Yeni bir çalışma, deprem modellerinin Etna Yanardağı'ndaki patlamaları tahmin etmeye yardımcı olabileceğini gösteriyor.
Etna, dünyanın en aktif yanardağlarından biri. Sicilya'nın doğu kıyısında yer alan yanardağ, yılda birçok defa patlıyor. Son volkanik patlama haziran ayında meydana geldi.
Patlamaları tahmin etmek bir ölçüde mümkün olsa da, Science Advances'dayayımlanan yeni bir çalışma, deprem modellerini analiz eden yeni bir tahmin yöntemi öneriyor. Bu, patlamalara daha erken ve daha iyi hazırlık yapılmasını sağlayabilir.
Volkanlar nasıl tahmin edilir?
Bilim insanları şu anda Etna Yanardağı'nı sismik, jeolojik, jeofizik ve jeokimyasal verilere, özellikle de magmanın üst kabukta nasıl hareket ettiğine bakarak izliyor. Bu sayede yanardağın kısa süre içinde patlayıp patlamayacağına dair bir fikir edinebiliyorlar, çünkü magma yüzeyde patladığında lav haline geliyor**.** Ancak çoğu zaman, yapılan bir uyarı ilepüskürmesi arasında çok fazla bir zaman aralığı bulunmuyor.
Bu yeni çalışma farklı bir paradigma sunuyor: Deprem modellerine ve magma hareketlerine daha derin bir düzeyde bakmak.
Depremler ve volkanlar genellikle birbiriyle bağlantılıdır. Depremler tektonik plaka sınırları boyunca meydana gelir ve Etna Dağı, Afrika ve Avrupa tektonik plakalarının buluşma noktasında yer alır. Küçük ve büyük depremler volkanın magma hareketini etkileyerek patlamayı etkileme potansiyeline sahiptir.
Yeni bir yöntem
Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü araştırmacıları tarafından yürütülen çalışmada, Etna Yanardağı'ndan elde edilen 20 yıllık deprem verileri analiz edildi**.**
Araştırmacılar, temel olarak küçük depremlerin büyük depremlere oranını değerlendiren "b değeri" üzerinde yoğunlaştılar. Volkanik aktivite ile b değeri arasında bir korelasyon buldular: Magma kabuk boyunca yükseldikçe oran değişti. Zaman içinde "b değerini" çizerek, volkanik patlamanın bazı erken işaretlerini belirleyebildiler.
Yazarlar, "Sonuçlarımız, b değerinin zaman içinde izlenmesinin, magma hareketlerini tesisat sisteminin derin kısımlarından sığ kısımlarına kadar izlemek için değerli bir fırsat sunduğunu ve yaklaşan patlamaların değerlendirilmesini iyileştirmek için Etna'nın çok parametreli gözetim sistemine entegre edilebileceğini göstermektedir," diye yazıyor.
Felaketten kaçınmak
Daha erken ve daha doğru tahmin, Etna'yı çevreleyen topluluklar için önem arz ediyor. NASA'ya göre Sicilya'nın nüfusunun yaklaşık üçte biri yanardağın yamaçlarında yaşıyor. Haziran ayındaki patlamada 6,5 kilometrelik kül bulutları görüldü.
Yazarlar bu yeni yöntemi hem Etna Yanardağı'nda hem de diğer benzer yanardağlarda felaketi önlemenin bir yolu olarak görüyorlar.
"B değeri, yeterli sayıda depremin mevcut olduğu diğer volkanlar için bir patlama öncüsü olarak kullanılabilir ve sonuçta volkanik tehlikenin ve kamu güvenliğinin daha iyi yönetilmesine yol açabilir," diye yazıyorlar.