Gelir eşitsizliği dünya genelinde uzun süredir devam eden bir sorun. Peki en yüksek gelir grubundakiler küresel çapta tam olarak nasıl karşılaştırılıyor?
Avrupa’da en az ve en çok kazananlar arasındaki gelir farkı, bu eşitsizliklerle mücadele için alınan politika önlemlerine rağmen hâlâ çarpıcı düzeyde. Eurobarometre’nin son anketine göre, Avrupalıların yüzde 81’i gelir farklarının fazla geniş olduğunu, yüzde 78’i ise hükümetlerin bu farkı azaltmak için daha fazla adım atması gerektiğini düşünüyor.
Sorun yalnızca Avrupa’ya özgü değil; dünyanın farklı bölgelerinde gelir eşitsizliği çok daha yüksek seviyelere ulaşıyor. Peki, farklı ülkelerde en çok kazanan yüzde 10’un durumu nasıl?
LIS Ülkelerarası Veri Merkezi, gelir düzeylerine ilişkin uluslararası ölçekte karşılaştırılabilir veriler sunuyor. En zengin yüzde 10’un vergi sonrası ortalama geliri, 2017 fiyatlarıyla uluslararası dolar kullanılarak satın alma gücü pariteleri (PPP) cinsinden hesaplanıyor. Bu yöntem, yaşam maliyeti farklarını dikkate alarak reel gelir seviyelerindeki farklılıkları yansıtıyor.
Verilerin güncelliği ülkeden ülkeye değiştiği için, yalnızca 2016 ve sonrasına ait bilgileri bulunan ülkeler analize dahil edildi. Bu farklılıklar nedeniyle, rakamlar yıllık değişimleri değil, genel eğilimleri ortaya koyuyor.
En çok kazananlarda ABD önde
ABD’de en çok kazanan yüzde 10’un yıllık ortalama geliri 94.857 PPS ile en yüksek düzeyde. Lüksemburg ikinci sırada ve Avrupa’da en zengin yüzde 10 için vergi sonrası en yüksek gelire sahip; İsviçre ise üçüncü basamakta. Almanya ve Avustralya ilk beşi tamamlıyor.
İlk üç ülkenin ardından, en zengin yüzde 10’un ortalama gelirleri keskin düşüşler olmaksızın kademeli biçimde azalıyor.
Kanada, Avusturya, Norveç, İzlanda ve Danimarka ilk 10 ülke arasında.
Belçika, İngiltere, Litvanya, Finlandiya ve İspanya, en düşüklerin 45.000 seviyesinin altında kaldığı ilk 20’yi tamamlıyor.
ABD zirvede kalıyor, İngiltere en zenginler grubundan düşüyor
En çok kazanan yüzde 10’un sıralaması son yirmi yılda değişti.
Veriler her ülkede her yıl mevcut değil, bu nedenle tamamen tutarlı bir karşılaştırma yapmak mümkün değil. Yine de mevcut veriler net eğilimleri ortaya koyuyor.
Her yılın verisini ayrı ayrı izlemek yerine, aşağıdaki grafikte beş zaman noktası seçildi: 2000, 2005, 2010, 2015 ve 2020. Belirli bir yıla ait veri bulunmadığında, en yakın yılın verisi kullanıldı.
Bu dönemde, seçilen 20 büyük ekonomi arasında, ABD 2000 ile 2020 arasındaki beş zaman noktasının tamamında zirvede kaldı. İsviçre istikrarlı biçimde sırasını korudu.
En dikkat çekici değişim İngiltere'de yaşandı. 2000’de üçüncü sıradaydı; ardından konumu istikrarlı biçimde geriledi. 2020’ye gelindiğinde 14’üncülüğe düştü. Bu, İngiltere'de en çok kazanan yüzde 10’un vergi sonrası gelirinin satın alma gücünün nispeten zayıfladığını gösteriyor.
Almanya altıncı sıradan üçüncü sıraya yükseldi. Fransa sekizincilikten on birinciliğe geriledi. İtalya da düşüş yaşadı; 14’üncülükten 20’nciliğe indi.