı hayal bile edemezsiniz. Çok ama çok zor. Bu gerçek mi?" sorusunu yöneltiyor.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri Filippo Grandi, verdiği bir mülakatta, savaşın dünyadaki en büyük yerinden edilme ve insani krizlerden birini yarattığını kaydetti.
Grandi, "Bu krizin etkileri, yansımaları ve yaşanan acılar inanılmaz derecede olsa da en çok ihmal edilen ve göz ardı edilen krizler arasında yer aldı" diye uluslararası topluma tepki gösterdi.