Avrupa Birliği’nde yaşayan bütün tüketiciler, yutdışından alışveriş yapmak için aynı kolaylığa sahip değil.
Avrupa Birliği üyesi ülkeler arasındaki yasal farklılıklar, Avrupa iç piyasasında varolan en önemli engellerden. Birlik, sınır ötesi ticaretin arttırılması, maliyetlerin azaltılması ve tüketicilere daha geniş seçim imkanları tanıma amacıyla, Avrupa Ortak Satış Yasası (Common European Sales Law) hazırlamak istiyor.
Bulgaristan’dan Maria Baeva Petrunova online satış tecrübesini anlatıyor: “Geçen yıl, internetten eşime doğum günü hediyesi olarak e-kitap satın almayı denedim. Ne yazık ki, başaramadım. Herşeyi denedim. Buna rağmen bana verdikleri cevap, Bulgaristan’a teslim yapmadıkları yönünde oldu.”
Maria, kendine ait diş hekimi bürosunda çalışıyor. Bürosu için alacağı cihazların internet üzerinden, yurt dışından yapacağı siparişlerle daha ucuza geldiğini öğreniyor. Fakat, hemen farkına varıyor ki bir Bulgar vatandaşı için bu işlemler o kadar da basit değil.
Maria: “Diş ameliyatı için gerekli cihazları satın almak amacıyla Almanya’da bulunan bir şirketten sipariş yapmak istiyordum. İnternet sitesinden yapmış olduğum isteğe, bir gün sonra e-posta ile cevap verdiler. Bulgaristan’a teslimat yapabilmeleri için siparişimin 300 euroyu geçmesi gerekiyormuş.”
Maria, bu kadar yüksek miktarda siparişte bulunmak için teslimat tarihinden, paketlemeden ve satın alma belgelerinin ülkesindeki vergi sistemine uygunluğundan emin olmak istiyor.
Maria, en sonunda işlemini gerçekleştirmek için farklı bir yol buldu: “Almanya’dan aldığım ürünleri, yine bu ülkede yaşayan bir başka arkadaşıma gönderdim. Sonra, ya arkadaşım bana kolileri teker teker gönderecek ya da ben, onu ziyaretimde kolilerimi alacağım. Sonunda istediğim cihazları kullanabileceğim.”
Bulgaristan, internet üzerinden yapılan yurt dışından online alışverişte en fazla sorun yaşayan ülkelerin başında geliyor. Diğer ülkeler Belçika, Letonya, Malta ve Romanya. Bu ülkelerden yapılan yurt dışına online siparişlerin, yaklaşık yüzde yetmişi başarısızlıkla sonuçlanıyor. AB ortalaması ise yüzde 61.
Avrupa Tüketici Hakları Merkezinin Bulgaristan direktörü Ignat Arsenov: “Birçok örnekte bize herhangi bir açıklama ulaşmıyor. Bazen satıcılar, satış koşullarında açıklanan şartlara göre, Bulgaristan’a teslimat yapmadıklarını belirtiyor. Bazen ise kredi kartıyla ilgili bir problemin olduğunu söylüyorlar. Birçok örnekte satıcılar, yasal düzenlemelerin sadece ufak bir engel oluşturduğunu ifade ediyor.”
Stefan Krawczyk, eBay’da çalışan bir satış uzmanı. Bize tüketicilerin neden online bir satışta reddedilebileceğini açıklıyor. Çünkü satıcılar, başka bir ülkenin yasal düzenlemelerini çok güvenilir hissetmeyebilir.
Stefan Krawczyk: “Özellikle küçük çapta satış yapan şirketler için diğer ülkelerdeki hukuki düzenlemelerden haberdar olmak çok zor. Bu onların başa çıkamayacağı bir sorun. Bu yüzden çoğu, en kolay yolu seçiyor ve yurt dışına satış yapmıyor.”
Avrupalı tüketicilerin sadece yüzde dokuzu online olarak yurt dışından alışveriş yapıyor. Şirketlerin ise yüzde dokuzdan biraz fazlası, ürünlerini sınırlar ötesinden, internetten satın alma imkanı sağlıyor. Avrupa Birliği’nin bu duruma cevabı ise Ortak Satış Yasası projesi.
Yurt dışına satış yapma hususunda, küçük ve orta büyüklükteki şirketlerin karşılaşmakta olduğu sorunları daha iyi anlamak için Bivolino şirketini ziyaret ettik. Bir aile şirketi olan Bivolino, Belçika’da ilk online satış yapanlardan. Bugün, 19 Avrupa ülkesine satış yapıyor.
Bivolino.com’un eş kurucularından Carine Moitier online satışın zorluklarından bahsediyor: “İlk önce her ülkede marka yatırımı yapmanız gerekiyor. Bu ilk etaptır. Daha sonra dil problemi geliyor. Bu nedenle, yatırım yapacağınız ülkenin ana dilini konuşan yardımcı personele ihtiyacınız var. Her ülkenin dilinde, bu şekilde personelleriniz olmalı. Bu da, bizim gibi küçük şirketler için büyük bir yük oluşturuyor.
Başka bir sorun, ülkeden ülkeye değişen internetten ödeme işlemi. Ayrıca, KDV oranlarının değişik olması sorunu ve farklı tüketici haklarının oluşturmuş olduğu bariyerler var. Yani, örneğin bir ülkede ürünün geri iade edilebilme süresi 14 gün iken; bazılarında 7 gün olabiliyor. İşte başka bir bulmaca, her ülkede farklı bir anlayış söz konusu.”
Bütün ticari işlemler sözleşmelere dayanır. Bu yüzden her ülkenin sözleşme hukukunun farklılığı ve karmaşıklığı satıcılar için durumu daha da zorlaştırarak maliyetlerin artmasına neden oluyor. Her bir yabancı piyasa, ortalama on bin euro ek maliyet demek.
Carine devam ediyor: “Yasal düzeyde, sınır komşularınıza ya da herhangi bir Avrupa ülkesine satış yapabilmek için öncelikle o ülkenin hukuki yapısını incelememiz gerekiyor. Daha sonra yerel bir avukatla anlaşmalıyız. Bizim için yasaları açıklayacak ve kendi ulusal yasalarımızla, Belçika’daki düzenlemelerle arasındaki farkı anlamamızı sağlayacak biriyle.”
Avrupa Komisyonu, bir Ortak Satış Yasası hazılayarak satıcıların birbirinden farklı 27 adet hukuki düzenlemeyle uğraşmasına son vermek istiyor. Böylece satıcılar, ürünlerini başka bir birlik üyesi ülkeye satarken tek tip sözleşme düzenlemesini, ulusal sözleşme hukukuna alternatif olarak kullanabilecekler.
Yurt dışı satışlarında uygulanacak bu tek tip sözleşme yasasını uygulamak satış işleminin taraflarının seçimine bırakılacak. Amaç, yeni piyasalar oluşturmak ve tüketicilere daha geniş ürün yelpazesi sunmak.
Stefan Krawczyk:
“Avrupa’da yurt dışı satışları, özellikle e-ticaret sayesinde ve online satış yöntemiyle daha iyi bir hale gelebilir. Avrupa Komiysonu’nun da belirttiği gibi internette hiçbir yerde olmadığımız kadar birbirimize yakınız. Ortak Satış Yasası, yurt dışı ticaretinde mevcut olan eksiklikleri gidermek üzerine çok önemli bir adım. Bana göre en temel problem, tüketicilerin güveni ve bu güvenin güçlendirilmesini sağlayacak herhangi bir şey, yurt dışı satış ticaretini geliştirecektir.”
Bugün, Avrupa iç piyasası açısından en önemli sorun, taşımacılık ve posta servislerinin her yerde aynı şekilde sağlanamaması. Yatırımcılar ve e-ticaret uzmanları, uluslararası ticaret konusunda “Avrupa Birleşik Devletleri” konseptinin amaç olmasını arzu ediyor.