ABD'de hükümetin kapanması ekonomiye nasıl etki edecek?

ABD'de federal hükümetin kapanması genellikle ekonomiye fazla zarar vermez. Ancak çarşamba günü başlayan bu durum, Başkan Donald Trump'ın bu açmazı binlerce kamu çalışanını kalıcı olarak işten çıkarmak için kullanmakla tehdit etmesi ve ekonominin durumunun zaten istikrarsız olması nedeniyle daha riskli görünüyor.

Şimdilik mali piyasalar, Cumhuriyetçiler ve Demokratların bir bütçe üzerinde anlaşamaması ve hükümetin çalışmaya devam etmesi nedeniyle yaşanan çıkmaza omuz silkiyor.

Bağımsız ekonomist Ed Yardeni perşembe günü yazdığı bir yorumda, "Herkes kapanma konusunda oldukça kayıtsız görünüyor, Demokratlar ve Cumhuriyetçilerin anlaşacağını ve geçmiş kapanmalarda olduğu gibi hayatın devam edeceğini varsayıyor," dedi.

"Tarih tekerrür edebilir, özellikle de Oval Ofis'te anlaşma yapmasıyla tanınan bir adam otururken," diye ekledi.

ABD hükümeti geçtiğimiz yarım yüzyılda 21 kez kapandı. Bu kapanmaların sonuncusu, Trump'ın ilk döneminde, Aralık 2018'de başlayıp Ocak 2019'a kadar beş hafta süren en uzun süreli kapanmaydı.

Bu duraklama bile dünyanın en büyük ekonomisi üzerinde neredeyse hiç iz bırakmadı. Kongre Bütçe Ofisi (CBO) 2019 ABD gayrisafi yurt içi hasılasından (GSYİH), yani ülkenin mal ve hizmet üretiminden sadece yüzde 0,02'lik bir kesinti yapıldığını tahmin ediyor.

Kapanmaların ekonomik etkisi genellikle kısa sürelidir. Federal işçiler işten çıkarılır ve federal hükümet bazı harcamalarını erteleyebilir. Kesintiler sona erdiğinde, federal çalışanlar işlerine geri döner ve maaşlarını geri alırlar, hükümet de alıkoyduğu parayı gecikmeli olarak harcar.

Sosyal Güvenlik ve Medicare gibi sağlık programları gibi milyonlarca Amerikalı için önemli gelir desteği sağlayan devlet yardım ödemeleri de bu kapanma nedeniyle kesintiye uğramaz.

Yatırım firması Global X'in yatırım stratejisi başkanı Scott Helfstein, "Hükümetin kapanması zahmetli ve karmaşıktır. Ancak ekonomi üzerinde önemli bir etkiye sahip olduklarına dair çok az kanıt var. Tipik olarak, kaybedilen ekonomik faaliyet, eğer ilk etapta anlamlı ise, bir sonraki çeyrekte geri kazanılır," dedi.

CBO Direktörü Phillip Swagel'e göre, önceki kapanmalardan elde edilen veriler de, bu kapanmalar uzatılmadığı sürece ABD GSYİH'si üzerinde çok az etki gösterdi.

Swagel kısa bir süre önce Associated Press'e (AP) verdiği demeçte, "Etki hemen ortaya çıkmıyor, ancak zaman içinde kapanmanın ekonomi üzerinde olumsuz bir etkisi var," dedi.

Öyle olsa bile, bu sefer hasar daha kötü olabilir.

Bu kapanma neden farklı?

2018-2019'daki kapanma sırasında bazı devlet kurumları çıkmazın etkilerinden kaçmayı başarmıştı çünkü önceden fon almışlardı, yani faaliyetlerine devam edebiliyorlardı. Bu kez böyle bir durum söz konusu değil ve CBO yaklaşık 750 bin federal çalışanın geçici olarak işten çıkarılabileceğini tahmin ediyor.

Trump ayrıca daha yıkıcı bir şey yapmayı da düşünüyor. Bütçe ofisi bu kez federal çalışanları sadece geçici izne çıkarmakla değil, toplu olarak işten çıkarmakla tehdit etti.

"Güç azaltma" sadece çalışanları işten çıkarmakla kalmayacak, aynı zamanda pozisyonlarını da ortadan kaldıracak ve Trump tarafından zaten tasfiye edilmiş bir iş gücü için daha fazla kargaşa tehdidinde bulunacaktır.

Başkan salı günü, "Bundan çok etkilenecek pek çok kişiyi işten çıkaracağız ve bu kişiler Demokrat. Demokrat olacaklar," dedi.

Capital Economics'ten Thomas Ryan bir yorum yazısında, "(Trump'ın toplu işten çıkarma tehdidinin) Demokratlara taviz vermeden bir fon uzatmasını onaylamaları için baskı yapmayı amaçlayan siyasi bir palavra olduğunu varsaymak makuldür," dedi.

Ancak Sweet'e göre, "Eğer bu tehdit yerine getirilirse, uzun vadeli sonuçlar doğurabilir, hükümetin küçülmesini uzatabilir ve sektörü gelecek yıla kadar maaş bordroları üzerinde bir engel olarak tutabilir."

Oxford Economics'in baş ABD ekonomisti Ryan Sweet, kapanmanın ve federal çalışanların geçici gelir kaybının, hükümetin kapalı olduğu her hafta için dördüncü çeyrekte ülkenin yıllık büyüme oranından yüzde 0,1 ila 0,2 puan düşürebileceğini tahmin ediyor. Bunun bir kısmı yeniden açıldığında telafi edilecektir.

Sweet, "Hükümet kapanmalarının ekonomik maliyetleri, birkaç hafta sürmediği sürece normalde asgari düzeydedir," diye yazdı.

Geciken istihdam raporu

Kapanma aynı zamanda, yüksek faiz oranlarının kalıcı etkileri ve Trump'ın dünya üzerindeki hemen hemen her ülkeden yapılan ithalata ve bakırdan yabancı filmlere kadar belirli ürünlere vergi koymaya yönelik düzensiz kampanyası etrafındaki belirsizlik nedeniyle iş piyasasının zaten zor durumda olduğu bir döneme denk geliyor.

Çalışma Bakanlığı'nın bu ayın başlarında yaptığı revizyonlar, ekonominin mart ayında sona eren yılda başlangıçta bildirilenden 911 bin daha az istihdam yarattığını gösterdi. Bu da işverenlerin söz konusu dönemde ilk bildirilen 147 bin değil, ayda ortalama 71 binden daha az yeni iş eklediği anlamına geliyordu.

Mart ayından bu yana istihdam yaratımı daha da yavaşlayarak ayda ortalama 53 bine geriledi. Buna karşılık, COVID-19 karantinalarını takip eden 2021-2023 işe alım patlaması sırasında ekonomi ayda 400 bin iş yaratıyordu.

Eylül ayı istihdam raporunun cuma günü açıklanması bekleniyordu ve tahminciler geçen ay 50 bin yeni istihdam görmeyi bekliyorlardı, ancak bu kapanma nedeniyle süresiz olarak ertelendi.

Ancak ekonomi karışık sinyaller gönderiyor. GSYİH büyümesi nisan ayından haziran ayına kadar yıllık yüzde 3,8 gibi güçlü bir oranda gerçekleşerek yılın ilk üç ayındaki yüzde 0,6'lık düşüşü tersine çevirdi. Ancak bu güçlü büyümenin devam edip edemeyeceği ya da işe alımlarda bir toparlanmaya yol açıp açmayacağı henüz belli değil.

Sol eğilimli Washington Center for Equitable Growth'da kıdemli politika araştırmacısı olan Michael Linden, "Ekonomi bıçak sırtında" diyor.

"Ekonomik veriler şu anda farklı yönlere işaret ediyor. İkinci çeyrek GSYH büyümesi güçlüydü, ancak bunun ne kadarının inanılmaz derecede zayıf olan ilk çeyrek GSYH'den geri dönüş olduğunu bilmek zor. Kesin olarak bildiğimiz şey, ekonominin daha az istihdam yarattığı, ücret artışının yavaşladığı ve orta sınıf tüketicilerin kendilerini sıkışmış hissettiğidir."