Paris 2024 Olimpiyat ve Paralimpik Oyunları'nın yaklaştığı bir dönemde, spor etkinliklerinin ev sahibi ülkeye gerçekten ekonomik bir canlanma getirip getirmediğini araştırdık.
REKLAMFransa'nın başkenti Paris'te gerçekleştirilecek 2024 Olimpiyat Oyunları Fransızları ikiye bölmüş durumda.
Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un etkinliği bir "halk kutlaması" olarak lanse etmesine rağmen açılış töreni biletlerinin 2 bin 700 eurodan başlaması ve her yarışma için satılan biletlerin yüzlerce euro tutması Parislilerin büyük bir kısmında memnuniyetsizlik yarattı.
Fakat yüksek fiyatlara rağmen ülkenin yabancı turist akınına uğrayacak olması, enflasyon ve hayat pahalılığı krizinin yaşandığı bir dönemde, Fransız ekonomisinde bir canlanma sağlayabilir.
Ancak oyunların ekonomik faydalarına ilişkin bu tahmin kesin olmaktan oldukça uzak olduğu için Euronews Business, Olimpiyatların Fransa için gerçekten de sağlıklı bir finansal yatırım olup olmayacağını inceledi.
Yatırım getirisi oranı
Geçmişteki Olimpiyat Oyunları bu etkinliğin çoğu zaman "mali çukur" olduğunu işaret ediyor.
Lozan Üniversitesi'nde coğrafya ve sürdürülebilirlik profesörü olan Martin Müller, Euronews Business'a yaptığı açıklamada, "Bunun nedeni, birçok ev sahibinin etkinlikten sonra sınırlı kullanımı olan özel altyapıya çok fazla para harcaması." diyor.
Müller, 2014 Soçi Kış Olimpiyatları'ndan bu yana devam eden altyapı bakımının o zamandan bu yana yılda 1 milyar doların üzerinde bir yük getirdiğini tespit etti.
Müller'in deyimiyle "maliyetlerin küçümsenmesi ve faydaların aşırı vaat edilmesi" nedeniyle ev sahibi şehirler nadiren kar ediyor. Modern Olimpiyat tarihinde kar elde etmek mümkün olsa da, bu oran sürekli yapılması gereken altyapı ve bakım çalışmaları nedeniyle hızla eriyor.
1984'te Los Angeles'ın elde ettiği rekor kar kendine has koşulların oluşmasından kaynaklandı.
Örneğin Kaliforniya Olimpiyat Oyunları'na tek aday olan şehirdi. Bu nedenle Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nden (IOC) yeni altyapı inşa etmek yerine önceden var olan altyapıyı kullanma hakkı da dahil olmak üzere daha esnek şartlar elde edebildi.
Benzer bir senaryo, diğer aday şehirlerin çekilmesi ile birlikte Paris ve Los Angeles için tekrar yaşandı.
"1984'teki durumun tekrarlanmasını önlemek için, [IOC] iki Olimpiyatı aynı anda verdi" diyen Müller, Paris'in 2024, Los Angeles'ın ise 2028 Oyunları'nı alacağını söyledi.
Olimpiyatlara ev sahipliği yapmanın ve bir teklifte bulunmanın gerçekten de dudak uçuklatan maliyeti, pek çok kentin çekilmesi ile sonuçlanıyor.
ABD merkezli tanınmış düşünce kuruluşu Dış İlişkiler Konseyi'nden (Council on Foreign Relations) James McBride ve Melissa Manno, "Tokyo başarısız 2016 teklifi için 150 milyon dolar, başarılı 2020 teklifi için ise bunun yaklaşık yarısı kadar harcama yaptı" diyor.
İki uzman, Toronto'nun 2024'te 60 milyon dolarlık adaylık bütçesini karşılayamayacağını açıklayarak çekildiğine de dikkatlari çekiyor.
Aşırı güçlü bir IOC mi?
Bazı uzmanlar, karar verici organ statüsündeki Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nin şehirlere dayatma gücü olduğunu belirterek aday şehirlerin karşı karşıya kaldığı mali risklerin komite tarafından çok az paylaşıldığını hatta hiç paylaşılmadığını belirtiyor.
Bu tabloda, IOC altyapı ve biletleme konularında kurallarını empoze ederken, elenme riski nedeniyle aday şehirlere tek seçenek olarak durumu kabullenmek kalıyor.
"IOC çok daha büyük miktarda uluslararası, TV ve üst düzey sponsorluk gelirlerini paylaşabilir." diyen Circus Maximus kitabının yazarı Profesör Andrew Zimbalist, yayın kuralları konusunda tekel konumunda olan ve kendi koşullarını dikte ettiren kuruma bağlı Olimpik Yayın Hizmetleri'nin (OBS) önemli miktarda gelir elde ettiğini vurguluyor. Ancak bu gelirler ev sahibi şehrin organizasyon komitesiyle paylaşılmıyor ve bunun yerine milyarlarca dolarlık bir fatura ortaya çıkıyor.
REKLAMSınırlı iş fırsatları
Politikacılar Olimpiyatlara ev sahipliği yapmayı teşvik ederken, özellikle inşaat ve konaklama sektörlerindeki iş fırsatlarını sık sık gündeme getirirler.
Paris 2024 Organizasyon Komitesi, oyunların 181 bin kişinin istihdam edilmesini sağladığını ve "faaliyet ve istihdamı artırmak için bir kaldıraç" olacağını iddia ediyor. Fakat bu rakamdaki olumsuz nokta, özellikle etkinlik için yaratılan iş alanlarının Olimpiyatlara bir şekilde dahil olacak ancak halihazırda var olan işleri de içermesi olarak gösteriliyor.
Bu da umulan mali etkinin herkes tarafından hissedilmeyeceği anlamına geliyor.
Örneğin 'Olimpiyatların Ekonomisi' adlı çalışmalarında Robert Baade ve Victor Matheson, otellerdeki resepsiyon görevlileri ya da oda temizlikçilerine ödenen ücretlerin "muhtemelen" aynı kalacağını tahmin ediyor.
Otel, restoran, araç kiralama acenteleri, havayolları gibi şirketlerin genellikle uluslararası çapta olması merkezlerinin başka bir ülkede bulunması da oyunlar sayesinde elde edilen fazladan karın ülkeden gitmesine neden oluyor.
REKLAMGünlük yaşamın aksaması
Turist akınına karşı metro bilet ücretlerinin geçici olarak 4 euroya çıkarılması ve halka Olimpiyatlar süresince evden çalışılması tavsiyesi nedeniyle birçok Parisli beş haftalık ücretli izinlerinin bir kısmını temmuz ve ağustos aylarında Paris'i terk etmek için kullanmayı planlıyor.
Yerli turist şehri terk ederken Paris'e gelmesi beklenen yabancı turist sayısında da umulan yükseliş yaşanmayabilir.
Örneğin Londra, Pekin ve Salt Lake City'de olimpiyatların düzenlendiği yıllarda turizmde düşüşler görülmüştü.
Buna karşılık Barselona gibi diğer şehirler Olimpiyatların ardından turizmde artış görüldü.
"Olimpiyat turistleri büyük ölçüde Paris'e zaten gelecek diğer turistlerin yerini alacak" diyen Müller, Olimpiyatların Fransa'nın başkenti üzerindeki ekonomik etkisinin muhtemelen "dikkate değer düzeyde" olmayacağını tahmin ediyor.
REKLAMMüller, "Örneğin Londra'da yapılan araştırmalar, 2012 Olimpiyat Oyunları sırasında kentte önceki yazlara kıyasla daha az turist olduğunu ortaya koydu." diyor.