Bulgular, şehirleri aydınlatan yapay ışığın, karbon döngüsünün doğal dengesini etkileyebileceğini öne sürüyor.
Işık kirliliği yükselişte; her yıl yaklaşık yüzde 2 artıyor. Yapay ışık, sayısız canlının yaşamını da altüst edebiliyor; göçmen kuşların yolunu şaşırmasına, gececil hayvanların üremede zorlanmasına yol açıyor ve hatta insanın uyku düzeni ile sirkadiyen ritimlerini de kaydırabiliyor.
Ancak yeni bir çalışma, ışık kirliliğinden etkilenen başka bir sürece - ekosistemlerin karbon çıktısına - farklı bir pencereden bakıyor. Bulgular, şehirlerin parıltısının, karbon döngüsünün doğal dengesini değiştirebileceğini öne sürüyor.
Yapay ışık ekosistemleri nasıl yeniden şekillendiriyor?
Çalışma, Nature Climate Change'de yayımlandı ve yapay ışığın ekosistemlerin karbon dengesini nasıl yeniden şekillendirdiğini gösteren ilk araştırma oldu.
Araştırma, Kuzey Amerika ve Avrupa'da 86 sahaya odaklandı; ekosistemleri değerlendirmek için uydulardan ve karbon akısı izlemeden yararlanıldı. Bu iki kıta, kayda değer düzeyde ışık kirliliği görülen en büyük kıtalar.
Araştırmacılar, geceleri yapay kirliliğin ekosistem solunumunu artırdığını tespit etti. Bitkiler, mikroplar ve hayvanlar daha fazla karbondioksit saldı. Ancak, karbondioksiti atmosferden uzaklaştıran bitki süreci olan fotosentezde buna karşılık gelen bir artış görülmedi.
Cranfield Üniversitesi'nde Çevresel Veri Bilimi alanında Kıdemli Öğretim Görevlisi Dr. Alice Johnston, “Bu, ekosistemlerin işleyişini değiştiren; enerji akışlarını, hayvan davranışlarını, yaşam alanlarını ve doğal örüntüleri bozan yaygın bir sorun,” dedi.
“Kısacası, daha parlak geceler daha fazla karbon salımına yol açıyor. Bu da gezegenimiz için kötü bir haber.”
Ne yapılabilir?
Işık kirliliği kolayca tersine çevrilebilir.
Johnston, “İklim değişikliğinin aksine, daha iyi aydınlatma tasarımıyla ışık kirliliğini neredeyse bir gecede azaltabiliriz,” dedi. “Kısılabilir, yönlendirmeli ve spektral olarak duyarlı aydınlatma teknolojilerini benimsemek, hemen hayata geçirilebilecek bir iyileştirmedir.”
Aydınlatma, küresel elektrik kullanımının yüzde 15'inden fazlasını oluşturuyor. Işık kirliliğini azaltmak, sektörün iklim üzerindeki etkisini düşürmeye yardımcı olabilir.
Johnston, “Işık kirliliğiyle mücadele, çevre, enerji verimliliği ve esenlik açısından nadir görülen bir kazan-kazan-kazan durumunu ifade ediyor,” diye ekledi.
Yazarlar ayrıca ışık kirliliğinin iklim modellerine ve küresel değişim değerlendirmelerine dahil edilmesi gerektiğini vurguluyor.
Çalışmanın ortak yazarı ve Çevre Teknolojisi Profesörü Jim Harris, “Bugün Dünya'nın kara yüzeyinin yaklaşık dörtte biri geceleri belli bir düzeyde yapay aydınlatmaya maruz kalıyor,” dedi.
“Bulgularımız, bu büyüyen ayak izinin, müdahale edilmezse küresel karbon dengesini ince ama anlamlı biçimde kaydırabileceğine işaret ediyor.”
Avrupa ışık kirliliğiyle nasıl mücadele ediyor?
Işık kirliliğine ilişkin yaygın bir düzenleme yok. Fransa, Hırvatistan, Slovenya ve Çekya gibi bazı ülkelerde bunu sınırlayan ulusal yasalar bulunuyor. Kentler ve bazı bölgelerin de standartları var. Avusturya ve İrlanda gibi bazı ülkelerde ise yaptırıma tabi mevzuat yerine bağlayıcı olmayan kılavuzlar mevcut.
Kıta genelinde ve ötesinde, “International Dark Sky Places” programı, dünya genelinde karanlık alanları koruyan ve muhafaza eden yerleri tescil ediyor. Şu anda, ışık kirliliğinden özel olarak korunan bu rezervlerden 24 tane var ve bunların çoğu Avrupa'da bulunuyor. Bunlar arasında Fransa'daki Cevennes Ulusal Parkı, İngiltere'deki Cranborne Chase Ulusal Peyzajı ve Almanya'daki Rhön Biyosfer Rezervi yer alıyor.
Amsterdam’daki Artis Hayvanat Bahçesi de yakın zamanda Kentsel Gece Gökyüzü Alanı olarak sınıflandırıldı ve DarkSky sertifikası alan dünyadaki ilk hayvanat bahçesi oldu.