Avrupa Çevre Ajansı'nın yeni verileri, kent merkezlerini sağlık üzerinde en yüksek olumsuz etkiye sahip olan ince partikül madde kirliliğine göre sıralıyor.
REKLAMAvrupa Çevre Ajansı'na (AÇA) göre, hava kirliliği hala Avrupa'nın en büyük çevre sağlığı riski.
Yeni veriler, kirliliği azaltmaya yönelik politikaların son 30 yılda hava kalitesini iyileştirdiğini ancak yine de çok sayıda Avrupalının güvenli olmayan seviyelere maruz kaldığını ortaya koyuyor. Her dört kişiden üçü kentsel alanlarda yaşıyor ve bunların çoğu güvenli olmayan seviyelerde hava kirliliğine maruz kalıyor.
Avrupa, dünyadaki en kapsamlı hava kalitesi izleme ağlarından birine sahip ve en son veriler insanların en çok nerede risk altında olduğunu gösteriyor.
AÇA'nın şehir hava kalitesi verileri, son iki yıldaki ortalama ince partikül madde veya PM2.5 seviyelerine göre 375 şehri en temizden en kirliye doğru sıralıyor. Erken ölüm ve hastalık açısından en yüksek olumsuz sağlık etkilerine sahip olduğu için bu kirleticiye odaklanıyor.
AÇA üyesi ülkelerdeki kentsel alanlarda bulunan 500 izleme istasyonundan elde edilen veriler kullanılarak derlenen harita, 2022 ve 2023 yıllarında Avrupa şehirlerindeki hava kalitesini ortaya koyuyor.
Hırvatistan ve Polonya'dan kötü performans
İki İsveç şehri, Uppsala ve Umea, AÇA'nın PM2.5 kirliliğinin en az olduğu şehirler listesinin başında yer alıyor. Portekiz'in Faro kenti, İzlanda'nın başkenti Reykjavik ve Finlandiya'nın Oulu kentlerinin ardından hava kirliliğinin en az olduğu üçüncü şehir oldu.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) kılavuzları, sağlığın korunması amacıyla uzun süreli maruziyette ince partikül madde için maksimum 5 μg/m3 değerini öneriyor. Dört kuzey başkenti Reykjavik, Tallinn, Stockholm ve Helsinki de dahil olmak üzere yalnızca 13 Avrupa şehrinde ortalama uzun vadeli PM2,5 konsantrasyonları DSÖ kılavuzunun altındaydı.
İsveç, Portekiz, İzlanda, Finlandiya, Estonya ve Norveç olmak üzere sadece altı Avrupa ülkesinde bu sınırın altında uzun vadeli ince partikül kirliliğine sahip şehirler bulunuyor.
Ölçeğin diğer ucunda, Hırvatistan'daki Slavonski Brod 26.5 μg/m3 ile en kötü PM2.5 kirlilik seviyelerine sahip. Bu değer, Avrupa Birliği'nin (AB) 2008 yılında uzun süreli maruziyet için belirlediği ince partikül madde için yıllık 25 μg/m3 sınırının üzerinde ve DSÖ kılavuzunun beş katından fazla.
Polonya'nın Nowy Sacz şehri, AB yıllık sınırının hemen altında kalarak en kirli ikinci şehir olurken, onu listenin en altında yer alan beş İtalyan şehri takip etti: Cremona, Vicenza, Padova, Venedik ve Piacenza.
AB, hava kalitesini iyileştirmek için ne yapıyor?
Avrupa Yeşil Anlaşması'nın sıfır kirlilik eylem planı, 2030 yılına kadar ince partikül maddeden kaynaklanan erken ölümleri 2005 yılına kıyasla yüzde 55 oranında azaltma hedefini içeriyor. Ayrıca, 2050 yılına kadar uzun vadeli sağlık etkilerinin olmamasını sağlama hedefini de ortaya koyuyor.
Bu hedefe ulaşmak için AB kurumları bu yılın başlarında hava kalitesi standartlarının güncellenmesine yönelik bir teklif üzerinde anlaşmaya vardı. Ortam Hava Kalitesi Direktifleri olarak bilinen bu standartlar 12 hava kirletici için hava kalitesi standartlarını belirliyor.
Potansiyel güncellemeler arasında AB'nin hava kalitesi standartlarının DSÖ kılavuzlarına daha yakın hale getirilmesi de yer alıyor.
AÇA bu yılın ilerleyen günlerinde hava kirliliğinin, Avrupa'nın ekosistemlerini ve insan sağlığını nasıl etkilediğine dair veriler yayınlayacak. Bu veriler, kötü hava kalitesine atfedilebilecek ölüm ve hastalık vakalarının sayısına ilişkin tahminleri içerecek.