İklim değişikliği, karada olduğu gibi denizde de ısı dalgalarının oluşmasına yol açar. Biz de Akdeniz’deki deniz ısı dalgalarının uzun vadedeki etkilerini araştırıyor ve bu ikonik kolonilerin hayatta kalmasına yardımcı olmak adına bir şeyler yapılıp yapılamayacağını sorguluyoruz.
REKLAMKopernik İklim Değişikliği Servisi’nin, değerlerin bu Ocak ayında yeni rekor seviyelere ulaştığını bildirmesiyle birlikte deniz yüzeyi sıcaklığına ilişkin son veriler haberlerde oldukça ses getirdi. Peki bu yükselen deniz sıcaklıkları, dalgaların altındaki deniz yaşamını nasıl bir etkiliyor? Climate Now’ın yeni bölümünde bu konuyu araştıracağız.
Konuya başlamadan önce, küresel sıcaklıkların 1991-2020 yılları ortalamasının 0,7 santigrat derece üzerinde seyrettiği, kayıtlara geçen en sıcak Ocak ayını yaşadığımızı belirten son Copernicus verilerini hatırlatmak istiyoruz. Ayrıca, ortalama sıcaklığın ilk kez sanayi öncesi seviyenin 1,5 santigrat üzerine çıkmasıyla, kayıtlara geçen en sıcak 12 ayı art arda yaşadık. Bu sembolik eşik, BM’nin Paris iklim anlaşmasının önemli bir hedefidir.
Ancak Ocak ayında Avrupa'da hava durumu ciddi oranda değişkenlik gösterdi. İskandinavya’nın bazı bölgelerinde son on yılın en soğuk havası yaşanırken, İspanya’da ay sonunda hava sıcaklığı ortalamanın 8 derece üzerinde seyretti.
Dünya çapında 60 derece kuzey ve 60 derece güney arasındaki okyanuslarda (iki kutup bölgesi arasındaki denizler) ortalama deniz yüzeyi sıcaklığı 20,97 santigrat derecedir. Bu, Ağustos 2023'te kaydedilen ve bugüne kadarki en yüksek ortalama olan 20,98 santigrat dereceyle aynı seviyede şaşırtıcı bir değerdir.
Bu tür deniz yüzeyi sıcaklıkları 2024 yazı için iyiye işaret değildir ve mercanlar gibi bazı önemli ekosistemlerin daha sıcak su dönemlerinin yarattığı sürekli baskı karşısında ne kadar direnebileceği konusunda soru işaretleri yaratmaktadır.
Les Pharillons’a doğru yola çıkıyoruz
Bu düşünceden hareketle Climate Now ekibi, Septentrion Environnement adlı STK’dan araştırmacılarla birlikte dalış yapmak üzere Marsilya’ya doğru yola çıktı. Onlara katıldığımızda ekipmanlarını giyip denize açılıyorlardı.
Deniz biyoloğu Tristan Estaque, “Bugün, Marsilya yakınlarındaki Les Pharillons bölgesinde 30 ila 40 metre derinlikteki kırmızı gorgonian mercanı popülasyonlarının sağlığına ilişkin bir sayım yapacağız” açıklamasını yaptı.
Ayrıca ziyaretlerin sıklaştırılması gerektiğini vurguladı: “Bu popülasyonların sağlığının zaman içinde kademeli olarak nasıl kötüye gittiğini görmek için oldukça düzenli bir izleme yapılması amaçlanıyor.”
Calanques Ulusal Parkı’nın muhteşem kıyı şeridi 1999, 2003, 2015, 2022 ve 2023 yıllarında deniz ısı dalgası koşullarının etkisi altında kalmıştır.
Bu da artık mercan ve gorgonian mercanı kolonilerinin suyun ilk 10 ila 20 metresinde yok olduğunu göstermektedir. Daha derin ve soğuk sularda, bu özel türler gelişmeye devam ediyor.
Tristan, son yıllarda sürekli yüksek seyreden sıcaklıklardan bu yana yeni mercanların oluşmadığını belirterek, “İşin aslı şu ki 2022'de ölenlerin tümü hâlâ ölü. Hâlâ çok sayıda gorgonian mercanı iskeleti var.” açıklamasını yapıyor.
“Yaklaşık 35-40 metreye ulaştığınızda, önceki yıllardaki gibi sağlıklı ve yoğun bir popülasyon görmeye başlıyorsunuz. Yani onlar henüz etkilenmediler.”
Değişimi belgelemek için fotoğraf çekmek
Bilim insanlarının çektiği video ve fotoğraflar, denizdeki ısı dalgalarının Akdeniz’deki bazı türleri nasıl yok ettiğini izlemeleri için onlara somut bir dayanak sunuyor.
Justine Richaume, yaşanan süreci göstermek için bize Korsika yakınlarındaki aynı bölgeden üç fotoğraf gösteriyor. 2015 yılına ait en eski fotoğrafta, “Sağlıkları mükemmel olan Akdeniz kırmızı mercan kolonilerini görebilirsiniz. 2017’ye ait ikinci fotoğrafta ise kolonilerin ölmeye başladığını görebiliyoruz. Nekrozu ve ölü dokuları görebilirsiniz. Bu durum termal anomali dalgalarından kaynaklanıyor olabilir.”
“Son olarak, 2023 yılına ait son görüntüde, bu kırmızı mercan kolonilerinin tamamen yok olduğunu, habitatın oldukça düz bir yapıya dönüştüğünü ve balıkların yaşayabileceği bir habitat kalmadığını görebiliyoruz.”
REKLAM
Küresel çapta, denizlerdeki ısı dalgası vakalarının sayısı 1982’den bu yana iki katına çıkmıştır ve mercanlar gibi hareketsiz türler bu durumdan en çok etkilenenler olmuştur.
Mercanlara yardım etmek için ne yapılabilir?
Bilim insanları, onlara yardım etmek adına yapabileceğimiz en önemli şeyin, hassas bölgelerde balıkçılık ve turizmi engellemek olduğunu söylüyor. Çapalar, paletler, kirlilik ve bazı balıkçılık teknikleri mercanların zarar görmesine ve iyileşememesine yol açabilir.
Tristan Estaque, “İnsan baskısını kaldırarak onlara adapte olmaları için bir şans tanımamız mümkün. Kim bilir belki de bir mutasyon meydana gelecek, iklim değişikliğine adapte olmuş süper kolonilerimiz oluşacak ve bunlar mükemmel bir dünyada üreyerek yüzeye doğru katmanları yeniden ele geçirebilecekler.” şeklinde bir açıklama yapıyor.
Ancak Justine Richaume, iyileşmenin kısa sürede gerçekleşebileceği konusunda uyarıda bulunuyor.
REKLAMEn azından Akdeniz’de, “Bir insan ömrünü baz alırsak, örneğin 1999, 2003 ve 2022 yıllarında deniz ısı dalgalarının ardından yitirilen manzaralara geri dönmemiz mümkün olmayacak.” yorumunu yapıyor.
Gezegen ısındıkça denizlerdeki ısı dalgalarının daha sık ve yoğun olacağı tahmin ediliyor. En iyi koşullar altında bile bu türler yılda sadece birkaç milimetre büyüyor.
Septentrion Environnement ekibi mercanları incelemeye, azalmaları belgelemeye ve bu ekosistemlerin Akdeniz’deki biyolojik çeşitlilik için önemi konusunda yerel halkı ve karar mercilerini eğitmeye devam edecektir. İstilacı türler, kirlilik ve yüksek su sıcaklıkları bu sular için gittikçe artan bir tehdit oluşturduğundan, mercanlara hayatta kalma şansı tanımak amacıyla farkındalığı artırmak ve koruyucu bölgeler oluşturmak hayati önem taşımaktadır.
Kopernik İklim Değişikliği Servisi, Septentrion Environnement, Associated Press, Office de Tourisme de Marseille, Marineheatwaves.org ve Calanques Ulusal Parkı’na teşekkür ederiz.
REKLAM