Şili ve Türkiye, diplomatik ilişkilerinin 100. yılına yaklaşırken, ticaretten kültüre uzanan çok boyutlu iş birliğiyle yeni bir döneme adım atıyor.
REKLAM
Son 12 ay, Şili ile Türkiye arasındaki ilişkilerde son derece olumlu ve umut verici gelişmelere sahne oldu. Çok taraflı ve bölgesel konulardaki görüş ortaklıklarımızla birlikte, ikili ilişkilerimizin 100. yılına yaklaşırken faaliyet gündemi ve temaslar hem kamu hem de özel sektör düzeyinde yeniden canlandı ve genişledi.
Haziran 2024 sonunda, birkaç yıllık bir kesintinin ardından Şili ile Türkiye arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması Ortak Komitesi’nin 5. toplantısı Ankara’da gerçekleştirildi. Toplantıda anlaşmanın uygulama durumu ve karşılaşılan zorluklar gözden geçirilirken, kısa ve orta vadede izlenecek adımlar kararlaştırıldı ve üçüncü ülkelerle yürütülen diğer ticari müzakerelere ilişkin bilgi alışverişinde bulunuldu.
Ardından aralık ayında, Şili Dışişleri Bakanlığı Uluslararası Ekonomik İlişkiler Müsteşar Yardımcılığı’ndan (Subsecretaria de Relaciones Economicas Internacionales del Ministerio de Relaciones Exteriores-SUBREI) bir heyet, bölgesel pazar çalışmaları alanındaki ikili iş birliğini ilerletmek amacıyla Ticaret Bakanlığı ile görüşmeler yapmak üzere Türkiye’yi ziyaret etti. Bu girişimin temelleri Haziran toplantısında atılmıştı.
Bundan birkaç gün sonra, 18 Aralık’ta Türk Hava Yolları Santiago uçuşlarına başladı ve böylece Şili, havayolunun dünyadaki 131. uçuş noktası oldu. Türk Hava Yolları’nın gelişi, Santiago Uluslararası Havalimanı’ndaki TAV varlığına, ASELSAN’a, LC Waikiki mağazasının açılışına ve Balsu Gıda gibi Şili’de yatırımları bulunan önemli Türk şirketlerinin mevcudiyetine ek olarak, kişilerin, malların ve yatırımların doğrudan akışını mümkün kılarak ikili ilişkide yeni bir sayfa açtı.
Bu çerçevede, ASELSAN’ın Şili Kara Kuvvetleri (Ejercito de Chile) ile tesis ettiği hizmet anlaşmalarına ek olarak, HAVELSAN da Şili Donanması ile teknolojik hizmet sözleşmesi imzaladı; böylece iki ülke arasındaki varlık, çalışma alanları ve iş birliği boyutları genişledi.
Bu bağlamda, 2025 Nisan ayında Şili Dışişleri Bakanı Alberto van Klaveren Türkiye’yi ziyaret etti. Bakan van Klaveren, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile ikili görüşmelerin yanı sıra Şili ile Türkiye arasındaki Ekonomik, Endüstriyel, Bilimsel ve Teknolojik İş Birliği Karma Komisyonu’nun 2. Toplantısına da başkanlık etti. Toplantıda ikili ilgi alanındaki çeşitli konuların ele alınmasında ve ilişkinin derinleştirileceği ve genişletileceği alanların belirlenmesinde önemli ilerleme kaydedildi.
İstanbul ziyareti kapsamında Bakan van Klaveren, Ticaret Bakanı Ömer Bolat ile bir araya geldi ve Dış Ekonomik İlişkiler Kurulunun (DEİK) genel merkezinde düzenlenen Türkiye-Şili İş Forumu’nun açılışını yaptı. Bu vesileyle Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı ile Şili Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı arasında bir iş birliği mutabakatı imzalandı.
Ayrıca, Dışişleri Bakanı’nın ziyareti, Türkiye Cumhuriyeti ile Şili Cumhuriyeti arasındaki ikili ilişkilerin 100. yılını anma faaliyetlerine de resmi olarak start verdi. İlişkiler 30 Ocak 1926’da başlamış; Şili, Türk Cumhuriyeti’ni tanıyan bölgedeki ilk ülke olmuştu. Temaslar çok daha önce başlasa da bu dönüm noktası halklarımız arasındaki ilişkiyi şekillendirdi: Şili, bölgesinde 1941 yılında Ankara’da diplomatik temsilcilik açan ve 2009 yılında, Mart 2011'den beri yürürlükte olan Serbest Ticaret Anlaşması'nı imzalayan ilk ülke oldu.
THY ile yeni bir sayfa: Santiago uçuşları başladı
Geçtiğimiz haziran ayında Şilili Turizm Acenteleri ve Tur Operatörlerinden oluşan önemli bir heyet, Şili’nin turizm seçeneklerini tanıtmak ve Türk muhataplarıyla temaslar kurmak üzere İstanbul’u ziyaret etti. Etkinlik, Şili kurumlarının ve Türk Hava Yolları’nın desteğiyle gerçekleşti; heyet uzun vadeli stratejik ortaklıklar geliştirmek amacıyla TÜRSAB ile de görüşmeler yaptı. Yüksek kaliteli deniz ürünleri, et, meyve ve sebzelerle zengin mutfağı; gelişmiş altyapısı ve Atacama Çölü, Paskalya Adası, Göller Bölgesi, Austral Karayolu (Carretera Austral) ve Patagonya gibi doğal cazibeleriyle Şili, yeni ve ayrıcalıklı destinasyonlar arayan Türk turistler için çekici bir seçenek sunuyor.
Öte yandan Türkiye, televizyon dizilerinin etkisi, gelenekleri ve çok kültürlü zenginliğiyle Şilililer için tarihî ve kültürel açıdan cazip bir ülke konumunda. Türkiye aynı zamanda Orta Doğu’ya, Balkanlar’a, Güney Kafkasya’ya ve Orta Asya’ya doğal bir giriş kapısı olup Türk Hava Yolları’nın 2026 başı için açıkladığı Şili-Türkiye hattındaki haftalık frekans artışıyla bu rol daha da güçlenecek.
Kültürel diyalog güçleniyor
İkili ilişkiler kültürel alanda da devam etmekte olup, Ankara'da düzenlenen Kültürel Miras Günü kutlamaları öne çıkıyor. 2024 yılında bu kutlamalarda geleneksel Şili dansları sergilendi, 2025 yılında ise Nobel Edebiyat ödüllü şair Gabriela Mistral'in ödülünün 80. yılı münasebetiyle bir sergi ve Şili'deki yerli halkları konu alan bir film gösterimi yapıldı, ayrıca İstanbul'da düzenlenen İbero-Amerikan Yazarlar Toplantısı'na da katılım sağlandı. Bu etkinlikler, yabancı yayınevlerine destek programı kapsamında Şili'li yazarların dört eserinin Türkçeye çevrilerek yayınlanmasıyla da desteklendi.
Son olarak, birkaç gün önce Şili Tarım Bakanı Esteban Valenzuela Türkiye’yi ziyaret etti. Bakan, Ankara’da muhataplarıyla bilimsel ve teknik iş birliği potansiyelini ele aldı; ardından İstanbul’da gıda, içecek, meyve ve sebze ithalatçılarıyla bir araya gelerek tarım ve hayvancılık alanlarında ikili ticareti teşvik etti.
Tarım Bakanı’nın ziyareti, geçen Nisan ayında gerçekleştirilen Ekonomik, Endüstriyel, Bilimsel ve Teknolojik İş Birliği Karma Komisyonu’nun 2. toplantısında varılan mutabakatların hayata geçirilmesi bağlamında gerçekleşti. Bu çerçevede ikili iş birliğinin ana başlıkları belirlendi; üst düzey ziyaretlerin karşılıklı sürdürülmesi ve her iki ülkenin kapasitesini ortaya koyacak, uluslararası ticaret bağlamındaki yeni fırsatlar ve zorluklar ışığında daha dinamik ve karşılıklı yarar sağlayan bir ticaretin geliştirilmesi benimsendi.
İkili ilişkilerdeki bu güçlenme çok taraflı alanda da önemli yankı buldu. Özellikle Birleşmiş Milletler nezdinde İnsan Hakları Konseyi, CEDAW, CERD ve diğer organlardaki adaylıkların desteklenmesi, taahhütler ve uyumlu tutumlar bunun somut göstergeleri oldu.
Diplomatik ilişkilerimizin 100. yıl dönümü anma programı çerçevesinde önümüzdeki aylarda gerçekleştirilecek etkinlikler, dostluk ve iş birliği bağlarımızı daha da görünür kılacaktır.
Rodrigo E. Arcos Castro, Şili Ankara Büyükelçisi