İngiltere Maliye Bakanı Rachel Reeves çarşamba günkü bütçede, yüksek değerli mülkler, temettüler ve tasarruflara ek vergiler getiren yeni önlemleri açıkladı.
İngiltere Hazine Bakanı Rachel Reeves, hükümetin bağımsız ekonomik danışmanı OBR’dan (Bütçe Sorumluluk Ofisi) yapılan eşi benzeri görülmemiş bir sızıntının ardından milletvekillerine önemli vergi artışları içeren bütçe bildirisini sundu. Sızıntıda, uygulanacak vergi önlemleri detaylı bir şekilde yer alıyordu.
Toplanan para açısından en büyük değişiklik, hükümetin gelir dilimlerinin uygulandığı seviyeleri dondurması oldu. Bu, ücretler yükseldikçe daha fazla kişinin üst vergi dilimlerine girmesi anlamına geliyor.
Diğer önlemler arasında yüksek değerli mülklere getirilen “ev vergisi, sermaye kazancı vergisinde değişiklikler ve özel emekliliklerde vergi muafiyeti düzenlemeleri yer alıyor.
OBR'nin, hatayla erken yayımlayıp sonra özür dilediği sızan tahminlerine göre, hükümet 2029-30 döneminde 26 milyar sterlin ek gelir toplamayı planlıyor.
OBR, sızıntıyı “teknik bir hata” olarak nitelendirerek verilerin “siteye olması gerekenden erken yüklendiğini” açıkladı ve konuyla ilgili Hazine de dahil tüm yetkili kurumlara rapor vereceğini belirtti.
AJ Bell Kamu Politikası Direktörü Tom Selby, “İyi haber şu ki OBR’nin çizdiği ekonomik tablo ve Reeves’in karşı karşıya olduğu mali ‘kara delik’ beklenenden daha hafif görünüyor. Bu nedenle seçim vaatlerini zorlayacak bir gelir vergisi artışından vazgeçilmiş olabilir,” dedi. Yine de milyonlarca hane için “ciddi sıkıntıların” devam edeceğini ekledi.
Başlıca duyurular ve piyasa tepkisi
OBR verilerine göre, Bakan'ın şu anda elinde beklenmedik harcamalar için 21,7 milyar sterlinlik bir mali tampon bulunuyor. Bu miktar, mart ayındaki 9,9 milyar sterline kıyasla önemli bir artış demek. Hükümet, bu mali rahatlıkla 2029-30 yılına kadar kamu hizmetlerini tamamen vergi gelirleriyle finanse etme sözü veriyor.
Bu tampon, finans piyasalarını yatıştırmak için gerekli görülüyor. Yatırımcı tepkilerine bakıldığında, Reeves’in güven kazandığı görülüyor.
Hargreaves Lansdown kıdemli yatırım analisti Hal Cook, OBR sızıntısının tahvil piyasasında dalgalanma yarattığını ancak konuşmanın ardından 10 yıllık tahvil faizinin yüzde 4,45’in altına indiğini ve bunun 2025’in en düşük seviyelerine yakın olduğunu söyledi. FTSE 100 endeksi de konuşmanın ardından yüzde 0,6 yükselirken, sterlin ABD doları karşısında yüzde 0,2 değer kazandı.
Bakan, gelir vergisi oranlarının artırılmayacağını doğruladı. Ancak vergi dilimleri 2031’e kadar dondurulacak. Bu da ücretler yükseldikçe daha fazla çalışanın üst vergi dilimlerine kayması anlamına geliyor.
Hargreaves Lansdown Kişisel Finans Başkanı Sarah Coles, bu dondurmayı “etkili bir gizli vergi” olarak nitelendirerek 50.000 sterlin kazanan bir kişinin dönem içinde 8.165 sterlin daha fazla vergi ödeyeceğini söyledi.
Coles, mali sürüklenmenin 6 milyondan fazla kişiyi gelir vergisi ödeyenler arasına, 3,36 milyon kişiyi ise daha yüksek vergi dilimlerine ittiğini belirtti. “Bu nedenle 2021–22’ye kıyasla bu yıl fazladan 89 milyar sterlin gelir vergisi ödedik,” dedi.
Hükümet, çalışanların maaşlarından düşülerek yapılan emeklilik katkılarına da sınır getirecek. Nisan 2029’dan itibaren bu şekilde yapılacak katkılar yılda 2000 sterlin ile sınırlandırılacak.
Hazine, bu adımın 2029–30’da 4,7 milyar sterlin, 2030–31’de ise 2,6 milyar sterlin kazandırmasını bekliyor.
Hargreaves Lansdown Emeklilik Analizi Başkanı Helen Morrissey, değişikliğin “insanların emeklilik birikimleri üzerinde büyük etkileri olabileceği” uyarısında bulundu.
Morrissey, 25.000 sterlin kazanan 22 yaşındaki bir gencin tahmini emeklilik birikiminin 283.000 sterlinden 226.000 sterline düşebileceğini söyledi.
Temettü vergileri 2026’dan itibaren 2 puan artacak. Temel vergi dilimindekiler için oran yüzde 8,75’ten yüzde 10,75’e, daha yüksek vergi dilimindekiler için ise yüzde 33,75’ten yüzde 35,75’e çıkacak.
Coles, bu adımı “temettülere vergi saldırısı” olarak tanımlayarak bunun İngiltere’de şirketlere yatırım teşvikleriyle çeliştiğini söyledi. Yatırımcılar yine de bir kısmını ISA'da (Bireysel Tasarruf Hesabı) vergiden koruyabilir ancak ISA kuralları da değişiyor.
Nisan 2027’den itibaren nakit ISA limiti 12.000 sterline düşürülecek, genel limit olan 20.000 sterlin korunacak. Kalan 8.000 sterlin hisse senedi ve benzeri yatırımlara yönlendirilecek. 65 yaş ve üzerindeki kişiler ise tamamını nakit olarak yatırmaya devam edebilecek.
Bakan, İngiltere’de halka arzları artırmak için yeni borsaya giriş yapan şirketlere üç yıl boyunca damga vergisi muafiyeti uygulanacağını duyurdu.
Ancak analistler bunun büyük bir etki yaratacağı konusunda şüpheli. Quilter Cheviot Hisse Araştırma Başkanı Amisha Chohan, kurumsal yatırımcıların genelde “en az beş yıllık zaman dilimlerine göre düşündüğünü” belirterek geçici vergi muafiyetlerinin kalıcı olmadıkça etkisinin sınırlı kalacağını söyledi.
Mülk vergileri
Hükümet, 2 milyon sterlin üzeri değerli mülklere Nisan 2028'de yürürlüğe girecek bir “ev vergisi” getiriyor. Bu mülklerin sahipleri yıllık 2.500 sterlin, 5 milyon sterlin üzeri mülk sahipleri ise 7.500 sterlin ödeyecek.
Pure Property Finance uzmanı Mark Hughes, bunun “varlık açısından zengin, nakit akışı açısından sıkışık” mülk sahipleri için sorun yaratıp satış baskısı oluşturabileceğini ve üst segmentte piyasayı istikrarsızlaştırabileceğini söyledi.
2027’den itibaren kiralama gelirleri üzerindeki gelir vergisi de 2 puan artırılacak. Coles, bu adımın yatırımcıları piyasadan uzaklaştırabileceğini, kiracılar için ise zaten yüksek olan kiraların daha da artmasına yol açabileceğini belirtti.
Ekonomik görünüm
Dünyanın altıncı büyük ekonomisi olan İngiltere, Bakan’ın umut ettiği kadar iyi performans göstermiyor. Geçen yıl işletmelere ek vergi getirme kararı eleştirilmişti. Yılın ilk yarısında G7 ülkeleri arasında en hızlı büyüyen ekonomi olsa da sonrasında yeniden zayıfladı.
EY İngiltere Başekonomisti Peter Arnold, “Bakan, mali istikrarı korurken büyümeyi destekleme arasında hassas bir denge kurmak zorunda,” dedi.
OBR, önümüzdeki beş yılda ekonominin yıllık ortalama yüzde 1,5 büyümesini bekliyor. Bu, mart ayı tahminine göre 0,3 puan daha düşük.
Daha zayıf GSYH büyümesi ile yükselen enflasyon, ücretler, vergi gelirleri ve kamu harcamaları birlikte değerlendirildiğinde, yeni tedbirler öncesinde kamu maliyesinde hafif bir bozulma görülüyor.
OBR, borçlanmanın 6 milyar sterlin artmasını, 2029–30 dönemindeki cari bütçe fazlasının ise 4 milyar sterline gerilemesini bekliyor.
Bütçe, önden yüklemeli 9 milyar sterlin harcama artışı ve sonradan gelen 26 milyar sterlin vergi artışı içeriyor.
OBR’ye göre bu kombinasyon, 2029–30’da öngörülen cari fazlayı 22 milyar sterline yükseltiyor ancak borcun GSYH’ye oranı Mart tahminine göre yaklaşık 2 puan daha yüksek kalıyor.