Exeter Üniversitesi’nden Kimberley Hockings, “Şempanzeler her zaman yiyecek paylaşmaz, bu nedenle fermente meyveyle yapılan bu paylaşım sosyal açıdan önemli olabilir,” dedi.
REKLAM
Batı Afrika’daki vahşi şempanzeler, içinde alkol bulunan fermente meyveleri paylaşıp birlikte tüketirken görüntülendi. Bilim insanları, bu davranışın insanlar arasındaki ziyafet ve kutlama kültürünün evrimsel kökenlerine ışık tutabileceğini düşünüyor.
İngiltere’deki Exeter Üniversitesi’nden araştırmacıların önderliğinde yürütülen çalışmada, Gine-Bissau’daki Cantanhez Ulusal Parkı’nda kurulan hareket algılayıcılı kameralar, şempanzelerin fermente Afrika ekmeği meyvesini paylaşarak yediği anları kaydetti.
Araştırmacılardan Anna Bowland, “İnsanlarda alkol alımı dopamin ve endorfin salınımına yol açar, bu da mutluluk ve rahatlama hissi yaratır. Ayrıca alkol paylaşımı, özellikle ziyafet gibi gelenekler aracılığıyla sosyal bağların kurulmasına yardımcı olur. Şimdi vahşi şempanzelerin de etanol içeren meyveleri yediğini ve paylaştığını biliyoruz. Bu da benzer etkiler yaşıyor olabilirler mi sorusunu gündeme getiriyor,” dedi.
Araştırmacılar, 10 farklı durumda şempanzelerin büyük ve lifli meyveleri birbirleriyle paylaştığını gözlemledi. Test edilen meyvelerin alkol oranı hacmen en fazla yüzde 0,61 çıktı. Alkol oranı düşük olsa da, şempanzelerin bu meyvelerden günlük kilogramlarca tüketebildiği belirtildi. Bu miktarın insanlar için hafif bira içmeye benzer bir etki yaratabileceği tahmin ediliyor.
Exeter Üniversitesi’nden Kimberley Hockings, “Şempanzeler her zaman yiyecek paylaşmaz, bu nedenle fermente meyveyle yapılan bu paylaşım sosyal açıdan önemli olabilir,” dedi.
Hockings, 2015 yılında da Batı Afrika’daki bazı şempanzelerin insanların ürettiği palmiye şarabını çaldığı ve bazı bireylerin ‘yaramazlaştığını’ belgeleyen bir araştırmaya imza atmıştı. Bu şempanzelerin bazen diğer bireylerin gece yuvalarını kurmasına engel olduğu gözlemlenmişti.
Ancak yeni araştırmadaki şempanzelerin, ekmek meyvesi ile 'sarhoş' olmalarının pek mümkün olmadığı; çünkü bu durumun onların hayatta kalmasına katkı sağlamayacağı ifade edildi.
Paylaşımın farklı yaş ve cinsiyetten bireyler arasında gerçekleştiği gözlemlendi. Örneğin iki yetişkin dişi, Chip ve Até, daha büyük ama olgunlaşmamış bir meyve parçası yerine daha küçük ve fermente olmuş bir parçayı tercih etti. Yetişkin erkekler Mandjambé ve Gary ise meyveye saldırgan bir tavırla yaklaşırken, başka bir erkek olan Bobby, Gary’yi engelledi. Sonuçta hepsi olgun meyveden tadabildi.
Araştırma ekibi, Current Biology dergisinde yayımlanan “Wild chimpanzees share fermented fruits” başlıklı makalelerinde şu soruyu yöneltiyor: “Ziyafet davranışının kökeni, ortak bir ataya mı dayanıyor?”
Hockings, “Şempanzelerin bilerek etanol içeren meyveleri mi tercih ettiğini ve bunu nasıl metabolize ettiklerini öğrenmemiz gerek. Ancak bu davranış, ziyafet geleneğinin evrimsel olarak ilk adımlarını temsil ediyor olabilir. Eğer öyleyse, insanlarda ziyafet geleneğinin kökeni düşündüğümüzden çok daha derin olabilir,” dedi.
Gözlem sayısı az olsa da bu durumun konuyla ilgili araştırmalarda büyük bir artışı tetikleyebileceği düşünülüyor.