6 Şubat depremlerinden zarar gören tarihi Antakya kenti, Dünya Anıtlar İzleme Örgütü'nün 2025 yılı için tehlike altındaki 25 alan listesinde yer aldı.
REKLAM
Dünya Anıtlar İzleme Örgütü (World Monuments Watch - WMW) iki yılda bir yayınladığı tehlike altındaki yerler listesinde sadece Dünya'daki yerleri değil, ilk kez Dünya'nın ötesindeki bir yeri, Ay'ı da mercek altına aldı.
Kâr amacı gütmeyen bu girişim, kurulduğu 1996 yılından bu yana 135 ülkede ve hatta Antarktika'da 904 yeri mercek altına alarak, tehdit altındaki kültürel ve tarihi eserlerin korunması için farkındalık yaratmayı ve fon sağlamayı amaçlıyor.
Belki de 2025 İzleme Listesi'ne eklenen en şaşırtıcı yer Ay. Bir zamanlar insanoğlunun özlemlerinin sembolü olan Ay, özellikle ticari uzay yolculuğunun ivme kazanmasıyla birlikte gelecekteki insan faaliyetlerinden kaynaklanabilecek potansiyel risklerle karşı karşıya.
WMF Başkanı ve CEO'su Benedicte de Montlaur yaptığı açıklamada, "Ay bu konuların dışında gibi görünse de, kültürel anlatılardaki varlığından yakın tarihteki rolüne kadar önemli bir ortak insanlık mirasını temsil ediyor ve özel çıkarların artan baskılarıyla karşı karşıya" dedi.
Bu uyarı, SpaceX'in 15 Ocak'ta, WMWa'nın raporunu yayınladığı gün, Ay'a iki özel robotik iniş aracı fırlatmasıyla aynı güne denk geliyor. NASA'nın Artemis programı da bu on yıl içinde insanları Ay'a geri götürmeyi hedefliyor ve nihai Mars görevlerini desteklemek için kalıcı bir Ay üssü planlıyor.
Bu tehditlere Ay'ın yörüngesinde giderek artan "uzay çöpü" birikimi ve uzay turizminin yükselişi de ekleniyor.
Tehlike altındaki 2025 listesinde başka hangi yerler var?
Bu yılki liste, insan çatışmaları, iklim değişikliği, hızlı kentleşme ve aşırı turizm de dahil olmak üzere küresel mirasın karşı karşıya olduğu bir dizi zorluğa dikkat çekiyor.
Listede iklim değişikliği tehdidi altındaki yerler arasında yükselen deniz seviyesi ve aşırı hava koşullarının cami ve türbeler gibi asırlık kültürel peyzajları tehlikeye attığı Afrika'nın Swahili Sahili ile kıyı erozyonu ve şiddetlenen fırtınalar nedeniyle benzer risklerle karşı karşıya olan Maine kıyı şeridindeki 67 tarihi deniz feneri yer alıyor.
Doğal afetler de oldukça büyük izler bıraktı. Türkiye'deki tarihi Antakya kenti, 2023 yılında meydana gelen 7.8 büyüklüğündeki yıkıcı depremden ciddi hasar gördüğü için listede yer alıyor.
Listede ayrıca, Ukrayna'nın Kiev kentindeki Öğretmen Evi gibi insan çatışmalarından etkilenen birkaç yer de yer alıyor. Pedagoji Müzesi'ne ev sahipliği yapan büyük kubbeli bina, 2022 yılında bir Rus füzesinin pencerelerini, kapılarını ve ikonik cam kubbesini parçalamasıyla büyük hasar gördü.
WMF web sitesinde "Rusya ile savaşın başladığı 2022 yılından bu yana hasar gören ya da yıkılan binlerce Ukrayna kültürel alanından biri" diye belirtiyor.
Çatışmalar nedeniyle harap olmuş bir bölge olan Gazze de yer alıyor. Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyine saldırması ve ardından İsrail'in askeri karşılık vermesinin ardından Gazze'nin kültürel mirası büyük bir tehdit altına girdi. Ancak İsrail ve Hamas arasında 15 Ocak'ta ilan edilen ateşkes anlaşması, çatışmalara ara verilmesini ve rehinelerin serbest bırakılmasını öngörüyor.
WMF Başkanı ve CEO'su Benedicte de Montlaur, "Hepimizin bildiği gibi Orta Doğu medeniyetin beşiğidir. Ve Gazze'de, orada yaşamış olan çeşitli toplulukların ve miraslarının örneklerine sahipsiniz," dedi.
Listedeki diğer önemli yerler arasında Portekiz'deki Alcobaça Manastırı'nın pişmiş toprak heykelleri, Fransa'daki tarihi Sorbonne Şapeli ve Birleşik Krallık, Kuzey İrlanda'daki Belfast Meclis Salonları yer alıyor.
Tam izleme listesi:
- Drino Vadisi Manastırları, Arnavutluk
- Sinema Stüdyosu Namibe, Angola
- Qhapaq Nan, And Yol Sistemi, Arjantin, Bolivya, Şili, Kolombiya, Ekvador, Peru
- Maijishan ve Yungang Budist Mağaraları, Çin
- Swahili Sahili Miras Alanları, Komorlar, Kenya, Mozambik, Tanzanya
- Sorbonne Şapeli, Fransa
- Serifos Tarihi Madencilik Peyzajı, Yunanistan
- Bhuj Tarihi Su Sistemleri, Hindistan
- Musi Nehri Tarihi Yapıları, Hindistan
- Noto Yarımadası Miras Alanları, Japonya
- Erdene Zuu Budist Manastırı, Moğolistan
- Debdou, Fas'ın Yahudi Mirası
- Şef Ogiamien'in Evi, Nijerya
- Gazze Tarihi Kent Dokusu, Filistin
- Waru Waru Tarım Alanları, Peru
- Alcobaça Manastırı Pişmiş Toprak Heykelleri, Portekiz
- Eski Belchite Harabeleri, İspanya
- Tunus Medine'sindeki Su Rezervuarları, Tunus
- Tarihi Antakya Şehri, Türkiye
- Kiev Öğretmen Evi, Ukrayna
- Belfast Assembly Rooms, Kuzey İrlanda, Birleşik Krallık
- The Great Trading Path, Birleşik Devletler
- Maine'in Tarihi Deniz Fenerleri, Amerika Birleşik Devletleri
- Barotse Taşkın Ovası Kültürel Peyzajı, Zambiya
- Ay