AB ülkeleri 2024'te savunmaya 343,2 milyar avro harcadı. Bu toplamın yüzde 44'ünü Almanya ile Fransa birlikte karşıladı, en büyük pay onlarda.
Küresel tehditlerin artmasıyla AB’de savunma harcamaları belirgin biçimde yükseliyor; son beş yılda harcama neredeyse ikiye katlandı.
Avrupa Savunma Ajansı (EDA), 2025’te €392 milyara ulaşacağını öngörüyor. 2020’de harcama €198 milyardı; bu, nominal olarak yüzde 98’lik bir artış anlamına geliyor. Enflasyona göre ayarlandığında ise artış yüzde 63; 2020-2025 döneminde yine de kayda değer bir sıçrama.
Birçok güvenlik uzmanı bu sert artışı doğrudan Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline ve ABD’nin Avrupa güvenliğine desteğinin sarsılmasına bağlıyor. Rusya-Ukrayna barış planı gündemdeyken, Moskova’yı kayıran bir anlaşmanın bazı güvenlik garantileri eksik kalırsa uzun vadeli istikrarı tehdit edebileceğinden endişe ediliyor. Ukrayna’nın komşuları için gelecekteki bir Rus işgali tehdidi giderek daha somut bir risk haline geliyor.
Öyleyse, küresel barış pamuk ipliğine bağlıyken, Avrupa’da savunmaya en çok hangi ülkeler katkı yapıyor?
Savunma harcamalarında Almanya başı çekiyor
EDA verilerine göre AB ülkeleri 2024’te savunmaya €343,2 milyar harcadı. Almanya €90,6 milyarla açık ara ilk sırada ve toplam AB savunma harcamasının yüzde 26,4’ünü tek başına gerçekleştiriyor. Onu €59,6 milyarla Fransa izliyor; bu da AB toplamının yüzde 17,4’üne denk geliyor.
Bu iki ülke birlikte tüm AB savunma harcamalarının yüzde 43,8’ini, yani €150 milyarı oluşturuyor.
Sınıflandırma farkları nedeniyle Eurostat verileri EDA’nınkinden daha düşük. Bu nedenle burada kullanılan ve daha güncel olan rakamlar EDA verilerini yansıtıyor.
Beş ülke, harcanan her on avronun yedisinden sorumlu
İtalya €32,7 milyarla üçüncü sırada, onu €31,9 milyarla Polonya yakından izliyor. İspanya ise beşinci, ancak €22,7 milyarla büyük Avrupa ekonomileri arasında savunma harcaması görece düşük. Bu yılın başında ABD Başkanı Donald Trump, askeri harcamaları GSYH’nin yüzde 5’ine çıkarma taahhüdüne direndiği gerekçesiyle İspanya’yı NATO’dan çıkarmakla tehdit etmişti.
Listenin ilk beşindeki ülkeler toplamda savunmaya €237,5 milyar harcayarak AB toplamının yüzde 69,2’sini oluşturdu.
On dört ülke AB toplamının yüzde 8’ini paylaşıyor
Toplam 14 AB ülkesi kişi başına €5 milyarın altında harcadı; bunların sekizi €2 milyarın da altında. Bu 14’lü grup birlikte €28,2 milyar harcayarak AB toplamının yalnızca yüzde 8,2’sini oluşturdu. Bu grupta Avusturya (€4,9 milyar), Macaristan (€4,5 milyar) ve Portekiz (€4,2 milyar) yer alıyor. AB’nin en küçük üyesi Malta ise yalnızca €99 milyonla en düşük harcamayı kaydetti.
Birleşik Krallık ve Türkiye, AB üyesi olmasalar da NATO’nun başlıca Avrupa üyeleri arasında. NATO’ya göre 2024’te Birleşik Krallık savunmaya £65,8 milyar (€74,97 milyar) harcarken, Türkiye yaklaşık €24,4 milyar harcadı.
Kişi başına savunma harcaması
2024’te kişi başına savunma harcaması Avrupa genelinde Malta’da €174’ten Danimarka’da €1.540’a kadar geniş bir aralık gösteriyor. AB ülkeleri ortalaması €686; yıl başındaki AB nüfusuna göre ağırlıklandırıldığında €764.
Danimarka’nın yanı sıra dört ülke daha kişi başına €1.000’in üzerinde harcıyor: Hollanda (€1.184), Finlandiya (€1.140), İsveç (€1.073) ve Almanya (€1.069).
Bu rakam, İspanya’nın €465 ile dahil olduğu on ülkede €500’ün altında.
Diğer iki büyük ekonomi arasında Fransa kişi başına €869 harcarken, İtalya €555 ayırıyor.
Avrupa’da savunma harcamaları nasıl değişiyor?
“Rusya’nın Ukrayna’yı topyekûn işgali, savunma harcamalarındaki artışın başlıca itici gücü oldu” diyor İsveç Savunma Araştırma Ajansı’ndan araştırmacı Calle Håkansson, Euronews Business’a.
“Avrupa’daki savunma yatırımları son on yılda zaten artıyordu, ancak Ukrayna’daki savaş büyük bir dönüm noktası oldu.”
Eurostat ve EDA verileri nominal harcamalardaki artışı gösterirken, EDA’nın 2024 sabit fiyatları 2024 fiyat düzeyine göre ayarlanmış reel değişimi ortaya koyuyor.
2024 sabit fiyatlarıyla bakıldığında, AB’nin savunma harcaması 2020’de €234,2 milyardı. 2024’te €343,2 milyara çıktı ve 2025’te €381 milyara ulaşması bekleniyor.
2015-2025 dönemindeki reel artış yüzde 99. Reel olarak en düşük seviye 2014’te €188,5 milyardı. O tarihten bu yana her yıl yükseldi.
“2014’te, çoğu NATO üyesi de olan AB ülkeleri, Rusya’nın Ukrayna’yı ilk işgaline yanıt olarak savunma bütçelerindeki düşüş eğilimini durdurdu” diyor Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nden (ECFR) politika uzmanı Rafael Loss, Euronews Business’a.
Ancak, savunma bütçelerindeki göreli artışların GSYH büyümesini aşarak NATO’nun yüzde 2’lik savunma harcaması hedefine yaklaşmasının birkaç yıl aldığını; AB’nin de bunu referans almaya başladığını belirtti.
Bu yılın başlarında düzenlenen bir zirvede NATO üyeleri, ABD’den gelen baskı üzerine 2035’e kadar savunma harcamalarını GSYH’nin yüzde 5’ine çıkarmak konusunda mutabakata vardı. Ülkeler bunun yüzde 3,5’ini çekirdek savunmaya ayırmayı, kalan yüzde 1,5’i ise daha geniş güvenlik altyapısına harcamayı hedefliyor.