2022’deki petrol ve gaz fiyat krizinde geçici 'beklenmedik kar vergileri' milyarlarca dolar gelir sağlamıştı.
REKLAM
Eski dünya liderleri, iklim krizine karşı eylemlerin finanse edilmesi için fosil yakıt kârlarına kalıcı vergiler getirilmesi çağrısında bulundu.
Salı günü yayımlanan açık mektupta İsveç’ten Seyşeller’e kadar farklı bölgeden 36 eski devlet ve hükümet başkanı; ülkelere petrol, gaz ve kömür şirketlerini neden oldukları zararlardan mali olarak sorumlu tutacak 'kirletenin kâr vergisi'ni uygulamaya koyma çağrısı yaptı.
Onlarca iklim örgütünün çatı birliği olan Madrid Topluluğu öncülüğünde harekete geçen liderler, bu vergilerin yenilenebilir enerjiye geçişi hızlandırmak ve iklim felaketlerinden en çok etkilenen topluluklara fon sağlamak için gerekli olduğunu vurguladı.
Greenpeace International’dan Rebecca Newsom ise çağrıyı destekleyerek şunları söyledi: “Fosil yakıt kârlarını vergilendirmek sadece adil değil, aynı zamanda iklim krizinin ekonomik yükünü hafifletmek için de gerekli. Yüksek gıda fiyatları, kaybolan iş günleri, artan enerji faturaları ve yükselen sigorta primleri bu yükün en somut örnekleri.”
Birlik mesajı, iklim vaatleri zayıflarken
Mektup, iklim politikalarının tartışma konusu olduğu BM Genel Kurulu haftasında yayımlandı.
Son yıllarda iklim krizine şüpheyle yaklaşan liderlerin yükselişi, uzun vadeli eylem için gereken kırılgan uzlaşmayı zedeledi. Salı günü ABD Başkanı Donald Trump, BM Genel Kurulu konuşmasında iklim değişikliğini “tarihin en büyük aldatmacası” olarak niteledi. Karbon ayak izlerini ise “kötü niyetli insanların uydurduğu bir yalan” diye tanımladı.
Trump’ın sözleri, yükselen denizler ve yıkıcı fırtınalar nedeniyle varoluşsal tehdit altında olan ada devletlerinin temsilcilerinin gözleri önünde geldi.
Paris Anlaşması gönüllü taahhütlere dayanıyor. Ancak fosil yakıt üretiminin artışı ve politik ortamın sertleşmesi, bu taahhütleri boşa çıkarabilir.
Yakın tarihli bir rapora göre, 2030’a kadar dünyanın önde gelen fosil yakıt üreticileri, küresel ısınmayı 1,5°C’de sınırlamak için izin verilenden neredeyse yüzde 120 daha fazla kömür, petrol ve gaz üretmeyi planlıyor. Daha gevşek 2°C hedefiyle kıyaslandığında bile bu oran yüzde 77 fazla.
İklim hedefleri için zaman daralıyor
BM’nin iklim bilimi organı defalarca uyarıda bulundu: Yaşanabilir bir gelecek için pencere hızla kapanıyor. Paris hedeflerine ulaşmak, emisyonların azaltılmasını, yenilenebilir enerjiye büyük yatırımları ve net politikaları gerektiriyor.
Mektupta, “İklim krizi çağımızın belirleyici meydan okumasıdır. Dünyanın dört bir yanında toplumlar aşırı hava olaylarının, biyolojik çeşitlilik kaybının ve ekonomik dönüşümlerin yıkıcı etkilerini yaşıyor. Milyonlarca insan, özellikle de yoksulluk ve dışlanma ile karşı karşıya olanlar, evlerini, geçim kaynaklarını ve hayatlarını kaybediyor,” dendi.
Eski liderler, fosil yakıt kârlarının vergilendirilmesinin çözümün bir parçası olabileceğini savunuyor. 2022’deki petrol ve gaz fiyat krizinde geçici “beklenmedik kâr vergileri” milyarlarca dolar gelir sağlamıştı. Kalıcı bir verginin, sadece petrol, gaz ve kömür şirketlerinden yılda yaklaşık 340 milyar euro (400 milyar dolar) iklim eylemi için kaynak yaratabileceği belirtiliyor.
Greenpeace ve Oxfam’ın 2025’te yaptığı bir anket ise 13 ülkede (dünya nüfusunun yarısından fazlasını kapsıyor) her 10 kişiden 8’inin iklim zararlarını karşılamak için fosil yakıt şirketlerinin vergilendirilmesini desteklediğini ortaya koydu.
COP30’un bu yıl Brezilya’da yapılacak olması ve kasım ayında BM Küresel Vergi Konvansiyonu görüşmelerinin başlayacak olmasıyla birlikte, bu çağrının karşılık bulması bekleniyor. Hükümetlerin bu vergileri kabul edip etmeyeceği, iklim taahhütlerine ne kadar ciddi yaklaştıklarını gösterecek bir turnusol testi olabilir.