7 Ekim’de Geophysical Research Letters dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, volkanın zirvesine yakın bir bölgedeki zemin, Temmuz 2023 ile Mayıs 2024 arasında 9 santimetre yükseldi.
REKLAM
İran’ın güneyinde, 710 bin yıldır sönmüş olduğu düşünülen Taftan Yanardağı’nda yeni hareketlilik tespit edildi.
7 Ekim’de Geophysical Research Letters dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, volkanın zirvesine yakın bir bölgedeki zemin, Temmuz 2023 ile Mayıs 2024 arasında 9 santimetre yükseldi.
Bu da yüzeyin altında gaz basıncının arttığını gösteriyor.
Araştırmayı yürüten İspanya Ulusal Araştırma Konseyi’ne (CSIC) bağlı Doğal Ürünler ve Agrobiyoloji Enstitüsü’nden (IPNA) volkanolog Dr. Pablo González, bulguların volkanın daha yakından izlenmesi gerektiğini söyledi.
“Taftan uzun süre ‘sönmüş’ kabul edildi, ancak elde ettiğimiz veriler bu tanımın artık geçerli olmadığını gösteriyor. Muhtemelen volkan aslında ‘uyuyan’ durumda.”
Dr. González, yakın zamanda bir patlama beklenmediğini vurgulasa da, volkanın yüzey altındaki gaz basıncını bir şekilde salması gerekeceğini belirtti.
“Bu basınç, gelecekte ya sessiz bir şekilde ya da şiddetli bir patlamayla dışa çıkacak.”
İran-Pakistan sınırında dev volkan
3 bin 940 metre yüksekliğindeki Taftan Yanardağı, İran’ın güneydoğusunda, Arap levhasının Avrasya levhasının altına dalmasıyla oluşmuş dağlık bir bölgede yer alıyor.
Volkan, sülfür kokulu gazlar yayan fumarol adı verilen aktif bacalara sahip, ancak insanlık tarihi boyunca hiçbir patlama kaydedilmedi.
Uydular hareketliliği ortaya çıkardı
Araştırma ekibi, Taftan’daki değişimi Avrupa Uzay Ajansı’nın Sentinel-1 uydusu sayesinde fark etti.
2020 yılında yapılan ilk incelemelerde herhangi bir faaliyet görülmemişti. Ancak 2023’te bölgedeki sosyal medya paylaşımlarında yanardağdan gaz sızıntıları bildirildi. Bu gazların kokusu yaklaşık 50 kilometre uzaklıktan bile hissedildi.
Doktora öğrencisi Mohammadhossein Mohammadnia, yeni uydu görüntülerini incelediğinde volkan zirvesine yakın bölgenin hafifçe yükseldiğini saptadı.
Hesaplamalara göre bu hareketliliğin kaynağı yüzeyin 490 ila 630 metre altında bulunuyor.
Gaz birikimi veya magma hareketi olabilir
Araştırmacılar, bu yükselmenin yakınlardaki depremler ya da yağışlarla açıklanamayacağını belirtti.
Elde edilen verilere göre, volkanın 3,5 kilometre derinlikteki ana magma haznesi bu hareketin nedeni değil.
Bilim insanları, iki olasılığı değerlendiriyor: Volkanın altındaki hidrotermal sistemdeki gaz basıncının artması ve az miktarda magmanın yukarıya doğru yer değiştirerek kaya çatlaklarındaki gaz basıncını artırması.
Her iki durumda da, bu süreç yer yüzeyinde yavaş ama ölçülebilir bir şişmeye yol açıyor.
Livescience'a konuşan Dr. González, çalışmanın bölge halkını korkutmayı değil, yetkilileri uyarmayı amaçladığını vurguladı.
“Bu araştırma panik yaratmak için değil. İran’daki yerel yetkililere, bu volkanın düzenli olarak izlenmesi için kaynak ayırmaları gerektiğini hatırlatmak için yapıldı.”
Taftan Yanardağı’nın çevresi halen siyasi çatışmalar ve güvenlik riskleri nedeniyle erişimi zor bir bölge. Bu nedenle, bilim insanları bir sonraki aşamada gaz ölçümü yapan ekiplerle iş birliği yaparak bölgedeki basınç değişimlerini yakından izlemeyi planlıyor.