Geleneksel İskoç Harris Tweed kumaşı ve Çin'e özgü antik 'batik boyalı' elbiseler nasıl üretiliyor?

Geleneksel İskoç Harris Tweed kumaşı ve Çin'e özgü antik 'batik boyalı' elbiseler nasıl üretiliyor?
© euronews
By Paul Hackett
Haberi paylaşın
Haberi paylaşınClose Button
Aşağıda yerleştirilen video haber linkini kopyalayın/yapıştırınCopy to clipboardCopied

Yüzde 100 yünden elde edilen geleneksel İskoç Harris Tweed kumaşı ve Çin'e özgü antik 'batik boyalı' elbiseler nasıl üretiliyor?

REKLAM

Crossing Cultures programı bu hafta İskoçya ve Çin'de üretimleri geleneksel yöntemlere dayanan iki meslek grubunu araştırıyor.

İskoçya’nın kuzey batı kıyısındaki Hebridler Adaları'nda dünyaca meşhur Harris Tweed markası için yüzde yüz yünden ve tamamiyle el yapımı "tüvit" yani "İskoç yün kumaşı" üretiliyor.

Çin’in güney batısında ise Bai (bay) halkı nesiller boyunca batik boyasıyla elbise üretiyor. Crossing Cultures programı bu hafta dünyanın iki farklı bölgesindeki geleneksel tekstil zanaatlerini konu aldı.

İskoçya'nın dünyaca meşhur Harris Tweed yün kumaşları nasıl dokunuyor?

Hebridler Takım Adaları İskoçya’nın kuzey batı kıyılarında yer alıyor. Bu coğrafyadaki renkler muhteşem ve burada üretilen bu özel kumaşa ilham kaynağı oluyor.

Bu kumaşlar geleneksel yöntemlerle değirmende 50 farklı renk seçeneğiyle üretiliyor. Boyalar elde edildikten sonra karıştırılır. Toplanan yünler de taranarak iplik haline getirilir. Bir kurul tarafından yönetilen Harris Tweed markasının oldukça katı kuralları var. Örneğin kumaşlar tamamiyle yündür ve Hebrid Adaları’nda elle dokunur. Derek de adadaki yün dokuma ustalarından biri.

Derek bu işte uzmanlaşmanın birkaç ayı bulabileceğini ve Harris Tweed dokuma tezgahlarının dahi ayak yordamıyla çalıştığını belirtiyor. Yani her şey el emeği ve göz nuru. Bu kumaşlar elde edilirken hiçbir şekilde teknoloji ve elektrikle çalışan makineler kullanılmıyor. Yaklaşık 4-5 metre uzunluğundaki bir yün kumaşı üretmek yaklaşık 3-4 saati bulabiliyor. Hebridler Takım Adaları'nda toplamda 40'ı aşkın yün dokuma ustası var. Bu ustalar birlikte çalışıyor ve üretiyor. 

Tüvit yani yün İskoç kumaşı dokunduktan sonra son aşama için değirmene gidiyor ve sonra bir Harris Tweed yetkilisi bu kumaşı inceleyip o meşhur küre şeklindeki logoyu basıyor. Harris Tweed'in müşterilerinin yüzde 75-80'i dünyanın diğer ülkelerinden. 

Müşterilerin firmadan beklentisi oldukça büyük. Edinburg'da bir Harris Tweed dükkanı çalışanı Hiya Paul, müşterilerin Harris Tweed ürünlerini uzun süre giymek istediğini ve müşteriler için bu markanın tarihi bir değeri olduğunu ifade ediyor. Yüzde 100 yün ve doğal boyalarla elde edilen bu kumaş oldukça kaliteli, kalın ve farklı bir dokusu bulunuyor.

Antik Çin'de uygulanan 'batik boyama', batik kumaşları ve elbiseleri

İskoçya’nın dünyaca meşhur yün kumaşından, antik Çin’e özgü başka bir zanaate uzanıyoruz. Çin'in orta güney bölgesinde yer alan Zhoucheng (Coğçıng) Köyü'nde binlerce yıldır süren bir gelenek zamana adeta meydan okuyor.

Dali şehrinin hemen yanında yer alan bu köyde neredeyse herkes yüzde yüz doğal yöntemlerle ve boyalarla üretilen batik kumaş zanaatiyle uğraşıyor.

Batik boyamada çivit otu kullanılıyor. Çivit otunun kökleri mavi renk elde etmek için birebir. Türkçe'de kullanılan çivit mavisi kelimesi de bu bitkinin isminden geliyor. Çivit otu Çin'de asırlardır soğuk algınlığı için ilaç yapımında ve kumaş boyama zanaatinde kullanılmış.

Zhoucheng Köyü'nde yaşayan Bai halkının kendine özgü bir boyama şekli var. Sekiz aşamadan oluşuyor. Düğüm atma ve boyama bu işlemlerin en önemli kısmı. Duan Yinkai’in ailesi nesillerdir "batik boyama" işiyle uğraşıyor.

Duan Yinkai, Batik boyama ustası: “Batik boyamadaki en can alıcı işlem, bu boyayı elde etmektir. İkinci en önemli işlemse düğümleme ve bağlama. Düğümler eşit şekilde atılmalı."

Batik boyama ebru sanatı gibi, hiçbir zaman aynı deseni elde edemezsin

Bu boyama yapılırken düğümler sıkı olmalı. Düğümler sıkı olunca da, üzerinde çalışılan diğer ilmiklerin de ucu sıkıca kapatılmalı. Son aşamada adeta bir mucizeye tanık oluyorsunuz. Sıkı düğümler arasında gizlenmiş desenleri ortaya çıkarmak için ilmikleri kesip, dolanan yerlerden ipleri çıkarıyorsunuz.

Ama dikkatli olmak lazım. Çünkü tek bir ilmiği bile kaydırırsanız, tüm parçayı mahvedecek bir delik açabilirsiniz.

Aslında bu kumaşların tasarımı ve renkleri, Bai halkının doğada gördüğü şeylerin yansıması. Her bir çizgi aslında onları çevreleyen etrafı betimliyor. Kumaşlar ve elbiseler batik boyayla boyandığı zaman mavi renk havayla yani oksijenle temas edince yeşil renge dönüşüyor. Düğümlenen kısımlarsa beyaz renkte kalıyor. Batik boyamayla elde edilen kumaş ve elbiselerin birebir aynısını yapmak mümkün değil. Tıpkı "ebru sanatı" gibi. Duan Yinkai bu durumu şu kelimelerle özetliyor:

Duan Yinkai: "Batik boyama tıpkı doğum yapmak gibi. Bebek anne karnındayken doğduğunda neye benzeyeceğini hiçbir zaman bilemezsin."

Gazeteci adı • Kerem Congar

Haberi paylaşın

Bu haberler de ilginizi çekebilir

UCM 'Afganistan soruşturmasının yeniden açılması' talebini onayladı

Arap yelkenlilerinden lüks çöl kamplarına: Katar'ın günümüze taşınan gelenekleri