Fransız sivil toplum kuruluşu Bloom, konserve ton balığındaki cıva seviyeleri nedeniyle 'büyük boyutlarda bir sağlık skandalına' karşı uyarıda bulundu.
REKLAM
Beş Avrupa ülkesinden 148 ton balığı konservesini rastgele test eden Bloom adlı sivil toplum kuruluşu (STK), konservelerin hepsinde yüksek seviyelerde cıva tespit etti.
Her on örnekten biri taze ton balığı için izin verilen seviyeleri aşarken, bazı örneklerde izin verilen tavan miktarın dört katı değerinde cıva tespit edildi. Bu test sonuçları üzerine hazırlanan rapor, Avrupa'da gıda güvenliği tartışmalarını yeniden alevlendirdi.
Raporun baş yazarı 25 yaşında bir biyokimyacı olan Julie Guterman.
Guterman, Sadece Bloom'un harici bir laboratuvarda analiz ettirdiği ton balığı örnekleri üzerinde çalışmadı.
Kilo başına 1 miligram cıva sınırının nasıl belirlendiğini anlamak için Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-WHO) ve AB belgelerini altmışlı yıllara kadar araştıran Guterman, eşik değerlerin kamu yetkilileri tarafından ton balığı lobisiyle iş birliği içinde belirlendiği sonucuna vardı.
Raporun yazarı Guterman, “Kamu yetkilileri ton balığındaki cıva kirliliği seviyesine baktılar ve düzenlemeleri bu seviyede belirlediler. Başka bir deyişle, cıva ile yüksek derecede kirlenmiş olan tüm orkinos stoklarını satmalarına izin verecek, ancak halk sağlığını korumayacak bir maksimum cıva seviyesi belirlediler,” dedi.
“Çünkü halk sağlığı için gerçek bir koruma düzeyi belirleseydik, Avrupa Birliği düzeyinde belirlenmiş olanın çok altında kalırdık.”
Guterman, “Önceliğimiz, şu andan itibaren diğer balıklar için mevcut olan en katı cıva standardını orkinos için de uygulayacağımızı Fransız yasalarına yerleştirmek ve ardından bu önlemi Avrupa Komisyonu nezdinde savunmaktır,” diye ekledi.
Bloom, bir başka Fransız STK olan Foodwatch ile güçlerini birleştirerek ulusal ve Avrupalı yetkililere mevcut kuralları değiştirmeleri için baskı yapan bir kampanya başlattı.
Ton balığı gibi tartışmalı gıdalar için daha sert tedbirler alınacak mı?
AB Sağlık ve Gıda Güvenliği Sözcüsü'ne ton balığındaki cıva sınırını kilo başına 1 miligramdan 0.3'e düşürme niyetleri olup olmadığı soruldu.
AB Sağlık ve Gıda Güvenliği Sözcüsü Stefan de Keersmaecker, “2022 yılında 25 balık türü için bu çalışmayı yaptık. Orkinos için değil, ama hepsi ‘makul düzeyde ulaşılabilecek kadar düşük’ temeline dayanıyor,” dedi.
“Makul düzeyde ulaşılabilir” derken neyi kastettiği sorulduğunda ise Keersmaecker şunları söyledi:
“Seviyeleri çok düşük tutarsanız, yakalanan tüm balıkların tüketim için kullanılamaz hale gelmesi riski ortaya çıkabilir. Dolayısıyla tüketiciler ile (onları) kirletici maddelerin alımından korumak arasında bir denge bulmanız gerekir. Öte yandan, bu balığın tedarik zincirinin pazarlarda mevcut kalmasını da sağlamalısınız.”
Tüm bunların orkinos lobisinin baskısı altında piyasayı korumayla ilgili olup olmadığına dair soruya ise “Hayır, bu doğru değil” diye yanıt veren Keersmaecker, “Hangi balıktan bahsediyor olursak olalım, maksimum seviyelerimize yansıttığımız iki son derece önemli önceliğe bakıyoruz,” dedi.
Meselenin ton balığı lobisinin baskısı altında piyasayı korumak olmadığını savunan Keersmaecker amaçlananın, “Bir yandan tüketicileri kirletici maddelere, cıvaya karşı korumak, diğer yandan da tüketicilerin balık tüketiminin faydalarından yararlanmaya devam edebilmelerini sağlamak” olduğunu açıkladı.
Bununla birlikte orkinos seviyelerinin sonsuza kadar sabit olmadığını belirten AB sözcüsü, “Maksimum kirletici seviyesini düşürmemiz gerektiğini açıkça ortaya koyan bilimsel kanıtlar varsa, bu seviyeler her zaman düşürülebilir,” dedi.
Ton balığındaki cıva eşiklerinin düşürülmesini gerektirecek yeterli kanıt olup olmadığı sorulduğunda, Komisyon'un Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi'nin görüşlerini takip ettiğini açıkladı.
Keersmaecker, bir STK'nın raporu hakkında yorum yapmayacağını, ancak bu tür raporların sonuçlarının bilimsel gücünü veya geçerliliğini “bilim insanlarıyla” kontrol etmesini istedi.
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), belirli kirleticilerle ilişkili riskleri değerlendirmekten sorumlu ve Avrupa Komisyonu limitleri belirler.
EFSA Euronews'e yaptığı açıklamada gıdalardaki cıvanın risklerine ilişkin 2012 tarihli görüşlerini güncellemek için herhangi bir talep almadıklarını söyledi.
Ancak EFSA yakında balık tüketimiyle ilgili risk-fayda değerlendirmesi için yeni bir talep almayı bekliyor.