BM Kadın Birimi'nin (UN Women) yeni çalışması, 2021’de aynı soruna dikkat çeken ve BM eğitim ve kültür ajansı UNESCO tarafından yayınlanan raporu takip ediyor.
Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) tarafından salı günü yayınlanan yeni bir rapora göre, kadın gazetecilerin, hak savunucularının ve aktivistlerin üçte ikisinden fazlası çevrimiçi şiddete maruz kalıyor. Rapor ayrıca, bunların yüzde 40'ından fazlasının dijital istismarla bağlantılı gerçek saldırılara uğradığını ortaya koydu.
“Tipping Point” (Kırılma Noktası) başlıklı rapor, sosyal medyanın ve yapay zekanın (AI) yükselişiyle birlikte bu kadınlara yönelik şiddetin tırmanmasına odaklanıyor. Çalışma, 119 ülkeden 6 bin 900’den fazla hak savunucusu, gazeteci ve aktivistin katkılarına dayanıyor.
Kadınların haklarını ve toplumsal cinsiyet eşitliğini destekleyen BM raporunda, “Kadınlara yönelik çevrim içi şiddet giderek büyüyen küresel bir kriz hâline geldi,” denildi. “Ekranda başlayan şey, hızla taciz, gözdağı ve hatta gerçek dünyada fiziksel zarar riskini körükleyebilir.”
Birleşmiş Milletler'in kadın haklarını, toplumsal cinsiyet eşitliğini ve kadın ve kız çocuklarının güçlendirilmesini destekleyen kuruluşu UN Women tarafından yapılan çalışma, BM kültür ve eğitim kurumu UNESCO'nun 2021 yılında aynı konuya dikkat çeken benzer bir raporunu takip ediyor.
UN Women, "Kadınlara yönelik çevrimiçi şiddet giderek büyüyen küresel bir kriz haline geldi" dedi. "Bir ekranda başlayan şey hızla tacizi, korkutmayı ve hatta gerçek dünyada zararı körükleyebilir."
Katılımcıların yüzde 41’i, çevrim içi şiddetle bağlantılı olduğunu düşündükleri fiziksel ya da cinsel saldırı, takip edilme, sözlü taciz veya polis ekiplerini asılsız ihbarlarla bir adrese yönlendirmeyi amaçlayan “swatting” gibi yöntemler dahil olmak üzere çevrim dışı saldırı ve istismara uğradıklarını söyledi.
Raporun yayınlandığı günlerde, 16 Günlük Aktivizm kampanyasının Türkiye ayağında kadına yönelik şiddete karşı toplumsal farkındalığı vurgulayan iki etkinlik gerçekleştirildi.
Geçen hafta İstanbul'da, İsveç Başkonsolosu Karin Hernmarck ile Fransa Başkonsolosu Nadia Fanton, Kadına Yönelik Şiddetin Ortadan Kaldırılması için Uluslararası Gün kapsamında, “Tüm Kadınlara ve Kız Çocuklarına Yönelik Dijital Şiddete Son Verelim” temasıyla bir resepsiyon düzenledi. BM Kadın Birimi Avrupa ve Orta Asya Bölge Ofisi’nin yeni Bölge Başkan Yardımcısı Elisa Fernandez Saenz'in de katıldığı etkinliğe ev sahipliği yapan İsveç Sarayı, Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü münasebetiyle turuncu renkte ışıklandırıldı.
Geçen hafta, İsveç ve Fransa başkonsolosluklarının öncülüğünde geçtiğimiz hafta düzenlenen resepsiyonda — BM Kadın Birimi’nin de katılımıyla — dijital şiddet haricindeki toplumsal boyutlar gündeme taşındı. Organizatörler, “tüm kadınlara ve kız çocuklarına yönelik dijital şiddete son” çağrısında bulundu.
Yine geçen hafta UN Women desteğiyle Sakıp Sabancı Müzesi’nde açılan Suzanne Lacy’nin “Birlikte / Togæther” sergisi, dijital şiddet ve kadına yönelik hak ihlallerine sanatsal bir duruşla dikkat çekti.
16 Günlük Aktivizm, her yıl 25 Kasım’dan 10 Aralık’a kadar sürüyor ve Birleşmiş Milletler’in 2025 küresel kampanyası bu yıl dijital şiddetin sonlandırılmasına odaklanıyor.
Korkutan tablo
Rapora göre, insan haklarına odaklanan kadın yazarlar, influencer’lar ve sosyal medya içerik üreticileri yeni araçlarla —örneğin deepfake görüntüler veya manipüle edilmiş içerikler— en çok hedef alınan gruplar arasında.
Salı günü Cenevre’de gazetecilere konuşan baş araştırmacı Julie Posetti, kadın gazetecilere yönelik çevrimiçi şiddetle bağlantılı gerçek dünya zararlarının son beş yılda iki katından fazla arttığını, 2025’te katılımcıların yüzde 42’sinin “bu tehlikeli ve potansiyel olarak ölümcül gidişatı” tespit ettiğini söyledi.
Dijital mizojini
Posetti ayrıca “dijital kadın düşmanlığı” ve bazı tanınmış çevrim içi fenomenlerin desteklediği “manosfer” hakkında uyarıda bulundu. ABD Başkanı Donald Trump da dahil olmak üzere bazı hükümet liderlerinin kadın gazetecilere yönelik kişisel saldırılarda bulunmasının etkilerine dikkat çekti.
“Bu durum, kadınlara yönelik şiddetin sürekliliğinin bir parçasıdır; kadınların kamusal alanda şiddete uğramasını kolaylaştırıyor,” dedi. “Bir başkan, başbakan ya da üst düzey bir yetkili bu kadar saldırgan açıklamalar yaptığında, çevrim içi kalabalığı kışkırtabiliyor.”
“Bu artık bir köpek ıslığı bile değil; yani örtülü bir mesajla kalabalığı harekete geçirme değil. Bu doğrudan bir saldırı,” diye ekledi.
Raporun yazarları, teknolojiyle bağlantılı kadınlara yönelik şiddeti tespit edecek daha güçlü yasalar, daha iyi izleme mekanizmaları, teknoloji şirketlerinin daha fazla hesap vermesi ve özellikle erkekler başta olmak üzere daha fazla kişinin bu uygulamalara karşı ses çıkarması çağrısında bulunuyor.
BM Kadınlar politika direktörü Sarah Hendricks, “İnsan haklarımızı savunan, haber yapan ya da toplumsal hareketlere öncülük eden kadınlar; susturmak, utandırmak ve onları kamusal tartışmadan uzaklaştırmak amacıyla tasarlanmış istismarla hedef alınıyor,” dedi.
“Ve giderek artan şekilde, bu saldırılar ekran başında kalmıyor — kadınların kapısına kadar gidiyor.”