Avrupa’nın savunma harcamaları: En çok harcayan ülkeler hangileri?

Küresel tehditlerin arttığı bir dönemde, AB’de savunma harcamaları son beş yılda neredeyse iki katına çıkarak ciddi bir yükseliş gösterdi.

Avrupa Savunma Ajansı (EDA), harcamaların 2025’te 392 milyar euroya ulaşacağını öngörüyor. 2020’de bu rakam 198 milyar euroydu; nominal olarak yüzde 98’lik bir artış anlamına geliyor. Enflasyondan arındırıldığında bile artış, yüzde 63 ile hâlâ son derece güçlü bir yükseliş olarak öne çıkıyor.

Birçok güvenlik uzmanı bu sert artışı doğrudan Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline ve ABD’nin Avrupa güvenliğine yönelik desteğinin zayıflamasına bağlıyor.

Rusya-Ukrayna barış planı konusunda yürütülen görüşmelerde, Moskova’yı kayıran bir anlaşmanın uzun vadeli istikrarı tehdit edebileceği endişesi öne çıkıyor. Ukrayna’nın komşuları için gelecekte Rusya’dan gelecek yeni bir saldırı ihtimali giderek daha somut bir risk olarak görülüyor.

Peki küresel barışın pamuk ipliğine bağlı olduğu bu dönemde, Avrupa ülkeleri arasında savunmaya en fazla katkı yapanlar hangileri?

Savunma harcamalarında Almanya başı çekiyor

Avrupa Savunma Ajansı’nın (EDA) verilerine göre AB ülkeleri 2024 yılında savunmaya 343,2 milyar euro (16,9 trilyon TL) harcadı. Almanya 90,6 milyar euro (4,46 trilyon TL) ile açık ara ilk sırada yer alıyor ve toplam AB savunma harcamalarının yüzde 26,4’ünü tek başına oluşturuyor. Onu 59,6 milyar euro (2,93 trilyon TL) ile Fransa izliyor; bu da AB toplamının yüzde 17,4’üne denk geliyor.

Bu iki ülke birlikte AB’nin tüm savunma harcamalarının yüzde 43,8’ini, yani 150 milyar euro (7,38 trilyon TL) oluşturuyor.

AB İstatistik Ofisi Eurostat’ın sınıflandırma farkları nedeniyle daha düşük rakamlar yayımladığı bilinse de, burada kullanılan veriler hem daha güncel hem de EDA’nın metodolojisine dayanıyor.

Beş ülke, harcanan her 10 euronun yedisinden sorumlu

İtalya 32,7 milyar euro (1,61 trilyon TL) ile üçüncü sırada yer alıyor; onu 31,9 milyar euro (1,57 trilyon TL) ile Polonya yakından takip ediyor. Beşinci sıradaki İspanya’nın savunma harcaması ise 22,7 milyar euro (1,12 trilyon TL) ile büyük Avrupa ekonomileri arasında görece düşük kalıyor.

ABD Başkanı Donald Trump yılın başında, savunma harcamalarını gayri safi yurt içi hasılanın (GSYİH) yüzde 5’ine çıkarma taahhüdüne direndiği gerekçesiyle İspanya’yı NATO’dan çıkarmakla tehdit etmişti.

Sıralamadaki ilk beş ülke toplamda 237,5 milyar euro (11,7 trilyon TL) harcayarak AB savunma harcamalarının yüzde 69,2’sini oluşturuyor.

14 ülke AB toplamının yüzde 8’ini paylaşıyor

Toplam 14 AB ülkesi savunmaya 5 milyar euronun altında harcama yaptı; bu ülkelerin sekizi ise 2 milyar euronun altında kaldı. Bu 14 ülkenin toplam savunma harcaması 28,2 milyar euro (1,39 trilyon TL) oldu; bu da AB toplamının sadece yüzde 8,2’sine denk geliyor.

Bu grupta Avusturya (4,9 milyar euro / 241 milyar TL), Macaristan (4,5 milyar euro / 221 milyar TL) ve Portekiz (4,2 milyar euro / 207 milyar TL) bulunuyor. AB’nin en küçük üyesi Malta ise yalnızca 99 milyon euro (4,88 milyar TL) ile listenin sonunda yer aldı.

AB üyesi olmasalar da NATO’nun iki önemli Avrupalı ülkesi Birleşik Krallık ve Türkiye de büyük savunma bütçelerine sahip. NATO verilerine göre Birleşik Krallık 2024’te savunmaya 65,8 milyar sterlin (74,97 milyar euro / 3,69 trilyon TL) harcadı. Türkiye’nin savunma harcaması ise yaklaşık 24,4 milyar euro (1,2 trilyon TL) olarak kaydedildi.

Kişi başına savunma harcaması

Kişi başına savunma harcaması

Avrupa’da kişi başına savunma harcamaları büyük farklılık gösteriyor. 2024’te bu rakam Malta’da 174 euro (8.057 bin TL) iken, Danimarka’da 1.540 euro (75.8 bin TL) seviyesine çıktı. AB ülkeleri arasında basit ortalama 686 euro (33.7 bin TL) olurken, yıl başındaki AB nüfusuna göre ağırlıklandırılmış ortalama 764 euro (37.6 bin TL) olarak hesaplandı.

Danimarka’nın yanı sıra dört ülke daha kişi başına 1.000 euronun üzerinde harcama yapıyor:

Hollanda (1.184 euro / 58.3 bin TL), Finlandiya (1.140 euro / 56.1 bin TL), İsveç (1.073 euro / 52.8 bin TL) ve Almanya (1.069 euro / 52.6 bin TL).

Kişi başına savunma harcamasının 500 euronun altında kaldığı on ülke bulunuyor; bunlardan biri de İspanya (465 euro / 22.9 bin TL).

Diğer büyük ekonomilerde ise Fransa kişi başına 869 euro (42.8 bin TL), İtalya ise 555 euro (27.3 bin TL) savunma harcaması yapıyor.

Avrupa’da savunma harcamaları nasıl değişiyor?

İsveç Savunma Araştırma Ajansı’ndan araştırmacı Calle Hakansson, Euronews Business’a yaptığı değerlendirmede, “Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik tam ölçekli işgali, savunma harcamalarındaki artışın başlıca itici gücü oldu,” dedi.

Hakansson, “Avrupa’da savunma yatırımları son on yıldır zaten artıyordu ancak Ukrayna’daki savaş çok büyük bir dönüm noktası yarattı,” diye ekledi.

Eurostat ve EDA verileri, savunma harcamalarının nominal olarak arttığını gösterirken, EDA’nın 2024 sabit fiyatları gerçek değişimi ortaya koyuyor ve rakamları 2024 fiyat seviyesine göre düzeltiyor.

2024 sabit fiyatlarına göre AB’nin savunma harcaması 2020’de 234,2 milyar euro (11,5 trilyon TL) seviyesindeydi. 2024’te 343,2 milyar euroya (16,9 trilyon TL) yükseldi ve 2025’te 381 milyar euroya (18,7 trilyon TL) ulaşması bekleniyor.

2015–2025 dönemindeki reel artış yüzde 99. Gerçek fiyatlarla en düşük seviye 2014 yılında 188,5 milyar euroydu (9,28 trilyon TL). O yıldan itibaren savunma bütçeleri her yıl arttı.

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nden (ECFR) politika uzmanı Rafael Loss, Euronews Business’a yaptığı açıklamada, “2014’te AB ülkeleri ki çoğu NATO üyesi, Rusya’nın Ukrayna’ya ilk saldırısına yanıt olarak yıllardır süren savunma bütçesi düşüşünü durdurdu,” diye konuştu.

Loss, savunma bütçelerindeki artışların GSYH büyümesini geride bırakmasının ve böylece NATO’nun harcamaların milli gelirin yüzde 2’si olması hedefiyle uyumlu hale gelmesinin birkaç yıl aldığını da belirtti.

Bu yılın başındaki zirvede NATO üyeleri, ABD’nin baskısı üzerine, 2035’e kadar savunma harcamalarını GSYİH’nin yüzde 5’ine çıkarma konusunda anlaşmaya vardı.

Ülkeler bunun yüzde 3,5’ini doğrudan savunmaya, kalan yüzde 1,5’ini ise geniş güvenlik altyapısına ayırmayı hedefliyor.