Avrupa daha şiddetli hava koşullarıyla karşı karşıya kalırken, uzmanlar bu yıkıcı fırtınaların ardındaki benzersiz koşulları inceliyor.
REKLAM
Yeni bir araştırma, iklim değişikliğinin Avrupa'daki süper hücre fırtınalarını nasıl yoğunlaştırdığını ortaya koydu.
Science Advances dergisinde yayımlanan çalışma, Alpler bölgesi ile Orta ve Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerinde fırtına aktivitesinde önemli bir artış olabileceği uyarısında bulunuyor.
Küresel sıcaklıklar sanayi öncesi seviyelerin 3 derece üzerine çıkarsa, Alplerin kuzey tarafındaki fırtına sıklığı yüzde 50'ye kadar artabilir.
Bu güçlü fırtınalar halihazırda Avrupa'daki en zarar verici hava olayları arasında yer alıyor ve son yıllarda sigorta hasar taleplerinin artmasına neden oluyor. Araştırmacılar, bu fırtınaların hangi koşullar altında oluştuğunu ve ısınan dünyamızın bu koşulları nasıl değiştirdiğini anlamanın hazırlıklı olmak için hayati önem taşıdığını söylüyor.
Süper hücre fırtınası nedir?
Tipik bir gök gürültülü fırtınanın aksine, bir süper hücrenin içinde mezosiklon olarak bilinen derin, dönen bir hava sütunu vardır. Bu dönen hava akımı, süper hücreye benzersiz dayanma gücü verir. Çoğu gök gürültülü fırtına oldukça hızlı bir şekilde sönerken, süper hücreler saatlerce sürebilir ve geniş alanlara yayılabilir.
Süper hücreler yere yakın sıcak, nemli hava, yükseklerde daha soğuk hava ve yükseklikle birlikte yön değiştiren rüzgarın olduğu koşullarda oluşurlar. Bu unsurlar atmosferi kararsız hale getirir ve dönmeye başlayarak bir süper hücrenin gelişmesine zemin hazırlar.
Tipik olarak yaz aylarında meydana gelen süper hücre fırtınaları güçlü rüzgarlar, çok büyük dolu ve şiddetli yağmur getirir. Avrupa'da nispeten nadir görülmelerine rağmen bu fırtınalar, fırtına kaynaklı tehlikelerin ve mali kayıpların önemli bir kısmını oluşturur.
Süper hücreli fırtınalar nedeniyle artan hasar riski
Süper hücreli fırtınalar, uzun ömürlü rüzgar fırtınaları ve büyük dolu olayları da dahil olmak üzere şiddetli konvektif fırtınalar, son yıllarda sigorta hasar taleplerinin artmasına neden olmuştur. Şiddetli konvektif fırtınalar, 2023 yılında yaklaşık 55 milyar euroluk sigortalı hasara neden olarak dünyanın en maliyetli doğal afet türü olmuştur.
Avrupa'da nispeten nadir görülmelerine ve kıtadaki gök gürültülü fırtınaların sadece küçük bir kısmını oluşturmalarına rağmen, yine de ciddi yerel hasara neden olabilirler.
Haziran ayında Fransa'nın Loire bölgesindeki L'Hopital-le-Grand'ı vuran bir süper hücre, çapı 6 santimetreye varan dolu taneleri üreterek evlere ve araçlara zarar verdi.
Geçen hafta Ağustos ayında İtalya'yı vuran bir başka güçlü süper hücre fırtınası ise Rimini ve Ravenna'da geniş çaplı hasara yol açtı. Şiddetli dolu, yağmur ve saatte yaklaşık 100 kilometre hızla esen rüzgarlar ağaçları kökünden söktü, araçlara zarar verdi ve ekinleri tahrip etti. Rimini Ravenna hattında bir ağacın devrilmesi sonucu tren seferleri aksadı.
Bilim insanları Avrupa'daki süper hücre fırtınalarını nasıl takip ediyor?
Ulusal hava radar sistemlerindeki tutarsızlıklar nedeniyle Avrupa'daki süper hücreleri takip etmek tarihsel olarak zordur.
Bern Üniversitesi'ndeki Mobiliar Doğal Riskler Laboratuvarı ve Oeschger İklim Değişikliği Araştırma Merkezi'nden sorumlu yazar Monika Feldmann, bu durumun sınır ötesi fırtına tespitini zorlaştırdığını söylüyor.
Bunun üstesinden gelmek için Bern Üniversitesi Doğal Riskler için Mobiliar Laboratuvarı ve Oeschger İklim Değişikliği Araştırma Merkezi'nden araştırmacılar, ETH Zürih ile iş birliği içinde yüksek çözünürlüklü bir simülasyon modeli geliştirdiler.
Bu model, fırtına hücrelerini çok ince bir ölçekte simüle etmek için dijital haritalama tekniklerini kullanır ve fırtına gelişiminin daha önce mümkün olandan çok daha ayrıntılı bir resmini sunar.
'Sıcak nokta'
Yeni modelleme Alpleri süper hücreli fırtınalar için bir sıcak nokta olarak tanımladı. Bölge, sıradağların kuzey tarafında sezon başına yaklaşık 38, güney yamaçlarında ise 61 güçlü fırtına yaşıyor.
Çalışma, 3 derecelik ısınmayla birlikte bu dağlık bölgede süper hücre olaylarında yüzde 50'ye varan bir artış olacağını ve bunun da İsviçre, Avusturya, kuzey İtalya ve güney Almanya gibi ülkeler için riskleri artıracağını öngörüyor. Buna karşılık, İber Yarımadası ve Fransa'nın güneybatısında azalma görülebilir.
Genel olarak araştırmacılar, Avrupa genelinde süper hücreli fırtınalarda yüzde 11'lik bir artış olacağını tahmin ediyor.
Feldmann, "Bu bölgesel farklılıklar, iklim değişikliğinin Avrupa'daki çeşitli etkilerini göstermektedir," diye ekliyor.
Çalışma, Avrupa ülkelerinin daha sık ve yoğun şiddetli hava olaylarının yaşanacağı bir geleceğe hazırlanmalarının acil bir ihtiyaç olduğunun altını çiziyor. Altyapı, tarım, acil durum hizmetleri ve sigorta sistemlerinin hepsinin uyum sağlaması gerekecek.
Feldmann, bu süper hücre fırtınalarını yaratan koşulları anlamanın, daha iyi hazırlıklı olmanın anahtarı olduğunu söylüyor.